Odkrycia geograficzne dokonane w XV i XVI w. doprowadziły do wzmożonej ekspansji nowo odkrytych terenów. Na początku XV w. portugalscy osadnicy zakładali faktorie (osady handlowe) na wybrzeżach Afryki, a druga wyprawa Kolumba przywiozła do Ameryki dużą liczbę kolonistów. W 1494 r. w Tordesillas (miasteczko w Hiszpanii) władcy Hiszpanii i Portugalii zawarli traktat, który dzielił wpływy obu państw wzdłuż czterdziestego szóstego południka. Tereny na zachód od tego południka znalazły się pod wpływami Hiszpanii, a na wschód – Portugalii. Wówczas znaczenie najpotężniejszych krajów Europy zaczęło maleć i potęgą stały się Hiszpania i Portugalia, następnie Anglia, Francja i Niderlandy. Odkrycie złóż złota i srebra w Ameryce Południowej, które eksportowano do Europy, przyczyniły się do zmian cen na starym kontynencie.