Za twórcę faszyzmu uważa się Benita Mussoliniego, który w 1919 roku założył organizację Fasci di Combattimento (Związki Kombatanckie), przekształconą w 1921 roku w Narodową Partię Faszystowską.
Za głównego teoretyka faszyzmu uchodzi Giovanni Gentile (1875-1944), profesor prawa na Uniwersytecie Rzymskim. Sformułował on tezę, że państwo faszystowskie jest najwyższą wartością moralną, siłą duchową skupiającą wszystkie formy moralne i intelektualne życia człowieka.
Zarówno Gentile, jak i Mussolini ostro krytykowali ideę państwa liberalnego, głosząc zasadę bezwzględnego prymatu państwa nad jednostką.
Mussolini odrzucał demokratyczną zasadę równości politycznej, twierdząc, że powszechne prawo głosu jest faktem "mechanicznym i zewnętrznym", gdyż lud w ustroju demokratycznym rządzi tylko pozornie, a rzeczywistą władzę sprawują "siły utajone, nie ponoszące żadnej odpowiedzialności". Demokracja była dla Mussoliniego synonimem dekadencji. Krytykował ją za szerzenie fałszywego mitu o możliwościach nieograniczonego postępu.
Ideologia faszystowska była nie tylko podstawą państwowości włoskiej przez dwie dekady XX wieku, ale także wywarła wpływ na życie polityczne wielu krajów międzywojennej Europy.