Bł. Rycheza Lotaryńska, Ryksa (także Richeza, Richenza, Rixa) (ur. ok.
993
, zm.
21 marca
1063
w
Saalfeld
) – żona
Mieszka II
,
polska królowa
, zwana błogosławioną (nie została jednak beatyfikowana przez Kościół katolicki).
Pierwsze lata życia i małżeństwo z Mieszkiem II
Była córką
palatyna
reńskiego
Ezzona
(Erenfrieda) i
Matyldy
, córki
Ottona II
, siostry
Ottona III
. Lata młodości spędziła najprawdopodobniej w klasztorze w
Kwedlinburgu
(lub w Gandersheim). Na mocy jednego z postanowień zjazdu w
Merseburgu
w
1013
roku została poślubiona przez
Mieszka II Lamberta
, co stanowić miało przypieczętowanie zawartego wówczas pokoju. Urodziła ona Mieszkowi syna Kazimierza, który został później władcą Polski (
Kazimierz Odnowiciel
), oraz dwie córki -
Gertrudę
i drugą, której imię nie jest znane.
Królowa Polski
W
1025
roku wraz z mężem została
koronowana
na królową
Polski
. Pod koniec
1031
roku, w związku z zaistniałą sytuacją polityczną (objęcie władzy przez
Bezpryma
i ucieczka
Mieszka II
do Czech), zdecydowała się na powrót do
Niemiec
. Do Polski powróciła dopiero po śmierci Mieszka II w
1034
roku (hipoteza). Rycheza wraz z synem
Kazimierzem Odnowicielem
dążyła do odbudowania osłabionego aparatu państwowego, wzmocnienia władzy monarszej, ukrócenia anarchii. W wyniku działań przeciwników w
1031
została wypędzona z Polski (z przyczyn identycznych kraj w
1037
opuścił jej syn
Kazimierz I Odnowiciel
). Udała się do Niemiec, zabierając insygnia królewskie i cały majątek ( insygnia znalazły się na nowo w kraju wraz z powrotem
Kazimierza Odnowiciela
do Polski). Do końca życia używała tytułu królewskiego.
Życie zakonne
W
1047
wstąpiła do klasztoru benedyktyńskiego w Brauweiler koło
Kolonii
, który był fundacją jej rodziców. Przebywała w nim do śmierci. Śmierć Rychezy odbiła się szerokim echem w Niemczech. Jej zgon zapisało co najmniej 5 nekrologów. Nekrolog brunwilerski zapisał następujące słowa (w tłumaczeniu polskim): "Zmarła najsławniejsza Rycheza królowa Polski, córka fundatorów, której pamięć obchodzi się uroczyście". Została pochowana w kolegiacie Panny Marii ad Gradus w Kolonii, której była dobrodziejką. Prawdopodobnie zdecydowała, że ma być pochowana w Brauweiler.
Pochówek
Po zburzeniu kościoła Panny Marii ad Gradus, jej zwłoki zostały przeniesione w 1816 r. do
katedry kolońskiej
, gdzie często zmieniały swe miejsce, aby wreszcie spocząć w kaplicy chórowej, poświęconej św. Janowi Chrzcicielowi. W dniu 8 września 1959 r. nastąpiło otwarcie grobowca królowej. Ekspertyza lekarska wykazała, że Rycheza była osobą o delikatnej postaci (die selige Rycheza war von kleiner zierlicher Gestalt). Okazało się również, że Rycheza złamała kiedyś obojczyk, co jak przypuszcza autor protokołu otwarcia grobowca, mogło być spowodowane upadkiem z konia.
Kult
W Niemczech jest uważana za osobę świątobliwą. Została uznana przez lud za błogosławioną i jest czczona jako błogosławiona Rycheza.
Jej
wspomnienie liturgiczne
w
Kościele katolickim
obchodzone jest
21 maja
.
Genealogia
Ciekawostka
Rycheza Lotaryńska jest bohaterką powieści
Jadwigi Żylińskiej
Złota włócznia.
Bibliografia
- Michał Tomaszek, Klasztor i jego dobroczyńcy. Średniowieczna narracja o opactwie Brauweiler i rodzie królowej Rychezy, Kraków 2007