Abydos (
eg.
Abdżu,
arab.
Arabat El-Madfurnah – Pogrzebany Arabat) – starożytne miasto w Górnym Egipcie, dzisiaj jest to maleńka wioska na zachodnim brzegu
Nilu
. W
starożytności
w pobliżu znajdowało się miasto
Tinis
, z którego, zgodnie z przekazem, miał pochodzić
Narmer
.
W okresie
Nagada II
Abydos stał się jednym z centrów osadniczych
Górnego Egiptu
, by pod koniec tego okresu wyodrębnić się jako ośrodek władzy. W pobliskim
Umm el-Qaab
powstała
nekropola
władców I i II dynastii; z tzw.
"0" dynastii
(3120-3080 p.n.e.) pochodzą groby królów Iry-Hor i Ka. Chociaż możliwe, że tu znajdowały się tylko
cenotafy
królów, a miejscem ich pochówku była
Sakkara
.
Grób faraona
Dżera
, odrestaurowany w czasach
XVIII dynastii
, zaczął być otaczany czcią, jako miejsce pochówku
Ozyrysa
.
Cmentarz
predynastyczny
i
wczesnodynastyczny
(składający się z trzech wyodrębnionych chronologicznie części) został założony na pustynnym płaskowyżu u wylotu skalnej doliny, którą Egipcjanie uważali za bramę w Zaświaty.
Na cmentarzu U z okresu predynastycznego, odkryto grób tzw. Króla Skorpiona z bogatym wyposażeniem i tabliczkami z pierwszymi
hieroglifami
. Z okresu wczesnodynastycznego zachowały się
stele
np. znajdująca się w
Luwr
stela faraona
Dżeta
, oraz ślady świątyń. Lokalnym bóstwem Abydos był bóg zmarłych Chentiamentu ("Pierwszy z Zachodnich").
W czasach
VI dynastii
, Abydos stało się miejscem kultu
Ozyrysa
. Bóstwo Chentiamentu zachowywało swoje przywileje jeszcze przez kilka wieków. Dopiero za panowania
XI dynastii
przeszło pod władanie Ozyrysa, (Chentiamentu – został utożsamiony z Ozyrysem – "Ten, który przywodzi Zachodnim"). Zgodnie z wierzeniami starożytnych Egipcjan w Abydos
Izyda
pochowała szczątki swojego męża zabitego przez
Seta
, według innych podań jego głowę. Abydos stało się celem pielgrzymek; od czasów
XII dynastii
(1985-1795 p.n.e.) odbywały się w Abydos słynne
misteria
ku czci Ozyrysa. Największy rozkwit miasta nastąpił w okresie panowania
XIX dynastii
.
Wśród ruin odkopanych w 1859 roku przez francuskiego archeologa
Auguste Mariette
i zachowanych do naszych czasów pozostała świątynia przebudowana w latach 1300-1233 r. p.n.e. za czasów
Setiego I
i
Ramzesa II
. Świątynia złożona z 7 kaplic poświęcona była siedmiu bogom: po lewej stronie
Ozyrysowi
,
Izydzie
i
Horusowi
jako trójcy ozyriańskiej. W środkowej części znajdowała się kaplica poświęcona
Amonowi
. Kolejne dwie umieszczone po prawej stronie były poświęcone
Ptahowi
, Re-Harakhty. Ostatnia z kaplic była poświęcona
Setowi
[1].
Ściany świątyni pokrywają
reliefy
przedstawiające króla z synem Ramzesem, składających ofiary przodkom. Dwie tablice, jedna z czasów Setiego, druga z czasów
Ramzesa II
(ta znajduje się w
British Museum
w Londynie) są bezcennym źródłem informacji o
władcach Egiptu
.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Paul G. Bahn Archeologia - Przewodnik, Wydawnictwo "Arkady" Sp. z o.o., 2006, s. 242,
Bibliografia
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1968