Soja zwyczajna
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	dwuliścienne właściwe
Rząd :	bobowce
Rodzina :	bobowate
Rodzaj :	soja
Gatunek :	soja zwyczajna
Nazwa systematyczna
Glycine max (L.) Merr. Interpr. Herb. amboin. 274. 1917
Synonimy
Glycine hispida (Moench) Maxim., Phaseolus max L., Soya max (L.) Piper)
Mapa zasięgu

Gatunek leczniczy

Nasiona

Soja warzywna, s. owłosiona, s. zwyczajna (Glycine max ( L. ) Merr. – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny bobowatych . Pochodzi z południowo-wschodniej Azji . W Polsce jest rzadko uprawiana, czasami przejściowo dziczejąca.

Morfologia

Łodyga

Dorasta do 1 m wysokości.

Liście

Złożone, trójlistkowe.

Kwiaty

Motylkowate (grzbieciste) o barwie fioletowej.

Owoce

Strąki szorstko owłosione. Zawierają 1-4 nasiona bogate w białko i tłuszcz . Są małe, owalne i mają różnorodne zabarwienie – od żółtego poprzez brunatne i zielone do czarnego.

Zastosowanie

• Jest rośliną uprawną z grupy tzw. roślin strączkowych . Nasiona soi są bardzo ważnym surowcem do produkcji pasz i stanowią też cenny pokarm dla człowieka. Produkty spożywcze wytwarzane z soi są szczególnie chętnie włączane do diety przez wegetarian , jako alternatywa dla mięsa. Na bazie nasion soi wytwarza się takie produkty, jak: olej sojowy , mączka sojowa, kasza sojowa, mleko sojowe , tofu , lecytyna . Preparaty z soi dodawane są do różnych przetworów, m.in. konserw mięsnych, wędlin – dodatek soi podnosi ich wartości odżywcze. Nasiona soi zawierają bardzo dużo w porównaniu z innymi roślinami, bo aż 30-50% białka , przy czym mają bardzo odpowiedni dla człowieka skład aminokwasów . Ponadto zawierają dużo tłuszczu (14-24%), oraz witaminy z grupy B .
• Historia uprawy: pochodzi z Azji, prawdopodobnie wyhodowana została z soi ussuryjskiej. W Chinach uprawiana była od 4 tys. lat. Obecnie 45% areału jej upraw znajduje się w USA , skąd pochodzi około 55% światowej produkcji. Pozostali najwięksi producenci soi to Brazylia , Argentyna , Chiny oraz Indie . W Polsce jest rzadko uprawiana, gdyż wymaga ona dużo ciepła i stałych umiarkowanych opadów. Na niewielką skalę uprawiane są odmiany dostosowane do naszego klimatu.
• Jest najważniejszą na świecie rośliną oleistą . Otrzymywanego z jej nasion oleju używa się do sałatek, do smażenia, wyrobu ciast i produkcji margaryny . W przemyśle wytwarza się z niego mydło , farby i smary. Białko i tłuszcze stanowią do 60% suchej masy nasion soi, z czego białko 40%, a tłuszcze 20%. Reszta to 35% cukrów 5% innych pozostałości.
• Jest uznawana za roślinę leczniczą . Białko soi obniża poziom cholesterolu we krwi, zaś izoflawony wykazują pewne działanie antyrakowe. Trzeba jednak pamiętać, że oprócz swoich ogromnych zalet, soja u niektórych ludzi może wywołać alergię i zawiera szkodliwe tioglikozydy, które mogą przy długotrwałym spożywaniu przyczynić się do powstania wola tarczycy. Ale dotyczy to głównie produktów surowych, podczas gotowania zawartość szkodliwych składników zmniejsza się o 30%^[2].
• Soja jest giełdowym towarem (commodity). W 5/2008 buszel kosztuje $12.5, co w przeliczeniu daje $1.6/kg. Zawiera 28% oleju. 80% biodieslu wytwarza się z oleju sojowego. Po ekstrakcji heksanem oleju z sojowych płatków pozostaje wysokobiałkowa pasza.

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne