Orzech włoski
Orzech włoski | Gatunek leczniczy |
Orzech włoski (Juglans regia
L.
) –
gatunek
drzewa liściastego z rodziny
orzechowatych
. W stanie dzikim występuje na
Bałkanach
, w południowo-wschodniej
Europie
, południowo-zachodniej, środkowej i wschodniej
Azji
oraz w
Himalajach
i południowo-zachodnich
Chinach
. U nas pospolicie uprawiany. Morfologia- Pokrój
- Duże drzewo liściaste. Jeśli rośnie bez konkurujących w pobliżu innych drzew, to pień ma zazwyczaj krótki i szeroko rozbudowaną
koronę
, w przeciwnym wypadku pokrój ma wyższy i szczuplejszy.
-
Pień
- Osiąga wysokość 25-35 metrów, do 2 metrów średnicy.
Kora
gładka, srebrzystoszara, pokryta rozrzuconymi, wyraźnymi, nierównomiernymi bruzdami.
-
Liście
-
Naprzeciwległe
, długości 25-40 cm, nieparzystopierzaste z 5-9 równowąskimi
listkami
. Największe trzy są u szczytu i mają 10-18 cm długości i 6-8 cm szerokości (para przy podstawie ma jedynie 5-8 cm długości). Rozwijają się stosunkowo późno, na przełomie kwietnia i maja razem z kwiatami.
- Naukowcy z
University of Illinois
odkryli, że w liściach orzecha występują znaczne ilości
progesteronu
(żeńskiego hormonu steroidowego odpowiedzialnego za utrzymanie ciąży), jednak jego rola u roślin nie jest jeszcze poznana[2].
-
Kwiaty
-
Kwiaty męskie
w postaci zwisających
kotków
długości 5-10 cm;
żeńskie
zgrupowane po dwa do pięciu (i więcej) na jednorocznych
krótkopędach
. Bardzo wyraźna
dichogamia
wyklucza zapłodnienie w obrębie jednego drzewa. U niektórych odmian hodowanych w cieplejszym klimacie dość częsta jest
apomiksja
, rzadziej spotykana u siewek (w
Polsce
najczęściej stosowany sposób rozmnażania gatunku).
-
Owoc
- Kulisty lub lekko owalny nibypestkowiec. Zewnętrzna warstwa
perykarpu
stanowi miękką, zieloną okrywę, łatwo odpadającą jesienią. Wewnętrzna część perykarpu, czyli
endokarp
tworzy skorupę. Nasiono potocznie zwane jądrem stanowi część jadalną owocu. Dojrzałe owoce orzecha włoskiego mają kształt owalny, długość 4-5 cm i średnicę 3-4 cm i powszechnie nazywane są orzechami.
Biologia i ekologiaNależy do gatunków światłolubnych, wymagających dobrego nasłonecznienia do bujnego rozrostu. Drzewa szczepione zaczynają owocowanie relatywnie wcześnie (ok. 5-6 roku życia) i owocują do 150 - 200 lat. Drzewa na własnych korzeniach są bardzo długowieczne i owocują do 400, 500 lat (owocowanie rozpoczynają między 12 a 15 rokiem życia), choć są znane również starsze, owocujące drzewa w Europie południowej Owoce zawierają znaczne ilości
witamin
, w tym szczególnie dużo
witaminy E
i z
grupy B
:
B3
,
B5
i
B6
. Orzechy zawierają ponad 50%
lipidów
, około 11%
protein
i 5%
węglowodanów
, a wartość energetyczna wynosi średnio ponad 520 kcal na 100 gramów. W orzechach tych występują znaczne ilości
soli mineralnych
-
potasu
,
fosforu
i
magnezu
. ZastosowanieNasiono orzecha włoskiego -
Roślina uprawna
: drzewo uprawiane metodami ekstensywnymi daje najwyższej jakości orzechy, nadające się tak do spożycia bezpośredniego, jak i do produkcji z nich cennego
oleju orzechowego
.
- W uprawach amatorskich prawie wyłącznie a w uprawach produkcyjnych najczęściej, uprawia się orzechy rozmnażane z
siewu
. Ten sposób jednak powoduje, że poszczególne drzewa często różnią się znacznie pomiędzy sobą wieloma cechami uprawowymi. Na przykład późno wchodzą w okres owocowania i często ma to miejsce dopiero po 8-10 latach po posadzeniu. Coraz częściej można jednak spotkać rośliny
rozmnażane wegetatywnie
przez
szczepienie
, które w okres owocowania najczęściej wchodzą już po 4-5 latach po posadzeniu. Od początku lat 90. dostępne są już
odmiany
polskiej hodowli. Wg
COBORU
polskimi odmianami zalecanymi do uprawy są 'Dodo', 'Leopold', 'Resovia' i 'Targo'. Ponadto w uprawie spotyka się jeszcze trzy inne odmiany: 'Albi', 'Silesia', 'Tryumf'[3].
- Historia uprawy: orzech włoski wprowadzono do Europy zachodniej i północnej w czasach
Cesarstwa rzymskiego
lub jeszcze wcześniej, a do obu
Ameryk
w
XVII wieku
. Ważniejsze regiony, w których występuje orzech włoski to w Europie
Francja
,
Rumunia
,
Bułgaria
i
Grecja
, w Azji -
Chiny
,
Kalifornia
w
Ameryce Północnej
, a w
Ameryce Południowej
-
Chile
.
-
Drewno
z orzecha włoskiego cenione jest na równi z amerykańskim
czarnym orzechem
do produkcji mebli oraz drewnianych elementów broni.
-
Roślina lecznicza
-
Surowiec zielarski
: liście, łupiny, kora, owoc
- Działanie: liście i zielone łupiny mają właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. a także przeciwbiegunkowe i przeciwkrwotoczne. Ze względu na dużą ilość
garbników
polecane są jako środek ściągający w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych. Odwar stosuje się w stanach zapalnych
gardła
i
jamy ustnej
, oraz do przemywania i okładów przy trądziku, liszajach, oparzeniach. Zielone orzechy niszczą pasożyty układu pokarmowego. Napar z kory jest środkiem łagodnie przeczyszczającym. Owoce ze względu na nienasycone kwasy tłuszczowe zalecane są w diecie
przeciwmiażdżycowej
.
- Zbiór i suszenie: Liście zbiera się pod koniec czerwca i w pierwszych dniach lipca. Suszyć należy w przewiewnym, ocienionym miejscu. W suszarce do ziół temperatura nie powinna przekraczać 40 stopni. Niedojrzałe owoce zbiera się pod koniec lipca, nieco później zielone łupiny z owoców dojrzewających.
- Kosmetyka: odwar z liści zmniejsza potliwość rąk i nóg, a sok z liści i zielonych owoców barwi
włosy
na kasztanowo.
Działanie allelopatyczneOrzech włoski może wywierać ujemne działanie
allelopatyczne
na inne rośliny. W ekstrakcie z suchych liści orzecha włoskiego stwierdzono obecność szeregu substancji allelopatycznych, z których najważniejsze to związki z grupy flawonoli,
kemferol
i jego α-L-arabinofuranozyd[4]. Natomiast
juglon
, allelopatyczny związek charakterystyczny dla całego rodzaju
Juglans
występuje jedynie w liściach świeżych, a w trakcie ich usychania zanika w wyniku
polimeryzacji
[4][5]. Orzech włoski nie wydziela juglonu w ilości wystarczającej do spowodowania jakichkolwiek zmian w otoczeniu i jest całkowicie bezpieczny dla roślin i zwierząt[], a jego liście można kompostować. Wyjątkiem może być orzech włoski sadzony na
podkładce
z
orzecha czarnego
, który wydziela znaczne ilości juglonu do gleby[]. Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-01-08].
- ↑ M. Ż.. Ciężarny orzech?. „Świat Nauki”. nr 4 (224), s. 25 (kwiecień 2010).
ISSN
0867-6380
.
- ↑
Czy warto produkować orzecha włoskiego, Henryk Zdyb, Szkółkarstwo 02, 2005
(
pol.
). [dostęp 2010-09-09].
- ↑ 4,0 4,1 Hai Zhang, Jin-Ming Gao, Wei-Tao Liu, Jing-Cheng Tang, Xing-Chang Zhang, Zhen-Guo Jin, Yao-Ping Xu, Ming-An Shao.
Allelopathic substances from walnut (Juglans regia L.) leaves
. „Allelopathy Journal”. 21 (2), ss. 425-431 (2008) (
ang.
).
- ↑ Pereira, J.A., Oliveira, I., Sousa, A., Valentão, P., Andrade, P.B., Ferreira, I.C.F.R., Ferreres, F., Bento, A., Seabra, R., Estevinho, L.. Walnut (Juglans regia L.) leaves: Phenolic compounds, antibacterial activity and antioxidant potential of different cultivars. „Food and Chemical Toxicology”. 45 (11), ss. 2287-2295 (2007).
doi:10.1016/j.fct.2007.06.004
(
ang.
).
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Orzech włoski":
1499
...
XVI wiek
...
1972
...
1398
...
1884
...
Włosi
...
1679
...
Janusz Józefowicz
...
Boris Blacher
...
Vincenzo Bellini
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Orzech włoski":
128. Ruchy roślin i ich przyczyny (plansza 15)
...
215a Działania zbrojne w latach 1941-1945 (plansza 13)
...
Walka wydobywa z człowieka to, co najlepsze - wymowa moralna opowiadania ˝Stary człowiek i morze˝ E. Hemingwaya (plansza 2)
...
|