Dolomity
Dolomity | Panorama pasma górskiego |
Panorama pasma górskiego
Dolomity (
wł.
Dolomiti,
niem.
Dolomiten) –
pasmo górskie
w północno-wschodniej części
Włoch
(znajdujące się w całości na ich terenie), leżące na terenie
Południowych Alp Wapiennych
(
Alpy Wschodnie
). Leży pomiędzy dolinami:
Val Rendena
na zachodzie,
Piawa
na wschodzie oraz Pustertal (Val Pusteria) na północy. Najwyższe szczyty Dolomitów to:
Marmolada
- 3342 m n.p.m. (masyw górujący nad okolicą), a następnie
Antelao
- 3263 m n.p.m.,
Tofany
. Kraina geograficzna, do której należą Dolomity to
Tyrol Południowy
, południowa część masywu leży na terenie
prowincji Belluno
, zachodnia -
prowincji Trydent
, północna -
prowincji Bolzano
. W
2009
roku Dolomity wpisano na
listę światowego dziedzictwa
UNESCO
. Grupy górskieDolomity nie stanowią wyraźnego łańcucha górskiego. Składają się z grup skalnych oddzielonych głębokimi dolinami i wysokimi, lecz na ogół łatwo dostępnymi przełęczami. Najważniejsze grupy: Pale di San Martino, Marmarole, Puez, Fanes,
Sassolungo
(
niem.
Langkofel),
Marmolada
,
Sella
, Puez/Ciër, Catinaccio (
niem.
Rosengarten),
Civetta
,
Pelmo
,
Tofany
, Cristallo,
Antelao
, Sorapiss, Dolomity Sextenerskie/Dolomiti di Sesto, Sciliar/Schlern, Dolomiti di Braies/Pragser Dolomiten. Najważniejsze grupy o podobnej budowie geologicznej, lecz geograficznie należące do innych grup górskich to
Dolomity Brenty
,
Dolomity Lienzkie
, i tzw. Małe Dolomity Dolomity w dużej części składają się z odkrytych skał -
wapieni
i
dolomitów
oraz częściowo -
riolitów
. W dolinach lasy szpilkowe. Dolomity charakteryzuje się bardzo malowniczą rzeźbą terenu spowodowaną ich erozją. Pod względem geologicznym Dolomity stanowią fragment
Południowych Alp Wapiennych
. Składają się z płaszczowin wchodzących w skład tzw. Jednostek Austryjskich sfałdowanych po raz pierwszy w fazie austryjskiej
orogenezy alpejskiej
, na przełomie wczesnej i późnej
kredy
), ale główna faza fałdowań, tworzenia płaszczowin i wypiętrzenia przypadła na schyłek
miocenu
(Stupnicka, 1978). Osady jurajskie i kredowe tych jednostek zostały niemal całkowicie zerodowane; istniejące dolomity i wapienie uformowane zastały w
triasie
. Osady triasowe leżą na formacjach permskich, pod którymi znajduje się gruba warstwa kwaśnych skał wylewnych (głównie
riolity
), leżących bezpośrednio na silnie zmetamorfizowanym starszym podłożu. W niektórych miejscach riolity ukazują się bezpośrednio na powierzchni. Rdzenna ludnośćRdzenna, zanikająca już ludność Dolomitów to
Ladynowie
, posiadający własną kulturę i język
ladyński
, którym posługuje się jeszcze niewielka część mieszkańców (ok. 30 000). Gromadzeniem informacji o kulturze ladyńskiej zajmują się Institut Ladin Micurá de Rü w
San Martino
(Alta Badia) oraz muzeum etnograficzne w
Vigo di Fassa
. Dolomity stanowią bardzo atrakcyjny turystycznie teren zarówno dla
narciarzy
, jak i
wspinaczy skalnych
. Tereny są również bardzo atrakcyjne dla uprawiania turystyki na rowerach górskich. Duża ilość poszarpanych
grani
,
turni
i baszt skalnych, stoki górskie są bardzo strome; liczne pionowe urwiska i kilkusetmetrowe pionowe skalne ściany. Dużo głębokich dolin. Zaawansowane zjawiska krasowe. Spośród wielu ośrodków sportów zimowych w Dolomitach najbardziej znana za sprawą Olimpiady Zimowej z 1956 roku jest
Cortina d'Ampezzo
oraz rejony
Val Ghërdina
/Grödental/Val Gardena, Alta
Badia
,
Canazei
, Reba/Arabba,
Madonna di Campiglio
, gdzie odbywają się regularnie zawody o Puchar Świata. Dolomity posiadają również wiele letnich stacji klimatyczno-wypoczynkowych. Należą do nich między innymi:
Sesto
,
San Candido
,
Corvara
,
Ortisei
, Selva Val Ghërdina/Wolkenstein,
Predazzo
,
Cavalese
,
Alleghe
, San Martino di Castrozza. Bibliografia- E. Stupnicka, 1978. Zarys geologii regionalnej świata. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
- Dariusz Tkaczyk,
Dolomity
(tom I: Wschód, tom II: Zachód), Wydawnictwo Sklepu Podróżnika
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Dolomity":
Zlepieniec
które wkraczało morze permskie. Przeważają w nim: w okolicach
Kielc
–
wapienie
,
Dolomity
dewońskie
,
rogowce
; w rejonie
Łysogór
–
kwarcyty
kambryjskie
; spoiwo jest wapnisto-detrytyczne."
zlepieniec ...
1916
...
Republika Komi
i wapiennych,
barytu
i
fluorytu
.Prócz tego w Komi wydobywane są
wapienie
i
Dolomity
,
gips
,
piaskowiec
i
kwarcyt
. W górach
Uralu
na wschodzie znajdują się ...
I wojna światowa
...
Hercynidy
permu
. Zbudowane są ze
skał metamorficznych
i
osadowych
(
gnejsy
,
migmatyty
,
łupki krystaliczne
,
Dolomity
). ...
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
niejednokrotnie w swojej historii dno morza, przez co powstało wiele warstw skał (
Dolomity
,
margle
,
wapienie
). Dominującymi skałami są jednak wapienie
górnojurajskie
. Charakterystyczne są
skały
...
Niżne Tatry
pasie od doliny Revúcy do Doliny Demianowskiej występują twardsze triasowe wapienie i Dolomity. Płaszczowina kriżniańska nie występuje w Tatrach Kráľovohoľskich.Ohnište – masyw utworzony z ...
Bytom
ptactwa wodnego
Żabie Doły
pomiędzy Bytomiem,
Chorzowem
i
Brzezinami Śląskimi
Całoroczne centrum sportowo-rekreacyjne
Dolomity Sportowa Dolina
w wyrobisku nieczynnego kamieniołomu "Blachówka" w
Suchej Górze
Turystyczna linia ...
Kras (geologia)
rodzajów
wietrzenia chemicznego
. Krasowieniu podlegają
skały krasowiejące
: przede wszystkim
wapienie
, a także
Dolomity
,
margle
,
gips
,
anhydryt
,
halit
(potocznie
sól kamienna
).Mianem krasu określa się również ...
Trias
świętokrzyskim. Inny płytki zbiornik istniał na południu, dzięki któremu powstały wapienie i Dolomity budujące znaczną część Tatr. W późnym triasie powracają lądowe warunki i ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Dolomity":
010. Dzieje Ziemi (plansza 8)
pirytu, rud miedzi, rud cynku i ołowiu oraz surowce węglanowe (wapienie, margle, Dolomity) i okruchowe (piaskowce kwarcytowe, łupki fyllitowe).
...
Surowce mineralne Polski (plansza 4)
cynku i ołowiu
Nikiel
Cyna
Arsen z domieszką złota
Siarka
Sól kamienna i potasowo –magn.
Fosforyty
Baryt
Granity
Kwarcyty
Kreda pisząca
Wapienie, margle, Dolomity
Gipsy
Piaskowce
Kaolin
Piaski szklarskie
Piaski i żwiry
...
201. Środowisko przyrodnicze Polski (plansza 16)
kraju o bardzo różnym przeznaczeniu spotykane są surowce skalne. Wapienie, margle i Dolomity, wykorzystywane są m.in. do produkcji cementu. Występują gównie w południowej Polsce. ...
|