Echidna (
gr.
Ἔχιδνα Echidna,
łac.
Echidna, "Żmija") – potwór w
mitologii greckiej
, o ciele w połowie młodej kobiety, w połowie cętkowanego węża. Miała czarne oczy, przerażający wygląd i była stale żądna krwi, żywiła się ludzkim mięsem.
Hezjod
pisze o niej [Theog. 304]:
|
: Ona też inny zrodziła stwór, niepokonany, ogromny- niepodobny ni ludziom, ni nieśmiertelnym bogom,
- w grocie wydrążonej – boską gwałtowną Echidnę,
- wpół bystrooką dziewczynę młodą, o pięknych policzkach
- wpół ogromnego węża, wielkiego i potężnego,
- w cętki, okrutnego, w głębinach ziemi przeświętej.
- Przeł. Jerzy Łanowski
|
Według
Apollodorosa
była córką
Tartaru
i
Gai
[II 1.2], według
Hezjoda
Chrysaora
(syna Posejdona) i Kallirhoe (córki Okeanosa) [Theog. 295], według
Pauzaniasza
nieznanego bliżej Peirasa i
Styksu
[Paus. VIII 18.1].
Według Hezjoda żyła razem z
Tyfonem
w jaskini w w kraju Arimów (Arima) – poświadczonym także w
Iliadzie
[II 783], lokalizowanym w różnych miejscach, przeważnie w
Cylicji
lub na końcu świata.
Grecy znad Morza Czarnego byli jednak przekonani, że żyła w Scytii. Według ich opowieści, przekazanej przez
Herodota
[IV 7], gdy Herakles uprowadził
woły Geriona
, odwiedził także Scytię, kraj wtedy wciąż bezludny. Zasnął tam, a kiedy spał, jego konie zniknęły. Kiedy się obudził, wyruszył na ich poszukiwanie i zawędrował do kraju Hylaja. Znalazł tam w jaskini potworną Echidnę, którą spytał, czy wie, gdzie są jego konie. Echidna odpowiedziała, że ma je ona sama, ale nie odda ich, jeśli Herakles nie odbędzie z nią stosunku. Heros zgodził się, ale Echidna zwlekała z oddaniem mu koni, bo pragnęła jak najdłużej zatrzymać go przy sobie. Kiedy w końcu je zwróciła i odchodził, oświadczyła, że ma z nim troje synów. Spytała, co ma z nimi zrobić – osiedlić ich w bezludnej dotąd Scytii, czy odesłać. Herakles pozostawił jej swój pas ze złotą czarą i jeden z łuków, każąc osiedlić tego, kto będzie umieć ich używać, odesłać tego, kto nie będzie tego potrafił. Gdy dorośli, Echidna nadała synom imiona – Agatyrsos,
Gelonos
i Skytes. Jedynie Skytes potrafił używać łuku i pasa Heraklesa, osiadł więc w Scytii i został jej pierwszym królem, od którego wywodzą się wszyscy inni – odtąd królowie Scytów noszą czarę u pasa.
Według Apollodorosa [II 1.2] Echidna została zgładzona w czasie snu przez Argosa Panoptesa.
Potomstwo
O potwornym potomstwie Echidny zrodzonym ze związku z Tyfonem mówi wielu autorów – Hezjod [Theog. 307], Apollodoros [II 3.1–5., II 3.10–11, III 5.8], Hyginus [Fab. Praef.; Fab. 151]. Wymieniają oni:
Według Hezjoda Ortros zgwałcił własną matkę, a Sfinks i Lew Nemejski byli ich dziećmi.
Według wersji mieszkańców kolonii greckich nad Morzem Czarnym,
Herakles
przemierzając Scytię ze stadami
Geriona
spłodził z Echidną troje dzieci:
Bibliografia