Księga Koheleta [Koh], Księga Eklezjastesa [Ekl], Księga Kaznodziei Salomona [Kazn] - księga należąca do pism dydaktycznych
Starego Testamentu
(w Biblii Hebrajskiej zaliczana do ketuvim - pisarze). Kohelet (po
gr.
Ekklesiastes) - to nazwa urzędu osoby uprawnionej do przemawiania podczas zebrań. Autor podaje się za syna
króla Dawida
, a pewne informacje wskazują na osobę
króla Salomona
- co jednak stanowi prawdopodobnie fikcję literacką. Datowanie księgi nie jest pewne; tematyka i styl wskazują na
III w. p.n.e.
. Księga zawiera świadectwo zainteresowań
filozoficznych
oraz
eschatologicznych
starożytnych Izraelitów.
Treść księgi
Księga Koheleta zawiera rozważania nad sensem życia ludzkiego. Wynika z nich, że nic nie ma absolutnej wartości, nie jest trwałe, nie potrafi w pełni uszczęśliwiać. Ani bogactwa, ani władza, sława, nawet mądrość nie czynią człowieka pewnym i zadowolonym. Tę myśl wyrażają słowa: "vanitas vanitatum, et omnia vanitas" - "marność nad marnościami i wszystko marność".
Przekonanie o tym, że wszystko jest marnością dotyczy zjawisk przyrody, zabiegów człowieka zmierzających do osiągnięcia bogactwa i sławy, używania przyjemności i mądrości. Kohelet mówi o zachłanności ludzi, marnotrawstwie, traceniu i omijaniu tego, co piękne, chęci korzystania z jak największych przyjemności.
Człowiek poddany jest prawom przemijania i zapomnienia. Powinniśmy czerpać z życia pełnymi garściami wszystko to, co sprawia nam radość – tak można odczytać treść zapisaną w księdze Koheleta. Autor podkreśla, że nie należy wyczekiwać jakiegokolwiek końca, a jedynie cieszyć się z tego, co mamy i to bez względu na wszystko. W życiu jest czas na radość i na smutek, i powinniśmy zachować odpowiedni dystans do życia. Należy utrzymywać umiar i rozsądek nie tylko w szczęściu, ale także przy niepowodzeniach.
Właśnie stwierdzenie o niezbędnej równowadze między cierpieniem a szczęściem jest tezą „Ody do Rozpaczy”. W niej możemy przeczytać, iż cierpienie i rozpacz jest dopełnieniem człowieczeństwa, bez niego nie doświadczymy pełni życia, a także nie docenimy szczęścia.
Podsumowując: powinniśmy żyć według prawa Bożego, gdyż
Bóg
nie przemija, jego mądrość jest wieczna, niezmienna. Wszystko, co posiadamy jest od Boga i On będzie sądził człowieka. Konkluzja Księgi Koheleta zawiera się w ostatnich wersach (12,13-14): "Koniec mowy. Wszystkiego tego wysłuchawszy: Boga się bój i przykazań jego przestrzegaj, bo cały w tym człowiek! Bóg bowiem każdy czyn wezwie przed sąd dotyczący wszystkiego, co ukryte: czy dobre było, czy złe" (Biblia Tysiąclecia).
Marność
Słowo marność (łac.
vanitas
), pochodzi z łacińskiego przekładu drugiego wersetu księgi (vanitas vanitatum et omnia vanitas - marność nad marnościami, a wszystko marność) (Koh 1,2). Motyw marności najbardziej widoczny jest w epoce
średniowiecza
i
baroku
(fascynacja śmiercią przejawiała się w sztuce i literaturze). W innych epokach pojawiały się również związane z przemijaniem świata przemyślenia na tle egzystencjalnym.
W wersji hebrajskiej do czynienia mamy ze słowem hewel, którego najlepszym tłumaczeniem jest (przemijanie). Parafraza więc brzmiałaby przemijanie nad przemijaniem; wszystko przemija. Tłumaczenie tych słów w
Przekładzie Ekumenicznym
brzmi: ulotne, jakże ulotne, wszystko jest takie ulotne. Przyjęcie tej nie utartej w mowie potocznej wersji często pomaga spojrzeć na całość księgi nie tylko, jako tekst o tym, iż wszystko jest "bez sensu", na co wskazywać by mógł słynny aforyzm vanitas vanitatum (...).
W literaturze i kulturze
Księga Koheleta a literatura polska
Do Księgi Koheleta nawiązuje
Jan Kochanowski
we fraszce O Żywocie ludzkim: Na koniec niefortuna albo śmierć przypadnie. W tym utworze można zauważyć związek z prawdami głoszonymi się coś innego, a w pewnym momencie, nagle wszystko się skończy -"śmierć przypadnie". W „Piosence”
Czesława Miłosza
także odnajdujemy prawdy o przemijalności rzeczy ludzkich i potrzebie zachowania dystansu do życia.
W kulturze popularnej
- W 1965 roku amerykańska grupa
The Byrds
zdobyła rozgłos, nagrywając własne opracowanie ballady
Petera Seegera
pt. "Turn! Turn! Turn! (To Everything There Is A Season)" do tekstu zaczerpniętego z biblijnej księgi Koheleta (Koh 3, 1-8)[1].
- Swoją interpretację fragmentu Księgi Koheleta (Koh 3, 1-15) stworzyła
polska
grupa
2Tm2,3
w utworze "Każda rzecz ma swój czas" na albumie
dementi
(2008).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wiesław Weiss, Rock encyklopedia, Warszawa 1991, s. 99.
Linki zewnętrzne