Ospa była pierwszą chorobą, którą zaczęto zwalczać przy pomocą
szczepionki. Pod koniec XVIII w.
Edward Jenner (angielski lekarz) przeprowadził doświadczenie na zdrowym chłopcu, którego celem było wywołanie odporności na
ospę prawdziwą. Lekarz wcierał w skórę pacjenta wydzielinę ropną pobraną z krost krowy chorej na
krowiankę, chorobę niegroźną dla ludzi. Wynikiem tego procesu miało być wywołanie niepodatności chłopca na ospę prawdziwą, którą nastęnie Jenner próbował jego zarazić. Fakt, że oba
wirusy – krowianki i ospy – są do siebie podobne spowodował powstanie
odporności krzyżowej. Mówi ona, że
przeciwciała skierowane na dany
patogen są również skuteczne do drugi, podobny do niego. Jednak za najważniejsze prace przerowadzone nad szczepionką uważa się te prowadzone przez
Ludwika Pasteura (francuski chemik i prekursor
mikrobiologii), który opracował pierwszą szczepionkę (przeciw
wściekliźnie) ochronną dla ludzi.