Merkury
Merkury - najmniejsza i najbliższa Słońcu planeta Układu Słonecznego. Jako planeta wewnętrzna znajduje się dla ziemskiego obserwatora zawsze bardzo blisko Słońca, dlatego jest trudna do obserwacji. Mimo to należy do planet widocznych gołym okiem i była znana już w starożytności. Merkurego dojrzeć można jedynie tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie Słońca.
Fakturą powierzchni Merkury przypomina Księżyc: są na nim liczne kratery uderzeniowe i praktycznie pozbawiony jest atmosfery. Temperatura powierzchni waha się od −183°C do 427°C. W przeciwieństwie do Księżyca, planeta ma jednak duże żelazne jądro, generujące pole magnetyczne o natężeniu stukrotnie mniejszym od natężenia ziemskiego pola magnetycznego. Wielkość jądra powoduje, że Merkury ma jedną z największych gęstości spośród planet Układu Słonecznego (nieznacznie większą ma Ziemia). Merkury nie posiada naturalnych satelitów.
Pierwsze udokumentowane obserwacje Merkurego sięgają pierwszego tysiąclecia p.n.e. Do IV wieku p.n.e. greccy astronomowie uważali, że są to dwa ciała niebieskie: pierwsze widzialne tylko przed wschodem Słońca (nazywali je Apollo), drugie widzialne tylko po zachodzie Słońca (nazywali je Hermesem). Za sprawą szybkiego ruchu planety, powodowanego jej krótką orbitą, Rzymianie nadali planecie nazwę na cześć posłańca bogów i patrona handlarzy – Merkurego. Symbol astronomiczny planety to stylizowana wersja kaduceusza Hermesa.
W porównaniu z innymi planetami Układu Słonecznego o Merkurym wiadomo stosunkowo niewiele; ze względu na problemy natury technicznej zbadały go dotychczas tylko dwie sondy. Pierwsza z nich – Mariner 10 – wykonała w latach 1974–75 mapy 45% powierzchni. Następnie sonda MESSENGER podczas pierwszego przelotu 14 stycznia 2008 zobrazowała kolejne 30% powierzchni planety. MESSENGER zbliży się do Merkurego ponownie w 2009, a w 2011 wejdzie na orbitę w celu zbadania i wykonania mapy całego globu.
Struktura wewnętrzna
Merkury jest jedną z czterech planet skalistych Układu Słonecznego. Jego średnica wynosi 4879 km, i pod względem wielkości jest to najmniejsza planeta Układu. Merkury jest mniejszy (choć ma większą masę) niż największe naturalne satelity planet gazowych, Ganimedes i Tytan. Składa się on w 70% z metalu, a w 30% z krzemianów. Gęstość Merkurego, która wynosi 5,427 g/cm³ jest drugą co do wielkości w Układzie Słonecznym i jest ona nieznacznie mniejsza od gęstości Ziemi wynoszącej 5,515 g/cm³. Nie uwzględniając efektu kompresji przez grawitację, gęstość planety wynosiłaby 5,3 g/cm³, a Ziemi – 4,4 g/cm³.
Dane o gęstości planety pozwalają dowiedzieć się więcej o jej strukturze wewnętrznej. Podczas gdy gęstość Ziemi wynika w dużej mierze z kompresji jej masy poprzez grawitację (szczególnie w jądrze), warstwy wewnętrzne Merkurego, ze względu na jego znacznie mniejszą masę, są znacznie mniej skompresowane. Z powodu małej wielkości planety w stosunku do wysokiej gęstości musi ona mieć duże, bogate w żelazo jądro. Geolodzy oszacowali, że jądro Merkurego zajmuje około 42% jego objętości; dla Ziemi jest to 17%. Bieżące badania sugerują, że Merkury ma płynne jądro.
Jądro otacza płaszcz o grubości 600 km, składający się z krzemianów. Symulacje sugerują, że we wczesnej historii planety kolizja z innym ciałem niebieskim o średnicy kilkuset kilometrów pozbawiła Merkurego większości materiału, z którego powstawał płaszcz. Wyjaśniałoby to zagadkę relatywnie cienkiego płaszcza w stosunku do dużego jądra.
Według danych uzyskanych z Marinera 10 i obserwacji z użyciem teleskopu skorupa Merkurego ma grubość 100–300 km. Jedną z wyróżniających cech powierzchni Merkurego jest występowanie licznych wąskich i długich grzbietów górskich, czasami rozciągających się na kilkaset kilometrów. Uważa się, że powstały w wyniku kontrakcji jądra i płaszcza po uformowaniu się skorupy.
Merkuriańskie jądro zawiera więcej żelaza niż jakakolwiek planeta Układu Słonecznego. Powstało kilka hipotez wyjaśniających to zjawisko. Dominująca z nich stwierdza, że Merkury powstał z takiej samej materii jak inne planety, dlatego stosunek zawartości metalu do krzemianów był podobny jak w chondrytach (czyli typowy dla materii skalistej Układu Słonecznego), a początkowa masa Merkurego była 2,25 razy większa niż obecnie. Następnie w planetę uderzył planetozymal o masie 1/6 masy Merkurego. Kolizja pozbawiła planetę większości pierwotnego płaszcza i skorupy, pozostawiając nienaruszone jądro. W podobny sposób miał uformować się ziemski Księżyc (Teoria wielkiego zderzenia).
Wersja alternatywna głosi, że Merkury powstał z mgławicy słonecznej zanim zakończyły się procesy gwiazdotwórcze Słońca i ustabilizowała się energia przez nie emitowana. Zasugerowano, że planeta miała masę dwa razy większą niż obecnie, lecz podczas kontrakcji proto-Słońca, temperatura Merkurego wynosiła od 2500K do 3500K, być może nawet 10 000K. Większość skalistej powierzchni musiała w takich warunkach zamienić się w parę, formując atmosferę "skalistych oparów", którą rozwiał wiatr słoneczny.
Inna sugeruje wersję zdarzeń, w której przed utworzeniem się Merkurego gaz mgławicy słonecznej powodował opór aerodynamiczny hamując ruch pyłu, co spowodowało, że część lżejszego pyłu (zawierającego krzemiany) została usunięta z dysku, z którego utworzył się Merkury. Z każdej hipotezy wynika inny skład chemiczny powierzchni. Najbliższe misje MESSENGER i BepiColombo mają za zadanie poczynienie obserwacji w celu weryfikacji tych hipotez.
Inne hasła zawierające informacje o "Merkury":
Almagest
...
1964
...
1975
...
1974
...
Ziemia
...
National Aeronautics and Space Administration
...
Suwałki
Tygodnik Suwalski. KinaCinema Lumiere 3DKino Bałtyk na ulicy Kościuszki Kina obecnie nieistniejąceKino MerkuryKino Miś Gazety
Gazeta Współczesna
(Mutacja Suwalska)Suwalskie EchaTygodnik SuwalskiTeraz SuwałkiKurier Suwalski Radia
Radio 5
Radio ...
Teoria geocentryczna
...
Pitagoras
...
2003
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Merkury":
049. Baden-Baden (plansza 22)
und des Oostals.
Hier befindet sich
der Aussichtsturm.
Symbolem krajobrazu
Baden-Baden jest góra
Merkury o wysokości
668m.Wznosi się ona na wschodnim krańcu
miasta i ...
Układ Słoneczny (plansza 8)
...
005. Początki wszechświata i jego natura. Początki Ziemi oraz jej kształt i wymiary (plansza 7)
...
|