Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Francisco Franco

Francisco Franco - Don Francisco Paulino Hermenegildo Teódulo Franco y Bahamonde Salgado Pardo, w skrócie Francisco Franco y Bahamonde (ur. 4 grudnia 1892 w Ferrol , zm. 20 listopada 1975 w Madrycie) – hiszpański dyktator i wojskowy. Przywódca antyrepublikańskiego przewrotu (1936-1939), szef państwa Hiszpanii (hiszp. Jefe del Estado Español, 1936-1975), regent Królestwa Hiszpanii (1947-1975), premier rządu, głównodowodzący sił zbrojnych i przewodniczący organizacji politycznej – Falangi ("FET y JONS", od 1958 "Ruch Narodowy"), tytułowany Wodzem Antykomunistycznej Krucjaty (El Caudillo de la Última Cruzada y de la Hispanidad, El Caudillo de la Guerra de Liberación contra el Comunismo y sus Cómplices).

Przyszły generał obrał typową w jego rodzinie karierę wojskową. 1907 wstąpił do Akademii Piechoty w Toledo, którą ukończył 1910, a w 1912 udało mu się otrzymać przydział na front w Maroku. Dowodził tam oddziałami hiszpańskimi w walkach z Kabylami, gdzie dał się poznać jako dobry oficer. W 1912 został porucznikiem, a w 1915 kapitanem. Po odniesieniu poważnych ran w El Biutz koło Ceuty (29 czerwca 1916) został 2 lutego 1917 najmłodszym w całej armii hiszpańskiej majorem. Po rekonwalescencji służył w garnizonie w Oviedo.

10 października 1920 Franco został zastępcą dowódcy hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej w Maroku, a w czerwcu 1923 – dowódcą tej formacji w stopniu podpułkownika. Stopień pułkownika osiągnął w lutym 1925, po kolejnych operacjach w Maroku. We wrześniu 1925, po hiszpańsko-francuskim desancie w Alhucemas (Al-Husajmie), Franco rozbił kryjących się w górach rifeńskich powstańców, za co w lutym 1926 otrzymał szlify generalskie (był w tym momencie najmłodszym generałem w Europie) oraz Legię Honorową.

W latach 1926-1928 Franco dowodził I brygadą I dywizji garnizonu madryckiego. Dowodem uznania było powierzenie mu 4 stycznia 1928 stanowiska komendanta nowo utworzonej Głównej Akademii Wojskowej w Saragossie (której pierwszym przykazaniem było "Kochaj ojczyznę i króla"). Po powstaniu republiki akademię szybko, bo już 30 czerwca 1931 zamknięto, natomiast sam Franco, po dłuższym okresie pozostawania bez przydziału, został 21 lutego 1932 dowódcą 15 brygady piechoty w La Coruñi, a następnie w marcu 1933 komendantem okręgu wojskowego Balearów. W październiku 1934 jako doradca ministra wojny zaplanował i przeprowadził stłumienie lewicowej rebelii w Asturii. W nagrodę w grudniu 1934 r. mianowano go naczelnym dowódcą armii w Maroku, a już w lutym 1935 r. został szefem sztabu generalnego armii hiszpańskiej.

Rok później, w lutym 1936 r., po wyborach parlamentarnych wygranych przez Front Ludowy, Franco został przesunięty na niższe stanowisko komendanta wojskowego Wysp Kanaryjskich z powodu podejrzeń o nielojalność wobec rządu. Franco nie uczestniczył dotąd w wojskowych spiskach, ale w warunkach narastającego napięcia w kraju, ataków i mobilizacji sił zarówno po stronie lewicy, jak i prawicy, Franco nawiązał kontakty z wojskową konspiracją, planującą od wyborów obalenie Republiki i zastąpienie jej rządami wojskowej junty. Do bezpośrednich przygotowań do powstania Franco przystąpił dopiero po 13 lipca, gdy w odwecie za zamordowanie przez faszystowską Falangę oficera Guardia di Assalto, gwardziści z jego kompanii zamordowali przywódcę prawicy parlamentarnej Jose Calvo Sotelo. Początkowo miał być tylko dowódcą wojsk w Maroku, jednakże planowany przywódca gen. Jose Sanjurjo zginął w wypadku lotniczym w pierwszych dniach powstania.

Wojna domowa w Hiszpanii zaczęła się buntem garnizonu w Melilli 17 lipca 1936. 19 lipca 1936 Franco objął dowództwo wojsk w Maroku (tzw. Armia Afrykańska), które niezwłocznie, dzięki pomocy ze strony Niemiec i Włoch Mussoliniego przerzucił do Hiszpanii. Na początku wojny Franco dowodził najsilniejszą grupą wojsk powstańczych, co w połączeniu z uzdolnieniami dowódczymi w naturalny sposób doprowadziło do postawienia go na czele wojsk narodowych. 12 września 1936 junta powołała go na stanowisko naczelnego dowódcy sił zbrojnych w stopniu generalissimusa, a 28 września złożyła w jego ręce również całą władzę cywilną, mianując go szefem rządu. Jednak już 1 października 1936 Franco określił swoje stanowisko jako szefa państwa, które to określenie przetrwało aż do końca jego rządów.

Kierując wojskowymi operacjami powstania, Franco doprowadził do jej militarnego zwycięstwa 1 kwietnia 1939. Jednocześnie zręcznie umocnił swą pozycję polityczną. Jeszcze w 1936 powołał Juntę Techniczną Państwa, 30 stycznia 1938 zastąpioną "zwykłą" Radą Ministrów, powoływaną i kierowaną przez niego samego. Masową organizacją polityczną, na której oparła się dyktatura, stała się Hiszpańska Falanga Tradycjonalistyczna i Junt Ofensywy Narodowo-Syndykalistycznej, powstała z połączenia wszystkich sił politycznych popierających zbrojne powstanie przeciwko rządom Frontu Ludowego. Trzon FET y JONS stanowiła określana mianem faszystowskiej lub nacjonalistycznej Falanga i tradycjonalistyczna wspólnota karlistowska Statut Falangi z 4 sierpnia 1937 powołał Franco na wodza (Caudillo) tego ruchu, "odpowiedzialnego jedynie przed Bogiem i historią". W rezultacie tych wszystkich działań Franco objął pełnię władzy w Hiszpanii.

31 marca 1939 Hiszpania podpisała traktat o pokoju z III Rzeszą, zapewniający "życzliwą neutralność" każdej z stron w sytuacji, gdy partner znajdzie się w stanie wojny oraz zobowiązania do rozwijania wzajemnych stosunków gospodarczych i kulturalnych, a także kontaktów na gruncie wojskowym (wymianę doświadczeń i kadr).Hiszpania stała się w ten sposób najbliższym sojusznikiem państw Osi. Porozumienie to ostatecznie nie dało Niemcom wielu konkretnych korzyści, natomiast zwalniało Hiszpanię z aktywnego udziału w wojnach prowadzonych przez Niemcy. Kilka dni wcześniej Hiszpania podpisała podobny układ z probrytyjską Portugalią, w której panowała dyktatura Antonio de Salazara. Wskutek konsternacji w Hiszpanii po zawarciu przez Niemcy w sierpniu paktu Ribbentrop-Mołotow, a następnie po ataku na katolicką Polskę, Hiszpania odmówiła podpisania planowanej na wrzesień odrębnej umowy kulturalnej.

Hiszpania frankistowska udzielała pomocy Żydom prześladowanym przez III Rzeszę. W czasie II wojny światowej wiele tysięcy Żydów przekroczyło Pireneje (na podstawie państwowego dekretu przyznającego wszystkim Żydom sefardyjskim, bez względu na miejsce zamieszkania, obywatelstwo hiszpańskie, formalnie było to przywrócenie obywatelstwa wszystkim Żydom wygnanym z Hiszpanii w 1492 r. i ich potomkom.). W tym czasie Hiszpania nie wydała III Rzeszy ani jednego Żyda. W 1941 hiszpańskie Ministerstwo Edukacji powołało żydowski przegląd kulturalny Sefarad.

Niemniej jednak w czerwcu 1940 r. Franco zaproponował Hitlerowi przystąpienie Hiszpanii do wojny w zamian za odzyskanie całego Maroka. Hitler odniósł się z rezerwą do propozycji, ale zgodził się na spotkanie z Franco, które odbyło się 23 października 1940 r. Nie przyniosło żadnych rezultatów, bowiem Hitler uznał, iż "żądania Hiszpanów są zupełnie niewspółmierne do ich sił"; Franco również nie zaakceptował żądań Hitlera

Hiszpania początkowo miała status "strony niewalczącej" w II wojnie światowej, a w 1943 r. Franco ogłosił przejście do stanu neutralności. Współpraca z państwami Osi polegała m.in. na wysłaniu tzw. ochotniczej Błękitnej Dywizji na front wschodni do walki z Związkiem Radzieckim oraz współpraca handlowo-gospodarcza. Mimo to Franco nie dał Hitlerowi skłonić się do ataku na Gibraltar, konsekwentnie odmawiał również i Osi, i aliantom wykorzystywania terytorium Hiszpanii w celach militarnych. Od końca 1942 gdy fala zwycięstwa przeszła na korzyść wojsk alianckich, zaczął wspierać zachodnich aliantów. Po inwazji amerykańsko-angielskiej na północną Afrykę w listopadzie 1942, administracja hiszpańska w Maroku udzielała Amerykanom otwartej pomocy. 17 listopada 1943 została wycofana z frontu wschodniego Błękitna Dywizja (Franco zezwolił jedynie na pozostanie ok. 1500 ochotnikom indywidualnym). Dotkliwym ciosem dla Niemiec było wstrzymanie w lutym 1944 dostaw wolframu z Hiszpanii, dostarczanego dotychczas z tytułu spłaty długu z okresu wojny domowej. Premier Winston Churchill, w podzięce za dowody przyjaźni, które Hiszpanie dawali Anglikom podczas lotniczej operacji Torch wokół Gibraltaru, deklarował, że Hiszpania przysłużyła się nie tylko Imperium Brytyjskiemu, ale i sprawie Narodów Zjednoczonych, które nie będą nigdy mieszać się w jej wewnętrzne sprawy. Franco w serdecznej odpowiedzi 18 października 1944 podkreślał, że ścisła współpraca hiszpańsko-brytyjska po wojnie powinna być istotnym elementem obrony pozycji Europy przed spodziewaną dominacją ZSRR i USA. Uważał, że jeśli Niemcy zostaną zniszczone i ZSRR umocni swoje panowanie w Europie i Azji, a Stany Zjednoczone będą panowały na Oceanie Atlantyckim i Pacyfiku jako najpotężniejsze mocarstwo świata, kraje europejskie, które ocaleją na spustoszonym kontynencie, zetkną się z najpoważniejszym i najgroźniejszym kryzysem w swoich dziejach

W 1947 Franco proklamował monarchię "katolicką, społeczną, tradycyjną i reprezentacyjną", w której jednak król nie miał być przywrócony, lecz wprowadzony na nowo (zerwanie z tradycją słabej monarchii XIX w.), i to dopiero po śmierci Franco jako Regenta (którym się ogłosił).

Polityka wewnętrzna Franco była odbiciem jego przekonań politycznych i społecznych – zbudował Hiszpanię katolicką, patriotyczną i korporacjonistyczną. Początkowo (w latach 40.), pod wpływem społecznych haseł Falangi, ograniczał liberalizm wolnego rynku poprzez szeroką interwencję państwa. Interwencja taka tłumaczona była koniecznością odbudowy kraju zniszczonego przez wojnę i anarchię czasów republikańskich. W drugiej połowie lat 50., widząc gospodarczą stagnację kraju, Franco – ze zwykłym u siebie pragmatyzmem – odszedł od interwencjonizmu, liberalizując gospodarkę, co poskutkowało intensywnym rozwojem gospodarczym Hiszpanii.

Pochodną przekonań Franco była również jego polityka zagraniczna. Hiszpania frankistowska utrzymywała kontakty z państwami realizującymi katolicko-konserwatywny ideał życia społecznego, przede wszystkim z Portugalią, na bazie wspólnoty ideowej cywilizacji chrześcijańskiej i antykomunizmu oraz z krajami latynoamerykańskimi, złączonymi również więzią "hiszpańskości" – hispanidad. Natomiast nieprzejednanie zwalczał Franco komunizm, co było przyczyną poparcia Franco dla Hitlera w wojnie z ZSRR. Na drugim planie w stosunku do wspólnoty narodów katolickich był równie trwały priorytet dobrych stosunków z krajami arabskimi.

Po okresie międzynarodowej izolacji w latach 1945-1950 Franco związał Hiszpanię militarnie z USA, zawierając sojusz wojskowy (poza NATO). Franco zgodził się aby jedna z kilku hiszpańskich kolonii w Afryce - Gwinea Hiszpańska składająca się z terytoriów: Rio Muni i Fernando Po (obecnie Gwinea Równikowa) ogłosiła niepodległość w 1968 gdzie utrzymano wpływy polityczne i ekonomiczne. W największej kolonii - Saharze Hiszpańskiej (obecnie Sahara Zachodnia) od początku lat siedemdziesiątych XX wieku trwała walka o niepodległość zarówno metodami politycznymi jak i militarnymi. W odpowiedzi reżim frankistowski zastosował represje wobec miejscowej ludności.

Frankistowska Hiszpania była przyjaźnie nastawiona do Polaków, co spowodowane było racjami politycznymi (katolicyzm i antykomunizm). Po wojnie Hiszpania nadal uznawała Polski Rząd na uchodźstwie za legalny rząd Polski i finansowała działalność Sekcji Polskiej Radia Madryt (nadającej program o profilu zbliżonym do Radia Wolna Europa).

W lutym 1959 w Kraju Basków powstała lewicowo-nacjonalistyczna organizacja Euskadi Ta Askatasuna (ETA), która rozpoczęła terrorystyczną walkę z aparatem frankistowskiego państwa i popierającymi je kręgami społecznymi.

W 1969 Franco jako regent Hiszpanii desygnował na przyszłego króla Jana Karola z dynastii Burbonów hiszpańskich, który 23 lipca 1969 przed Kortezami zaprzysiągł wierność zasadom frankistowskiego państwa. W czerwcu 1973, po 37 latach kierowania rządem, Franco zrezygnował z funkcji premiera, zachowując jednak najwyższą władzę w państwie jako regent i zwierzchnik sił zbrojnych. Premierem mianował swego najbliższego współpracownika – Carrero Blanco, który jednak wkrótce padł ofiarą zamachu. Kolejnym premierem został burmistrz Madrytu Carlos Arias Navarro.

W połowie lat 60. stan zdrowia Franco wyraźnie się pogorszył, wystąpiła u niego choroba Parkinsona. W czerwcu 1969 Franco niespodziewanie zemdlał w samochodzie. 6 lipca 1974 został przewieziony do szpitala z rozpoznaniem zakrzepowego zapalenia żył prawej nogi; już w szpitalu doszło do 2 krwotoków żołądka. Ostatni rok sprawowania władzy po powrocie ze szpitala 30 lipca 1974, upłynął pod znakiem narastającego kryzysu politycznego: z jednej strony ok. 200 zamachów ETA i Antyfaszystowskiego Rewolucyjnego Frontu Proletariackiego (FRAP), z drugiej – nacisków opozycji antyfrankistowskiej.

17, 19 i 23 października 1975 Franco przeszedł zawały serca. 30 października przekazał stanowisko szefa państwa Janowi Karolowi. Zmarł o 5.25 20 listopada 1975. Przez 2 dni setki tysięcy Hiszpanów przeszły przed otwartą trumną ze zwłokami, wystawioną w sali kolumnowej Pałacu Oriente. Franco pochowany został w Dolinie Poległych. W uroczystościach pogrzebowych udział wzięło jedynie 3 szefów państw: książę Rainier z Monako, król Jordanii Husajn ibn Talal i prezydent Chile gen. Augusto Pinochet. Zaprzysiężony 22 listopada 1975 król Jan Karol – łamiąc przysięgę z 1969 r. – przystąpił do budowy demokratycznego państwa.

Przyjętą w Hiszpanii regułą było oddawanie hołdu obydwu stronom krwawej wojny domowej, lecz socjalistyczny rząd premiera Zapatero inicjuje działania mające na celu zmianę tego stanu rzeczy. Ostatni pomnik Franco w Madrycie został usunięty w maju 2005, podobny los spotkał wiele pomników i miejsc pamięci komunistycznych mordów i kaźni w mniejszych miejscowościach. W 2007 roku parlament Hiszpanii przyjął ustawę nakazują usunięcie wszelkich symboli związanych z postacią generała i walczącymi po jego stronie nacjonalistami. Wyjątek stanowią tablice pamiątkowe znajdujące się na terenie kościołów.

Całokształt poglądów politycznych i społecznych generała Franco określa się mianem frankizmu i uważa się za prawicowy, społeczno-prawicowy, a wśród lewicowych badaczy nawet skrajnie prawicowy.


Inne hasła zawierające informacje o "Francisco Franco":

XVI wiek ...

1972 María Velasco Ibarra 19721972Guillermo Rodriguez 1976 Finlandia 1956 Urho Kekkonen 1981 Francja 1969 Georges Pompidou 1974 Premier Francji 1969 Jacques Chaban-Delmas 19721972 Pierre Messmer 1974 Król Grecji 1964 Konstantyn II 1973 PrezydentGujany 1970 Artur Chung 1980 PremierGujany 1964 Forbes Burnham 1980 Hiszpania 1939 Francisco Franco (regent) 1975 KrólowaHolandii 1948 Juliana 1980 Szach Iranu 1941 Mohammad Reza Pahlawi 1979 Prezydent Iraku 1968 Ahmed Hassan al-Bakr 1979 Premier Iraku 1968 Ahmad Hassan al-Bakr 1979 Prezydent ...

Ekranizacje dzieł Williama Szekspira ...

1977 ...

1852 ...

1863 ...

1848 ...

1932 ...

1843 ...

1951 Eriksen 1953 Egipt 1936 Faruk I 1952 PrezydentEkwadoru 1948 Galo Plaza Lasso 1952 Finlandia 1946 Juho Kusti Paasikivi 1956 Francja 1947 Vincent Auriol 1954 Premier Francji 1950 René Pleven 19511951 Henri Queuille 19511951 René Pleven 1952 Król Grecji 1947 Paweł I 1964 Hiszpania 1939 Francisco Franco (regent) 1975 KrólowaHolandii 1948 Juliana 1980 Szach Iranu 1941 Mohammad Reza Pahlawi 1979 Prezydent Indii 1950 Rajenndra Prasad 1962 Premier Indii 1947 Jawaharlal Nehru 1964 PrezydentIrlandii 1945 Seán O'Kelly 1959 PrezydentIslandii 1944 Sveinn Björnsson 1952 CesarzJaponii 1926 Hirohito(昭和天皇) 1989 PremierJaponii 1948 Yoshida ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Francisco Franco":

221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 15) ...

220 W przededniu wojny (plansza 5) ...

Sekretny obrzęd, ludowa moralność i przestrogi gości z zaświatów - czyli tematyka ˝Dziadów cz. II˝ A. Mickiewicza (plansza 9) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie