Kaplica cmentarna w Kuźminie
Cmentarz żołnierzy polskich, w tle dawna cerkiew
Kuźmina –
wieś
w
Polsce
położona w
województwie podkarpackim
, w
powiecie przemyskim
, w
gminie Bircza
, na
Pogórzu Przemyskim
.
Do
1954
roku istniała
gmina Kuźmina
.
W latach 1975-1998
miejscowość administracyjnie należała do
województwa przemyskiego
.
W Kuźminie znajduje się najgłębszy w Polsce
otwór wiertniczy
"Kuźmina-1", o głębokości 7541 m. Był to otwór badawczy, mający na celu zbadanie
budowy geologicznej
Karpat
. Do krystalicznego podłoża dowiercono się na głębokości ponad 7300 m.
Historia
Pierwsza wzmianka o Kuźminie pochodzi z roku 1497; następna, z roku 1500. Pierwszą cerkiew zbudowano w 1526 roku. W XIX wieku wieś należała do Pieciorowskich. Na wschód od wsi znajdują się fragmenty fortyfikacji dworskich. Pod koniec XIX wieku wieś dziliła się na cztery części : Kuźminę górną, Margel, Kiczerę i Kamionkę zwaną również Wapienisko.
W
1938
roku wieś była widownią kilkudniowych starć ludności ukraińskiej z Kuźminy i okolic , walczącej o odebraną im cerkiew, z Polakami. Po kilku dniach starć sytuację opanowały oddziały żandarmerii ściągnięte z
Dobromila
,
Sanoka
i
Przemyśla
. Kilkadziesiąt osób, w tym kobiety i dzieci, zostało pobitych, a kilka zakatowano na śmierć. Cerkiew została przez władze polskie zamknięta, a udostępniły ją z powrotem wiernym dopiero okupacyjne władze niemieckie w
1941
roku.
Kuźmina w roku
1929
- Właściciel ziemski: Neuman Wład. (307 ha)
- Lasy-eksploatacja: Sontag H.
- Kowal: Kozioł F.
- Różne towary: Roth G., Śliwka L.
- Tartak: Langman Ch.
- Wyszynk trunków: Langman Ch.
Mord w Kuźminie
2 listopada
1945
w czasie ataku sotni
UPA
„Hromenki” zginęło 11 Polaków a 4 zostało rannych.
Wyznania
Katolicy obrządku wschodniego
W Kuźminie znajduje się drewniana
cerkiew
św. Dymitra, zbudowana w
1814
fundacji Woźniaków. W roku 1880 kościół liczył 90 wiernych, msze odbywały się nieregularnie. Do
1926
cerkiew podlegała greckokatolickiej parafii w
Leszczawie Górnej
, a potem parafii greckokatolickiej w
Krecowie
, po wojnie użytkowana przez rzymskich katolików.
Katolicy obrządku łacińskiego
W roku 1880 parafia łacińska w
Tyrawie
liczyła 560 wiernych z Kuźminy.
Demografia
- w roku
1785
mieszkało tu 103 grekokatolików, 265 rzymskich katolików i 5 Żydów.
- w
1840
i w
1859
- 250 grekokatolików,
- w
1880
- 560 katolików, 90 grekokatolików
- w
1899
- 144 grekokatolików,
- w
1926
- 320 grekokatolików
-
1929
- 924 mieszkańców
- w
1938
- 246 grekokatolików.
- (brak danych o innych mieszkańcach, do uzupełnienia)
Drogi krajowe
Droga
28
Zator
-
Wadowice
-
Nowy Sącz
-
Gorlice
-
Biecz
-
Jasło
-
Krosno
-
Sanok
-
Medyka
.