Jerzy z Podiebradów. Pomnik na rynku w
Kunštácie
Jerzy z Podiebradu (
czes.
Jiří z Kunštátu a Poděbrad) (ur.
6 kwietnia
1420
w
Podiebradach
- zm.
22 marca
1471
w
Pradze
) - król
Czech
w latach
1458
-
1471
. Był pierwszym w historii królem państwa europejskiego, który odrzucił
wiarę katolicką
- przyjął nauki
Jana Husa
. Wtedy to, w całych ówczesnych Czechach, na znak przyjęcia nowej, reformowanej religii, przed każdym kościołem został ustawiony kielich - symbol
ruchu husyckiego
.
Jerzy był synem
Wiktoryna z Podiebradów
, czeskiego możnowładcy, który był jednym z przywódców
sierotek
w trakcie
wojen husyckich
. Jako czternastoletni chłopiec, Jerzy brał udział w
bitwie pod Lipanami
, która była końcem ruchu
taborytów
. We wczesnych latach życia, jako jeden z przywódców husytów, pokonał wojska
austriackie
króla niemieckiego
Albrechta II
, zięcia i sukcesora króla
Zygmunta
. Wkrótce został szanowanym członkiem nacjonalistycznego ruchu husytów, a po śmierci Hynka Ptáčka z Pirksteina - jego przywódcą. Do czasu osiągnięcia pełnoletności przez
Władysława
, syna Albrechta, który urodził się po śmierci ojca, Czechy podzieliły się na dwie części - katolicką (lub austriacką), rządzoną przez Ulryka z Rożemberka (
czes.
Oldřich II. z Rožmberka) (1403-1462) oraz nacjonalistyczną (rzadziej nazywaną husycką), przewodzoną przez Podiebrada.
Po wielu nieudanych pokojowych próbach zjednoczenia, Jerzy zdecydował się na odwołanie do potęgi wojska. Stopniowo powiększał swoją armię w północno-wschodnich Czechach, gdzie husyci posiadali najwięcej zwolenników oraz gdzie była usytuowana jego dziedziczna twierdza. Wraz ze swoimi ludźmi - dziewięcioma tysiącami mężczyzn - rozpoczął marsz roku 1448 z
Kutnej Hory
do
Pragi
, gdzie przejął władzę nad stolicą prawie bez oporu i sprzeciwu. Wybuchła wojna domowa, jednak Podiebradowi udało się pokonać szlachtę katolicką. W roku
1451
cesarz
Fryderyk III
, jako obrońca młodego króla Władysława, zawierzył Podiebradowi zarządzanie Czechami. W tym samym roku kongres zwołany w Pradze przyznał mu tytuł
regenta
.
Walka Czechów z
Rzymem
trwała nieprzerwanie, a położenie Jerzego stało się bardzo skomplikowane, kiedy młody król Władysław, koronowany w roku
1453
, wyraził swoje poparcie dla kościoła katolickiego, chociaż zarazem honorował układy z Czechami i ich starodawne przywileje. W roku
1457
król Władysław nagle umarł, a opinia publiczna oskarżała Podiebrada o otrucie go.
27 lutego
1458
czescy właściciele ziemscy jednomyślnie wybrali Jerzego na króla - poparli go nawet zwolennicy Austriaków, nie chcąc sprzeciwiać się powszechnemu ruchowi, dążącemu do wyboru monarchy z ich własnego kraju.
Rok po wyborze Podiebrada,
Pius II
został wybrany nowym
papieżem
, a jego ustawiczna wrogość do króla czeskiego okazała się największą przeszkodą w rządach Jerzego. Mimo że odmówił żądaniu papieża, który chciał, by Jerzy zgodził się na zniesienie ugód, król starał się również wkraść w łaski Rzymu, karząc wszystkich zagorzałych czeskich wrogów
papistów
. Wszystkie próby Podiebrada do zawarcia pokoju z Rzymem okazały się bezskuteczne, ale śmierć Piusa II przeszkodziła jemu samemu w powołaniu
krucjaty
przeciw Czechom. Jego następca jednak okazał się równie zdeterminowanym i zagorzałym wrogiem husytyzmu.
Król husycki miał wielu wrogów wśród katolickiej szlachty Czech. Spotkali się oni w Zelenej Horze na
Morawach
28 listopada
1465
roku i zawarli pakt przeciwko królowi, wnosząc przeciwko niemu również wiele oskarżeń. Konfederacja była od samego początku istnienia popierana przez papieża, pomimo że Podiebrad, po śmierci Piusa II, próbował negocjacji z nowym -
Pawłem II
. Zakończyły się one, kiedy papież obraził i znieważył wysłanników króla czeskiego.
23 grudnia
1466
Paweł II
ekskomunikował
Podiebrada i wymówił mu koronę Czech, zakazując jednocześnie wszystkim katolikom posłuszeństwa wobec niego. Cesarz Fryderyk III i król
Maciej Węgierski
, dawny sojusznik Jerzego, dołączyli do powstania szlachty czeskiej. Król Maciej podbił znaczną część Moraw i został koronowany w ówczesnej ich stolicy,
Ołomuńcu
, na króla Czech
3 maja
1469
. W następnym roku opór Podiebrada był znacznie bardziej skuteczny, jednak jego śmierć z przyczyn naturalnych
22 marca
1471
zakończyła wojnę.
W praskiej dzielnicy Vinohrady znajduje się plac jego imienia (náměstí Jiřího z Poděbrad), a pod nim stacja
linii A metra praskiego
o
tej samej nazwie
.
Linki zewnętrzne