Komunizm utopijny - nurt radykalnej ideologii społecznej rozwijający się w
XVI
-
XVIII
wieku, postulujący zastąpienie
kapitalizmu
ustrojem społecznym opartym na zasadach powszechnego egalitaryzmu.
Elementy utopii komunistycznych występowały już w starożytności i w średniowieczu, przede wszystkim we wszelkiego rodzaju wizjach sprawiedliwego społeczeństwa, do którego nawiązywały różne nurty plebejskie. Prekursorami komunizmu utopijnego byli
Tomasz Morus
(
1478
-
1535
) i
Tommaso Campanella
(
1568
-
1639
). Przedstawiciele komunizmu utopijnego w
XVIII
i
XIX
wieku, zwłaszcza
Gerrard Winstanley
(ok.
1609
- po
1660
),
Jan Meslier
(
1664
-
1729
),
Morelly
(
XVIII
w.),
Gabriel Bonnot de Mably
(
1709
-
1785
),
Francois Noel Babeuf
(
1760
-
1797
),
Claude Henri de Saint-Simon
(
1760
-
1825
),
Charles Fourier
(
1772
-
1837
) i
Robert Owen
(
1771
-
1858
), nie ograniczyli się do prezentacji wizji idealnego społeczeństwa egalitarnego, lecz równocześnie podejmowali ostrą krytykę stosunków kapitalistycznych, a niektórzy z nich (np. Morelly, Mably, Babeuf) domagali się zniesienia kapitalizmu w drodze walki mas ludowych bądź akcji terrorystycznych.
Zdaniem marksistowskich komentatorów i krytyków ideologowie komunizmu utopijnego nie potrafili odkryć obiektywnych prawidłowości rozwoju społecznego i dostrzec, iż postulowane społeczeństwo powszechnej sprawiedliwości nie jest wizją, lecz wyższym etapem rozwoju ludzkości, który nastąpi po zniesieniu kapitalizmu.
Myśl przedstawicieli komunizmu utopijnego, zwłaszcza francuskiego, krytycznie przewartościowana przez
Karola Marksa
i
Fryderyka Engelsa
, stała się jedną z podstaw, na której ukształtował się naukowy komunizm (
marksizm
).
Zobacz też:
komunizm pierwotny