Nowozelandzka nielotna
papuga
kakapo
Nielot -
ptak
, który wtórnie w wyniku ewolucji utracił zdolność lotu (z powodu braku zagrożeń ze strony drapieżników lub obrania innej strategi przetrwania). Obecnie istnieje około czterdziestu gatunków nielotnych ptaków. W trakcie
ewolucji
niezdolność do lotu pojawiała się u ptaków wielokrotnie i dotyczyła zarówno gatunków wodnych jak i lądowych. Jest to więc sztuczna,
polifiletyczna
grupa ptaków.
Główną anatomiczną różnicą między nielotami a ptakami latającymi są mniejsze kości skrzydeł, a także brak lub zredukowany
grzebień
na
mostku
. Do grzebienia przyczepione są mięśnie odpowiadające za ruch skrzydeł. U ptaków nielatających kość ta uległa redukcji z uwagi na brak potrzeby poruszania skrzydłami.
Najbardziej znane nieloty to
pingwiny
,
strusie
,
nandu
,
kazuary
,
kiwi
i
emu
. Najwięcej gatunków nielotów występuje w
Nowej Zelandii
(uwzględniając kilka gatunków pingwinów). Przed pojawieniem się tam człowieka (około
XI wieku
naszej ery), na wyspie nie było żadnych większych drapieżników lądowych. Wiele gatunków ptaków bez presji drapieżników nie potrzebowało zdolności do lotu i utraciło ją w wyniku ewolucji. W ten sposób wyodrębniły się takie gatunki jak
dront dodo
,
kiwi
,
kakapo
,
takahe
czy wymarły w czasach historycznych
moa
.
Najmniejszym nielotnym ptakiem jest
chruścielak karłowaty
z wyspy
Inaccessible
. Ma 17 cm długości i waży około 30 g. Największym (zarówno najwyższym jak i najcięższym) współcześnie żyjącym nielotem jest
struś
, osiąga wysokość do 2,5 m oraz masę do 150 kg. Jednak największym nielotnym ptakiem występującym kiedykolwiek na Ziemi był
mamutak
(struś madagaskarski). Osiągał do 3 m wysokości i masę do 500 kg. Największymi ptakami drapieżnymi były prehistoryczne nieloty z rodziny Phorusrhacidae. Ważyły do 130 kg.
Nieloty wymarłe w czasach historycznych:
takahe z Wyspy Północnej
,
emu czarny
,
emu mały
, wodnik pacyficzny, kureczka wyspowa,
łazik południowy
(jedyny znany nauce nielot z
rzędu
wróblowych
),
alka olbrzymia
,
moa
,
mamutak
,
dronty
.
Nieloty wymarłe w czasach prehistorycznych:
Bullockornis planei
,
Dromornis stirtoni
, Phorusrhacidae.
Bibliografia
- Hanzák J., Formánek J. Encyklopedia Ptaków. Oficyna Wydawnicza "Delta W-Z", Warszawa 1993.
- Mielczarek P., Cichocki W. Polskie nazewnictwo ptaków świata. Notatki ornitologiczne tom 40, 1999.