Sikhizm (
pendż.
ਸਿੱਖੀ) –
religia
powstała w
XV wieku
w
Indiach
w prowincji
Pendżab
. Jej założycielem był
Guru
Nanak
. Obecnie na świecie jest ok. 24 milionów wyznawców tej religii (sikhów) – żyją oni głównie w indyjskim Pendżabie, ale posiadają także liczną kilkumilionową
diasporę
rozsianą po krajach dawnego
Imperium Brytyjskiego
i w
USA
(tu bardzo liczni są również zachodni konwertyci na sikhizm – często w bardzo nieortodoksyjnej formie). Najważniejszym miejscem kultu jest „
Złota Świątynia
” w
Amritsarze
, w której przechowywany jest oryginał
świętej księgi
Sikhów zwanej
Sri Guru Granth Sahib
.
Wierzenia
Religia ta jest przeciwna wojnom religijnym. Nie chce dzielić ludzi na muzułmanów, hinduistów, chrześcijan. Uważa, że Boga można kochać nazywając go
Allahem
,
Jahwe
,
Kryszną
itp.
Sikhizm jest rodzajem kompilacji
islamu
i
hinduizmu
. Z islamu pochodzi nie posiadający żadnego wizerunku ani wcieleń
Bóg
, który jednak posiada „miliony imion”. Z hinduizmu pochodzą praktyki
medytacyjne
, wiara w możliwość uzyskania bezpośredniej łączności z Bogiem poprzez medytację prowadzącą do oświecenia,
wiara
w
reinkarnację
, i wreszcie wiele innych, zewnętrznych przejawów
kultu
.
Złota Świątynia Sikhów w Amritsarze
Centralnym punktem tej religii jest kult pierwszych dziesięciu Guru (choć nie wszyscy uznają kilku ostatnich, są też tacy, którzy nie czczą Guru), z których według wierzeń każdy był kolejnym wcieleniem Guru Nanaka i miał bezpośredni kontakt z Bogiem. Guru ci przekazali to objawienie na piśmie w formie Pani Księgi, którą każdy z nich uzupełniał o kolejny rozdział. Ostatni, dziesiąty Guru Gobind Singh uznał, że dzieło pisania Księgi jest ukończone i ustanowił ją „ostatnim, jedenastym Guru”. Według wierzeń Pani Księga jest obecnie guru Sikhów w znaczeniu dosłownym. W momencie, gdy między wyznawcami dochodzi do sporu religijnego o kluczowym znaczeniu, otwiera się Panią Księgę na losowo wybranym cytacie, którego słowa rozstrzygają spór, tak jakby to mógł zrobić żywy guru. Pani Księga „udziela” też ślubów, jest „obecna” przy narodzinach i pogrzebach.
Sikhizm jest religią wymagającą od swoich wyznawców szczegółowego przestrzegania zasad moralności, diety i sposobu ubierania się. Ważnymi punktami
etyki
sikhizmu są: wymóg samodzielnego utrzymywania się z uczciwej pracy, wzajemnego wspierania się i służby dla całej społeczności oraz równości wszystkich wyznawców. Sikhizm nie posiada ścisłej liturgii, a aktywność religijna koncentruje się na czytaniu Pani Księgi – codziennym, osobistym zwanym Sidharan Path, grupowym odbywanym w domach modlitw zwanym Gurdwara i wreszcie uroczystym, nieprzerwanym, publicznym czytaniem całej Księgi od deski do deski wykonywanym w każdej gminie sikhijskiej przynajmniej raz do roku, zwanym Akhand Path.
Mężczyźni, którzy wychowali już swoje dzieci i przeszli „godnie” przez aktywną część swojego życia, mają prawo uczestniczyć w sesjach medytacyjno-dyskusyjnych, zwanych Ketha, które dają im szansę osiągnięcia oświecenia.
Religia ta początkowo nie posiadała żadnej
liturgii
i zakazuje istnienia „etatowego kleru”. Wyznawcy są w stosunku do siebie absolutnie równi i od śmierci dziesiątego Guru nikt nie posiada żadnych specjalnych prerogatyw religijnych, oprócz swojego osobistego autorytetu. Wszystkie funkcje religijne od prowadzenia gminnych Gurdwar po administrowanie najważniejszą świątynią w Amritsarze są wykonywane społecznie i nie wolno z tego tytułu osiągać żadnych korzyści materialnych.
Guru Sikhów i ich podstawowe zasługi
-
Guru Nanak Czand
1469-1539 – założenie religii i wspólnoty Sikhów
-
Guru Lehna Agad
1539-1552 – wprowadzenie alfabetu
gurmukhi
-
Guru Amar Das
1552-1574 – likwidacja
kast
i poprawa statusu kobiet, rytuały
-
Guru Ram Das
1574-1581 – założenie ośrodka kultu na Świętym Jeziorze, hymny
- Ardżan 1581-1606 – budowa
Złotej Świątyni
,
Adi Granth
- Hargobind 1606-1644
- Har Raj 1644-1661 – upowszechnianie religii
- Har Krishan 1661 – symboliczne przywództwo w dzieciństwie
- Tegh Bahadur 1661-1675 – poezje, męczeństwo w
Delhi
- Gobind Singh 1675-1708 – utworzenie w Anandpur Bractwa Czystych (
Khalsa
)
Przed swoją śmiercią Guru Gobind Singh ogłosił, że guru będzie odtąd księga Sri Guru Granth Sahib.
Nie wszystkie grupy sikhów uznają wszystkich (a w szczególności ostatnich) guru. Jedynym guru uznawanym przez wszystkie wyznania jest Nanak. Dla części sikhów guru są zwykłymi przywódcami religijnymi.
Recepcja w Polsce
W Polsce
gurudwara
(świątynia sikhów) znajduje się w
Raszynie
pod Warszawą. Została założona przez
Związek wyznaniowy Singh Saba Gurudwara w Rzeczpospolitej Polskiej
.
Zobacz też
Bibliografia
- Owen Cole W., Sambhi, Piara Singh:Sikhowie. Wiara i życie, Wydawnictwo Łódzkie 1987,
Literatura przedmiotu
- Igielski, Zbigniew: Gurbani. Sakralny język sikhizmu, Dialog 2004,
- Igielski, Zbigniew: Sikhizm, WAM 2008,
Linki zewnętrzne