Kneset (
hebr.
הכנסת, Zgromadzenie) -
parlament
Izraela
. Siedziba znajduje się w
Jerozolimie
. Jako
władza ustawodawcza
Kneset uchwala prawa, nadzoruje działalność
rządu
, ma władzę usunięcia
Prezydenta
państwa, usunięcia
premiera
i jego rządu poprzez głosowanie braku zaufania oraz ogłoszenia wcześniejszych
wyborów
.
Parlament jest chroniony przez honorową Gwardię Knesetu. Aktualną przewodniczącą parlamentu jest
Dalia Itzik
.
Charakterystyka
Budynek Knesetu w Jerozolimie
Schemat systemu politycznego Izraela
Parlament
składa się z jednej izby, którą stanowi 120 deputowanych wybieranych na 4-letnią
kadencję
.
Parlament obraduje w sumie przez 8 miesięcy w roku - podczas sesji letniej i zimowej. 30
deputowanych
lub
rząd
mogą zwołać
parlament
w nadzwyczajnych sprawach. Na sesjach odbywają się debaty generalne i głosowania dotyczące
polityki
i działalności rządu, a także projektów legislacyjnych. Aby
ustawa
została zatwierdzona, projekt musi przejść przez trzy czytania w parlamencie. Ostatecznie ustawę podpisuje
prezydent
,
premier
i odpowiedni
minister
. Ustawy publikowane są w izraelskim Dzienniku Ustaw - Reshemot. Debaty parlamentu odbywają się w
języku hebrajskim
i
arabskim
przy zastosowaniu tłumaczeń symultanicznych.
W Knesecie w zasadzie nie ma wymaganego
kworum
- parlament przyjmuje ustawy w składzie jaki jest na sali. Decyzje podejmuje się poprzez głosowanie parlamentarną większością. Każda
ustawa
może być przyjęta poprzez zwykłą większość, nawet taka, która koliduje z
Ustawą Zasadniczą Izraela
. Każda przegłosowana ustawa musi być podpisana przez
Prezydenta
, który nie ma prawa
weta
. Knesset jest upoważniony do usunięcia ze stanowiska Prezydenta państwa, może również zdecydować o wcześniejszych
wyborach
.
Izba obraduje pod przewodnictwem wybranego na początku kadencji przewodniczącego. Ustala on porządek obrad i decyduje o kolejności głosowań nad poszczególnymi aktami. Reprezentuje także Kneset na zewnątrz, a w przypadku poważnej choroby lub śmierci
prezydenta
, zastępuje go do czasu wyzdrowienia lub wyboru nowej głowy państwa.
Deputowani w
Izraelu
posiadają szeroki immunitet poselski – chroniący ich przed aresztowaniem, przeszukiwaniem, ściganiem i gwarantującym swobodę poruszania się. W przypadku niewłaściwego zachowania się, sprawą danego deputowanego zajmuje się parlamentarny komitet etyki.
Wybory parlamentarne
Pomimo, że kadencja Knesetu wynosi 4 lata, to bardzo rzadko parlament obraduje przez pełną kadencję.
Posłowie
są wybierani według
ordynacji proporcjonalnej
, która przewiduje 2% próg wyborczy. Specyfiką
Izraela
jest to, że całe
państwo
tworzy jeden
okręg wyborczy
.
Czynne prawo wyborcze
przysługuje
obywatelom
, którzy ukończyli 18 lat, a
bierne
- 21 lat. Mandaty dodatkowe są przydzielane według
metody Bader-Ofera
(lokalna nazwa metody Hagenbacha-Bischoffa).
Przed wyborami parlamentarnymi w
Izraelu
odbywają się wewnętrzne wybory w poszczególnych
partiach politycznych
i listach wyborczych, które pokazują, kto ewentualnie zajmie konkretne miejsca w parlamencie i rządzie po wyborach. W praktyce polega na tym, że do rządu wchodzą osoby z pierwszych miejsc na liście zwycięskiej partii.
Nigdy w historii izraelskiego parlamentaryzmu nie zdarzyło się, żeby któraś z partii zdobyła
bezwzględną większość
. Wszystkie rządy musiały powstawać na zasadzie zawieranych koalicji, bardzo często z małymi ugrupowaniami politycznymi (mającymi zaledwie kilka mandatów). Zawarta w ten sposób koalicja musi dysponować przynajmniej 61 miejscami w Knesecie. Wymusza to na partii zwycięskiej podejmowanie czasami dziwnych sojuszy i prowadzenie polityki kompromisu. W ten sposób, nawet małe polityczne ugrupowania mogą wetować i dyktować warunki ważnych decyzji politycznych podejmowanych w państwie. A wszystko tylko w imię utrzymania koalicji rządowej.
Taka sytuacja kilka razy umożliwiła prawicowym ekstremistycznym działaczom zablokowanie inicjatyw pokojowych. Nie dopuszczono także do rozdzielenia
państwa
od
religii
.
Partia, aby uzyskać choćby jedno miejsce w parlamencie, musi przekroczyć próg wyborczy 2%. Ten wymóg wprowadzono, aby zmniejszyć rozdrobnienie partyjne Knesetu. Jednak jest to najniższy próg wyborczy wśród demokratycznych państw, z których większość ustaliła próg 5%.
Prawo nie zezwala na rejestrację w
Izraelu
partii lub listy wyborczej, która miałaby w programie hasła antydemokratyczne albo
rasistowskie
.
Historia
Pierwsze posiedzenie Knesetu odbyło się
14 lutego
1949
w budynku
Agencji Żydowskiej
w
Jerozolimie
. W pierwszym
parlamencie
znalazło się 3 członków
arabskiej
mniejszości narodowej mieszkającej w
Izraelu
.
W następnych parlamentach zawsze znajdowała się grupa deputowanych z
arabskiej
mniejszości. Ich stosunkowo niewielka liczba wynika z małej frekwencji izraelskich Arabów w wyborach. W
2001
roku premier
Ariel Szaron
nominował pierwszego arabskiego
ministra
, Saleh Tarifa.
I KNESET (1949-1951)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
25 stycznia
1949
| Potrzebą chwili było stworzenie systemu prawnego umożliwiającego funkcjonowanie wszystkich instytucji nowego państwa
Izrael
. Z tego powodu pierwszy Kneset zajmował się głównie uchwaleniem podstawowych ustaw państwowych. | | |
II KNESET (1951-1955)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
30 lipca
1951
| Parlament wielokrotnie zajmował się problemem
arabskich
terrorystów
, którzy przenikali przez granicę
Izraela
i atakowali ludność cywilną. Wiele emocji wzbudziło aresztowanie przez
Egipt
izraelskiego statku "Bat Galim" (28 września
1954
r.), oraz odmowa
Egiptu
na przejazdu izraelskich statków i ładunków przeznaczonych dla
Izraela
przez
Kanał Sueski
. Istotą izraelskiej
demokracji
jest związek pomiędzy państwem a
religią
. Bardzo często ten temat był omawiany podczas obrad drugiego Knesetu. | | |
III KNESET (1955-1959)
IV KNESET (1959-1961)
V KNESET (1961-1965)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
15 sierpnia
1961
| Piąty Kneset skoncentrował się nad nową polityką gospodarczą rządu. Podczas debat pojawiła się kwestia dyskryminacji na tle etnicznego pochodzenia. Wiele zamieszania wywołał koniec rozprawy
Adolfa Eichmana
, sprawa współpracy
niemieckich
naukowców z
Egiptem
oraz utworzenie stosunków dyplomatycznych z
Zachodnimi Niemcami
. | | |
VI KNESET (1965-1969)
VII KNESET (1969-1973)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
28 października
1969
| Najważniejszym wydarzeniem była
Wojna Jom Kippur
, której wewnętrzne i międzynarodowe konsekwencje pojawiły się podczas ósmego Knesetu. W tym okresie rozpoczęła się fala żydowskiej
imigracji
ze
Związku Radzieckiego
i pojawił się duży problem mieszkaniowy. Kneset zajmował się również problemem braków na rynku wewnętrznym i po raz pierwszy zatwierdził minimum socjalne. Specjalna parlamentarna podkomisja zajmowała się problemem wzrostu wypadków samochodowych. | | |
VIII KNESET (1973-1977)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
31 grudnia
1973
| Podczas obrad ósmego Knesetu zaczęły ujawniać się poważne konsekwencje wewnętrzne
Wojny Jom Kippur
.
1 kwietnia
1974
Komisja Agranata przedstawiła raport o przyczynach niepowodzeń podczas tej wojny. W
1974
roku podpisano z
Syrią
i
Egiptem
porozumienia o częściowym wycofaniu wojsk. Zgromadzenie Ogólne
ONZ
, przyrównało
Syjonizm
do
rasizmu
. | | |
IX KNESET (1977-1981)
X KNESET (1981-1984)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
30 czerwca
1981
| Najważniejszym wydarzeniem była
"Operacja Pokój dla Galilei"
, która rozpoczęła się w czerwcu
1982
. Operacja początkowo cieszyła się szerokim poparciem w
Izraelu
, jednak z upływem czasu wzrastał w siłę obóz opozycji. Kontrowersje nasiliły się po masakrze palestyńskich uchodźców w obozach Sabra i Szatilla, w pobliżu
Bejrutu
. W tym okresie Kneset podjął decyzję o objęciu
Wzgórz Golan
izraelskim prawem. W gospodarce
Izrael
przeżywał poważny kryzys finansowy, podczas którego upadło kilkanaście banków. | | |
XI KNESET (1984-1988)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
23 lipca
1984
| W wyniku wyborów nastąpił w
Izraelu
polityczny pat. Nastąpiła równowaga sił pomiędzy prawicowo-religijnym blokiem a lewicowo-arabskim blokiem. Najważniejszym problemem, z którym borykał się Kneset był kryzys gospodarczy. Z wielu międzynarodowych wydarzeń warto wspomnieć o ugodzie londyńskiej zawartej między
Szymonem Peresem
a królem Husseinem. | | |
XII KNESET (1988-1992)
XIII KNESET (1992-1996)
XIV KNESET (1996-1999)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
29 maja
1996
| Czternasty Kneset był pierwszym wybranym równolegle z bezpośrednimi wyborami
premiera
. Liczne debaty dotyczyły tematu postępującego procesu pokojowego z
Palestyńczykami
. Kneset zajmował się również sprawami
gospodarczymi
. Po kłopotach związanych z uchwaleniem budżetu na
1999
,
4 stycznia
1999
Kneset podjął decyzję o samo rozwiązaniu się i ogłoszeniu wcześniejszych
wyborów
parlamentarnych. | | |
XV KNESET (1999-2003)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
17 maja
1999
| Jako wynik
wyborów
, w
parlamencie
pojawiły się dwie duże frakcje polityczne, co było korzystną zmianą po poprzednich, mocno rozdrobnionych Knesetach. Natychmiast po powstaniu
rządu
Ariela Szarona
, Kneset przegłosował z inicjatywy rządu, unieważnienie bezpośredniego wyboru
premiera
. Początek kadencji charakteryzował się dużym optymizmem do dalszej kontynuacji procesu pokojowego. W rok po utworzeniu
rządu
Baraka
,
izraelska armia
wycofała się z południowego
Libanu
. We wrześniu
2000
wybuchło drugie
palestyńskie
powstanie
Intifada Al-Aksa
, które zniweczyło jakiekolwiek nadzieje zbudowania trwałego pokoju w krótkim czasie. | | |
XVI KNESET (2003-2006)
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
28 stycznia
2003
| Najważniejszym wydarzeniem była operacja wycofania żydowskich osadników ze
Strefy Gazy
. W związku z tym, w
parlamencie
toczyły się burzliwe sesje. | | |
XVII KNESET (2006-2009 )
Data wyborów | Charakterystyka kadencji | Premierzy | Prezydent |
---|
28 marca
2006
| | | |
Siedziba Knesetu
Lokalizacja siedziby Knesetu zmieniła się kilkakrotnie zanim ostatecznie została przeniesiona na stałe do
Jerozolimy
:
W
1957
Lord
James De Rothschild
poinformował premiera
Dawida Ben Guriona
, że chce przekazać fundusze na budowę nowoczesnego budynku Knesetu.
14 października
1958
odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod nowy gmach.
Zobacz też
Linki zewnętrzne