Języki skandynawskie (języki nordyckie, nordyjskie, północnogermańskie) - północna grupa
języków germańskich
, którymi posługuje się blisko 18 mln mówiących, zamieszkujących
Europę Północną
, konkretnie takie kraje jak:
Szwecja
,
Dania
,
Norwegia
,
Islandia
oraz
Wyspy Owcze
.
Zespół języków
skandynawskich
jest jednym z trzech głównych zespołów języków germańskich, obok
wschodnio-
i
zachodniogermańskich
. W okresie między
400 p.n.e.
a
100 p.n.e.
doszło do rozróżnienia dwóch podstawowych gałęzi: wschodnionordyckiej (później
duński
i
szwedzki
) i zachodnionordyckej (później
norweski
,
farerski
i
islandzki
). Znaczące zróżnicowanie w ramach dialektów skandynawskich nastąpiło około 800 r. n.e.
W pierwszej połowie I tysiąclecia n.e. ludy skandynawskie nawiązały kontakty handlowe z imperium rzymskim - tą drogą dotarło do Skandynawii
pismo runiczne
, które powstało w oparciu o wzory pisma antycznego, prawdopodobnie jednego z plemion północnoitalskich. W epoce wikingów pismo runiczne, składające się dotychczas z 24 znaków, uproszczono do 16 znaków. Najstarsze runiczne zapisy w języku północnogermańskim pochodzą z III w. Charakterystyczny kształt alfabetu runicznego zwanego
Fuþarkiem
(od pierwszych sześciu liter: f - u - Þ - a - r - k) doskonale nadawał się do rzeźbienia w drewnie czy kamieniu. Umożliwiał on przekazywanie krótkich informacji, dokonywanie zapisów i notatek. W okresie średniowiecznym stał się on głównym pismem użytkowym, stosowanym głównie przez warstwy mniej wykształcone.
Współczesny zasięg języków nordyckich (
Islandia
,
Wyspy Owcze
,
Półwysep Jutlandzki
, wyspy duńskie,
Półwysep Skandynawski
, zachodnie wybrzeże
Finlandii
- wśród fińskich Szwedów,
Wyspy Alandzkie
, (a przed II wojną światową także północno-zachodnie wybrzeże
Estonii
- wśród estońskich Szwedów) jest mniejszy niż w okresie
średniowiecznym
. Posługiwano się nimi bowiem we francuskiej
Normandii
(do 1000 roku), w północno-wschodniej
Anglii
(do 1100), na
Orkadach
(do 1700), na
Szetlandach
(do 1750) i
Hebrydach
(do 1400), w
Irlandii
(do 1250), na
wyspie Man
(do 1450), w
Grenlandii
(
staronordyjski
do 1450, obecnie znowu duński), w
Nowogrodzie
(do 1300) i na
Rusi Kijowskiej
(do 1050).
Klasyfikacja języków skandynawskich:
-
języki indoeuropejskie
-
języki germańskie
- języki skandynawskie (północnogermańskie)
-
pranordyjski (staroruniczny)
†
-
staronordyjski
†
- zachodnie
-
islandzki
-
farerski
-
norweski
-
russenorsk
-
norn
†
-
jamski
- wschodnie
-
duński
-
szwedzki
-
starogotlandzki
†