Lugiowie, Ligiowie (łac. Lugii, Lygii, Lugiones, gr. Lougoi) to lud
indoeuropejski
. Ich pochodzenie oraz skład etniczny jest niepewny. Mogła być to federacja różnych plemion zamieszkująca już przed naszą erą i w pierwszych wiekach naszej ery górne dorzecze Odry i Wisły, a więc teren dzisiejszej południowej i środkowej
Polski
, a także podkarpackie tereny zachodniej
Ukrainy
. Genetycznie pochodzili zapewne w głównej mierze z lokalnych grup ludności używających języków staroeuropejskich lub indoeuropejskich (kultury
łużycka
i
pomorska
), uległych
celtyckim
wpływom kulturowym (nieliczni na ziemiach polskich Celtowie nie mogli stanowić znaczniejszego substratu etnicznego) i zgermanizowanych[1]. Przez archeologów są powszechnie utożsamiani z mieszkańcami
kultury przeworskiej
.
Etymologia
Nazwa Lugiowie mogła oznaczać albo plemię "świetlistych", albo "plemię
Lugha
".
Inna etymologia wiąże starożytne nazwy Lugii, Lougioi, Lugioi, Lugiones, Longiones z mieszkańcami ługów, łęgów tj. podmokłych zarośli, mokradeł, leśnych bagien. Porównywano tę etymologię do
Ślężan
i ślęgi i do
Słowian
i *"slav-" - płynąć,mokry i
serb-chorw.
slaviti - "rozcieńczać wino wodą"[2].
Lugiowie i Legnica
Ptolemeusz wymienia plemię Lugiów oraz miejscowość
Lugidunum
. Niektóre hipotezy wiążą Lugidunum z
Legnicą
lub
Głogowem
, i z plemieniem Lugiów-Didunów
Podziały plemienne
Według
Tacyta
Lugiowie dzielili się na wiele plemion (civitates), z których wymienia pięć najważniejszych:
Hariów
, Helwekonów, Manimów, Helizjów, Nahanarwalów. Według Klaudiusza Ptolemeusza dzielili się na Lugiów-Omanów (Lougoi-Omanoi), Lugiów-Didunów (Lougoi-Dinounoi) i Lugiów-Burów (Lougoi-Bouroi). Według Tacyta Burowie byli osobnym plemieniem, możliwe więc, że weszli w skład federacji lugijskiej nieco później.
Historia
Związek lugijski powstał zapewne znacznie wcześniej niż o tym świadczy pierwsza pewna wzmianka w dziele
Strabona
('Geographika'). Pierwsi Celtowie przybyli z obszaru
Czech
i
Moraw
do południowej Polski około roku 400 p.n.e. i osiedlili się na nad Odrą na
Górnym Śląsku
oraz na
Dolnym Śląsku
między
Wrocławiem
, Legnicą i górą Ślężą, na której znajdował się ich ośrodek kultowy. Około roku 200 p.n.e inna grupa Celtów z Moraw osiedliła się w okolicach
Krakowa
, mniejsze grupy na
Kujawach
i wzdłuż dolnej Wisły. Wszyscy ci Celtowie przynieśli ze sobą zdobycze kultury lateńskiej i po zmieszaniu się z lokalną ludnością odegrali istotną rolę w uformowaniu się kultury przeworskiej.
Według Strabona Lugiowie byli 'wielkim ludem' i podobnie jak kilka innych ludów: Semnoni i bliżej nie znani Zumowie, Butonowie, Mugilonowie i Sibinowie podlegali zwierzchnictwu
Marboda
, władcy
markomańskiego
państwa z głównym ośrodkiem w dzisiejszych Czechach (9 rok p.n.e-19 r. n.e.). Następna wzmianka o Lugiach dotyczy czasów cesarza
Klaudiusza
(41-54): według Roczników Tacyta 'niezliczone mnóstwo' Lugiów przyczyniło się do upadku
kwadzkiego
państwa Wanniusza w roku 50.
Następna wzmianka o Lugiach zawarta jest w dziele Kasjusza Diona, Historia Rzymska, kiedy mowa o wydarzeniach lat 91-92 za panowania cesarza
Domicjana
. Lugiowie prowadząc wojnę z germańskimi Swebami, zawarli sojusz z Rzymianami, i poprosili cesarza Domicjana o posiłki, które otrzymali w postaci 100 jeźdźców.
Burowie, którzy według Ptolemeusza wchodzili w skład Lugiów, odegrali ważną rolę w czasie wojen markomańskich (167-180), o czym świadczy zorganizowanie przeciw nim odrębnej wyprawy wojennej (łac. Expeditio Burica) i zawarcie później przez Marka Aureliusza przymierza z tym ludem.
Dalsze losy Lugiów są niepewne, ale niektórzy historycy przyjmują, że do nich odnoszą się informacje w dziele Zosimosa Nowa historia (Histroria nova) o zwycięskich walkach cesarz
Probusa
prowadzonych w 279 roku przeciwko ludowi Longiones na terenie prowincji
Recji
na rzeką Lygis (najprawdopodobniej rzeka Lech w dzisiejsze Austrii i Bawarii). Następną wzmianką może być wielki lud Lupiones-Sarmatae umieszczony na mapie
Tabula Peutingeriana
datowanej ogólnie na II-IV wiek n.e.
Gospodarka
Lugiowie brali udział w wojnach z
Rzymem
, choć nie w tym stopniu co ich zachodni i południowi sąsiedzi
Kwadowie
i
Markomanowie
[3]. Lugiowie rozwinęli na wielką skalę hutnictwo żelaza i bogacili się na handlu bronią. Śladem ożywionego handlu jest również
szlak bursztynowy
[4].
Zobacz też
-
Ług
- m.in. nazwy geograficzne w Polsce
Przypisy