Ascetyzm
AscetyzmAscetyzm, Asceza (
gr
. ἄσκησις askesis - pierwotnie "ćwiczenie, trening" ) - dobrowolne, czasem radykalne wyrzekanie się i ograniczanie przyjemności,
wstrzemięźliwość
, zazwyczaj z pobudek
religijnych
. Oznacza dobrowolne ograniczanie
potrzeb
cielesnych (jedzenie,
sen
) do absolutnego minimum i poddawanie się surowej dyscyplinie wewnętrznej w celu osiągnięcia czystości i doskonałości
duchowej
. Ludzi praktykujących ascetyzm nazywamy ascetami. Asceci wierzą w sens
cierpienia
jako uzyskanie
zbawienia
i osiągnięcia
świętości
już za
życia
. Ascezę dzielimy na wschodnią (surowszą) i zachodnią (łagodniejszą). Asceza mistyczna to przygotowanie się do doświadczenia
mistycznego
. Przykładowe metody umęczenia ciała- brak spożywania pokarmów, lub tylko minimalna ich ilość
-
abstynencja seksualna
- brak higieny (nie myto się przez kilkanaście lat, przykładami są
Adalbert
czy
Franciszek z Asyżu
)
- zakładanie włosienicy (szorstka tkanina z końskiego włosia)
Religie dharmiczne i islamAsceza jako rodzaj ćwiczenia duchowego jest obecna w
hinduizmie
,
islamie
(zwłaszcza w wersji
sufickiej
) oraz w pewnym sensie także w
buddyzmie
, choć ta ostatnia religia raczej zwalcza skrajne przejawy ascezy, jako utrudniające osiągnięcie prawdziwego
oświecenia
duchowego (
nirwany
). Zobacz też ChrześcijaństwoAsceza w chrześcijaństwie jest rozumiana jako praktykowanie wyrzeczeń, zmierzających do duchowej wolności od nieuporządkowanych przywiązań do rzeczywistości stworzonej, w celu otwarcia swego serca na relację z Bogiem, na kontemplację. Asceza wspomaga zdolność woli do odpowiedzialnego kierowania postępowaniem moralnym
osoby
[1]. Prowadzi do doskonałości, świętości, której nie można osiągnąć bez wyrzeczeń i duchowej walki (por.
Tm 4
) i umartwienia. Jej owocem jest życie w pokoju i radości
Ośmiu Błogosławieństw
(por. Mt 5,1-11; Łk 6, 20-28)[2] Rys historycznyAsceza była powszechna od samego początku
chrześcijaństwa
, rozwinięta została w okresie
patrystycznym
. Jej korzenie, choć zbieżne do pewnego stopnia z
poglądami
i teoriami
filozofii stoików
, sięgają mądrości Krzyża (por. 1 Kor 2). Jej elementy zostały przejęte przez mistykę i estetykę chrześcijańską, która zakładała wyrzeczenie się doznań zmysłowych na rzecz
kontemplacji
, rozmyślań i próby kontaktu z
Bogiem
. Estetyka została wpisana w życie wielu
zakonów
, zarówno
Kościoła katolickiego
jak i Kościołów obrządków wschodnich. Szczególnym przykładem życia ascetycznego byli mnisi egipscy począwszy od początku IV w. Ich asceza przybierała różnorodne formy, opisane w tzw. apoftegmatach
Ojców Pustyni
[3]. Czasem, szczególnie w klasztorach wywodzących się od
Pachomiusza
, obowiązywały tam przepisy precyzyjnie regulujące życia mnicha. Główny jednak nurt ascetyczny, koncentrujący się wokół trzech kolonii mnichów
Sketis
, Cel i
Nitrii
, za podstawową regułę ascetyczną uznawał mądrość duchową
starca
, ojca duchowego, który wprowadzał swoich uczniów w życie modlitwy i umartwienia[4]. W historii ascezy były pojedyncze przypadki poddawania się, dla zachowania specyficznie rozumianej czystości, infibulacji (zawieszano śruby, kawałki żelaza na penisie) lub kastracji (jak np.
Sekstus Empiryk
czy
Orygenes
). Ta ostatnia szczególnie zdecydowanie potępiona przez Kościół.
Synod
w Aleksandrii w roku
213
skazał z tego powodu Orygenesa na zesłanie[5]. Sam Orygenes uznał ten czyn po latach jako naiwną, zbyt zewnętrzną interpretację słów Jezusa z
Ewangelii św. Mateusza
o uczynieniu siebie bezżennym dla królestwa (dosł. eunuchem, por. Mt 19,12). Słowa sprzeciwu wobec literalnego, nieduchowego, "według ciała" (por. 2 Kor 5,16) rozumienia słów Jezusa, brzmią jak przestroga wypływająca z własnego bolesnego doświadczenia[6]. Przykładowi święci asceci chrześcijańscy-
Święty Aleksy
– opuścił żonę w czasie nocy poślubnej by poświęcić się Bogu, nocował na schodach kościoła, wylewano na niego pomyje, po czym jako żebrak mieszkał do śmierci pod schodami pałacu swego ojca
- Święty
Antoni Wielki
(zm. 338) – walczył z
demonem
i odparł jego ataki, mieszkał w grobie, raz dziennie skromnie jadał po zachodzie słońca
-
Święty Grzegorz z Nazjanzu
(zm. 389) – sypiał na gołej ziemi, noce spędzał na modlitwach i płaczach, żywił się stęchłym chlebem
-
Święty Szymon Słupnik
(zm. 460) – przez 12 lat mieszkał na słupie przyjmując wiernych
-
Święty Benedykt z Nursji
(zm. 543) – mieszkał w jaskini, odmawiał sobie pożywienia, gdy odczuwał pokusę bez lęku rzucał się pomiędzy cierniste krzewy
-
Święty German z Paryża
(zm. 546) – nigdy nie okrywał swego ciała, nawet zimą, żył jedynie chlebem i wodą, spał na gołej ziemi, gdy tylko pozwalał sobie na odpoczynek po długich czuwaniach[7].
Zobacz teżPrzypisy- ↑
Katechizm Kościoła Katolickiego
, n. 1734.
- ↑
KKK
, n. 2014.
- ↑
Apoftegmaty Ojców Pustyni
. Opracowanie i wybór ks. M. Starowieyski. Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1986 Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 33, zeszyt 1 s. 292, zeszyt 2 s. 278.
- ↑ Ewa Wipszycka, Egipt - Ojczyzna mnichów, w: Apoftegmaty Ojców Pustyni, Warszawa 1986, z.1 s. 17-47.
- ↑ Orygenes, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, oprac.J. M. Szymusiak SJ, M. Starowieyski, Poznań 1971, s. 302
- ↑ Orygenes komentując Mt 19,12 pisze o doświadczeniu osób trzecich, wśród których jednak mógł być on sam: /Człowiek ten/ zamiast wznieść się do ducha przeczytanych słów, pozostał przy ich literze. Otóż niektórzy moi poprzednicy nie zawahali się w swoich pismach dostarczyć pobudek do tego, że pewni ludzie dla królestwa niebieskiego odważyli się doświadczyć trzeciej, jako podobnej do dwóch pierwszych, niezdolności do małżeństwa. My, którzyśmy kiedyś rozumieli Chrystusa, Słowo Boże, według ciała i według litery, lecz teraz już nie rozumiemy Go w ten sposób (por.2 Kor 5, 16), nie uznajemy za właściwą interpretacji tych, którzy rzekomo dla królestwa niebieskiego zadali sobie trzecią niezdolność do małżeństwa. I nie traciłbym dłużej czasu na zbijanie poglądu tego, kto i trzecią niezdolność na podobieństwo do dwóch pierwszych chce pojmować cieleśnie, gdybym nie widział takich, co się na to odważyli i nie spotkał tych, którzy do takiego czynu potrafią skłonić co gorętszą duszę wierzącą, lecz nie bardzo słuchającą rozumu. Dalej Orygenes cytuje
Sekstusa Empiryka
/Sentencje, 13 i 273/ oraz
Filona aleksandryjskiego
/Quod Deterius Potiori Insidiari Soleat (O tym, że gorszy zazwyczaj robi zasadzki na silniejszego), 176/ i pisze: Lecz nie należy im wierzyć, bo nie zrozumieli myśli Pism Świętych traktujących o tym zagadnieniu. Jeśli bowiem wśród owoców ducha obok miłości, radości, cierpliwości oraz innych cnót wyliczone zostało także opanowanie (por. Ga 5, 22), to raczej powinno ono wydawać owoce i raczej należy zachować dane od Boga męskie ciało, niż odważać się na coś innego. (...) Niech więc ten, co zamierza odważyć się na tego rodzaju czyn, pomyśli, co musi wycierpieć od tych, którzy go będą łajać. (Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, ŹMT 10, Kraków: WAM, 1998, s. 232-233). Podobną figurę retoryczną pisania o osobach trzecich, gdy chce opowiedzieć o swoim przeżyciu, stosuje św. Paweł w
2 Kor
12, 2.
- ↑ Na podstawie książki Jean Paul Roux „Krew – mity, symbole, rzeczywistość”
Inne hasła zawierające informacje o "Ascetyzm":
Buddyzm
...
Pitagoras
...
Muzyka w średniowieczu
...
Szymon Słupnik
...
Kabała
...
Izaak Luria
...
Asceza
...
Jan Chryzostom
...
Średniowiecze
...
Blaise Pascal
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ascetyzm":
105. Zróżnicowanie kulturowe ludności świata (plansza 14)
...
126 Życie codzienne okresu nowożytnego (plansza 14)
...
|