Gmina Mrozy (dawn.
gmina Kuflew
+
gmina Jeruzal
) –
gmina
wiejska
w
województwie mazowieckim
, w
powiecie mińskim
.
W latach 1975-1998
gmina położona była w
województwie siedleckim
.
Siedziba gminy to
Mrozy
.
Według danych z
30 czerwca 2004
[1] gminę zamieszkiwało 8821 osób.
Struktura powierzchni
Według danych z roku
2002
[2] gmina Mrozy ma obszar 145,24 km², w tym:
Gmina
stanowi 12,47% powierzchni
powiatu
.
Historia
Gmina Mrozy o powierzchni 145 km² położona jest na wysokości 150-180 m n.p.m. w
woj. Mazowieckim
. Miejscowość
Mrozy
– siedziba gminy – liczy 3 tys. mieszkańców, położona jest na trasie kolejowej
Paryż
–
Moskwa
, w odległości 58 km od centrum
Warszawy
i 38 km od
Siedlec
. W czasach
Rzeczypospolitej szlacheckiej
teren ten stanowił część
ziemi czerskiej
. W
1795
r. w wyniku
rozbioru Polski
znalazł się pod
zaborem rosyjskim
. W dobie
Księstwa Warszawskiego
Mrozy wchodzące w skład ziemi kałuszyńskiej, należały do obwodu stanisławowskiego. Ożywienie gospodarcze na tym terenie rozpoczęło się od chwili budowy szosy:
Warszawa
–
Brześć
, przebiegającej przez
Kałuszyn
, którą ukończono w
1824
r. Po uruchomieniu w
1866
r.
kolei żelaznej
, przebiegającej przez
Mrozy
, łączącej
Warszawę
z
Rosją
, osiedliło się tu wiele rodzin niemieckich kolonistów i
Żydów
oraz rodzin ziemiańskich wysiedlonych przez władze carskie ze swoich majątków, skonfiskowanych za udział lub pomoc
powstańcom
1863
r. W
1867
r.
prawa miejskie
straciły pobliskie miasta:
Cegłów
Kuflew
i
Jeruzal
.
Wieś
Mrozy
administracyjnie należała odtąd do gminy Kuflew w powiecie nowomińskim. Zachodnia część Mrozów, nazywana Wolą Kałuską i Dębkowizną, należała do
Żydów
, przybywających z
Kałuszyna
. Po odzyskaniu przez
Polskę
niepodległości
w
1918
r. wieś Mrozy administracyjnie należała do gminy Kuflew, parafii Kuflew i Kałuszyn; liczyła 1080 mieszkańców i ok. 100 domów, w tym 4 murowane, a ziemia o pow. 866 morgów była w posiadaniu włościan i kolonistów niemieckich. Mrozy nie były jednolite etnicznie, dzieliły się na trzy grupy narodowo-wyznaniowe:
polską
,
żydowską
i
niemiecką
. Wraz z napływem ludności stałej i gości, rozwijały się
usługi
,
handel
i
rzemiosło
. W okresie międzywojennym czynnych było 5
młynów wodnych
,
targi
duże i małe, działał
tartak
, 2 fabryki wyrobu wód gazowanych, zakład dla handlu win i wódek, hurtownia piwa, 4
karczmy
, 3 fryzjernie, 3 zakłady szewskie, 4 ślusarsko-kowalskie, 1 fotograficzny, 4 herbaciane, 5 piekarni, 2 warsztaty masarskie ze sklepami, 3 jatki mięsne, 20 sklepów spożywczych oraz sklep ze słodyczami i
bilardem
, w którym prowadzono również działalność rozrywkową. Czynna była 7-klasowa Szkoła Powszechna,
apteka
, agencja pocztowa, posterunek policji, Spółdzielnia Stowarzyszenia Spożywco "Udziałówka", czytelnia publiczna. W
1931
r. utworzono
parafię
w Mrozach. Dla uczczenia bohaterstwa i pamięci o poległych, wybudowano w Mrozach
pomnik
: Bohaterom gm. Kuflew. Podczas
II wojny światowej
miejscowe społeczeństwo ofiarnie uczestniczyło w walce z najeźdźcą, czego przykładem były "tajne komplety",
ruch oporu
, zorganizowany szpital wojskowy i pomoc dzieciom Zamojszczyzny. Z tradycji "tajnych kompletów", po wojnie powstało
liceum ogólnokształcące
. W latach
1981
-
1990
wybudowano w Mrozach aptekę, świetlice wiejską, dom nauczyciela, internat i ośrodek rehabilitacji przy liceum ogólnokształcącym, rozbudowano szkołę podstawową, urząd gminy, strażnicę, zakupiono i zaadaptowano lokal dla
biblioteki
. Pobudowano remizę strażacką OSP w Lipinach i Małej Wsi, świetlicę w Mrozach Południowych, Szkołę Podstawową w Grodzisku, wyremontowano wiele dróg na terenie całej gminy, na ulicach wykonano nawierzchnię asfaltową, inne poszerzono i utwardzono położone chodniki. Po pożarze drewnianych pobudowano nowe kościoły w Mrozach i Kuflewie. Po wojnie siedzibę gminy Kuflew przeniesiono do Mrozów. W
1954
Mrozy stały się gromadą, a w
1973
r. –
gminą
. Miejscowość była centralnym ośrodkiem społeczno – gospodarczym i kulturalnym gminy. Rosły nowe potrzeby i inicjatywy rozbudowy placówek użyteczności publicznej. Po zelektryzowaniu linii kolejowej w
1975
r., Mrozy zaczęły rozrastać się coraz bardziej. Łatwy dojazd do pracy i szkół w miastach, spowodował wzrost
migracji
. Komunikacja
kolejowa
i
autobusowa
, rozwijająca się
infrastruktura
i rzemiosło, istniejąca szkoła średnia z internatem oraz klimat, były powodem wzrostu liczby mieszkańców wsi. Na początku lat 80. mieszkało w Mrozach ok. 2600 osób, w gminie Mrozy, liczącej 28
sołectw
– 9500 osób. Poprzez wybudowanie pawilonów powstało centrum handlowe w Mrozach. Wybudowano oczyszczalnię ścieków wraz z
kanalizacją
w części ulic. Ponadto wybudowano sieć wodociągową we wsiach: Dąbrowa, Mała Wieś, Wola Rafałowska, Mrozy, Rudka, Natolin, Grodzisk.
Demografia
Dane z
30 czerwca 2004
[3]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 8821 | 100 | 4423 | 50,1 | 4398 | 49,9 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 60,7 | 30,5 | 30,3 |
Według danych z roku 2002[4] średni dochód na mieszkańca wynosił 1431,34 zł.
Sąsiednie gminy
Cegłów
,
Kałuszyn
,
Kotuń
,
Latowicz
,
Wodynie
Przypisy
Linki zewnętrzne