Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

niewolnictwo

niewolnictwo - zjawisko społeczne, którego istotą jest stosunek zależności, polegający na tym, iż pewna grupa ludzi (niewolnicy) stanowi przedmiot własności innych osób, grup ludzi (rodzina, plemię itd.), lub instytucji (państwo, świątynia itp.), którzy mogą nimi swobodnie rozporządzać.

Niewolnictwo oznaczać może sytuacją faktyczną lub prawną. W ujęciu prawnym jest ono instytucją, sprowadzającą się do tego, iż niewolnik w świetle prawa jest rzeczą, tj. przedmiotem praw rzeczowych innej osoby, i zgodnie z prawem może być zbywany, kupowany, użyczany (pożyczany), darowany, zastawiany itd. W czasach obecnych, gdy niewolnictwo zostało zakazane we wszystkich prawodawstwach świata, niewolnictwo sprowadza się do stanu, w którym niewolnik faktycznie znajduje się w sytuacji przedmiotu, stanowiącego czyjąś własność, jednak ten stan rzeczy nie jest chroniony prawem, a wręcz stanowi przestępstwo.

Niewolnictwo jako formacja społeczna

Niewolnictwo uchodzi za jedną z najstarszych formacji społecznych; miało się wykształcić ono po rozpadzie wspólnoty pierwotnej. Istniało nieprzerwanie od starożytności, aż po czasy współczesne.

Pochodzenie niewolników

Niewolnicy rekrutowali się spośród jeńców wojennych, dzieci sprzedanych w niewolę przez rodziców, osób, które same sprzedały się w niewolę, osób porwanych w celu sprzedaży w niewolę, czy sprzedanych za długi, skazanych na niewolę, itd. Także dzieci rodzące się z niewolników stanowiły z reguły pożytki z rzeczy i jako takie też były niewolnikami.

Sytuacja prawna

Sytuacja prawna niewolników była różna w różnych krajach i okresach historycznych, niemniej jednak istota niewolnictwa sprowadza się do tego, iż właścicielowi przysługuje pełnia władzy nad niewolnikiem (zazwyczaj włącznie z prawem zabicia go). Zazwyczaj także cały majątek niewolnika stanowi własność jego pana, choć ta kwestia była rozmaicie uregulowana, i np. w starożytnym Rzymie przyznano niewolnikom prawo własności, co pozwalało niekiedy na wykupienie się z niewoli.

Niewolnictwo a inne formy zależności

Najważniejszą cechą wyróżniającą system niewolniczy od innych stosunków zależności (np. poddaństwa osobistego chłopów) był fakt, iż niewolnik był zawsze rzeczą także z punktu widzenia państwa. Niewolnik - jako rzecz - nie posiadał żadnych obowiązków wobec państwa, zaś np. poddany chłop pańszczyźniany, znajdujący się w identycznej sytuacji faktycznej co niewolnik (obowiązek świadczenia przymusowej, nieodpłatnej pracy na rzecz pana), oraz bardzo zbliżonej zbliżonej sytuacji prawnej (możliwość sprzedaży, a nawet - w niektórych krajach i pewnych okresach historycznych, np. średniowiecznej Japonii czy przedrozbiorowej Polsce - zabicia przez pana), z punktu widzenia prawa był jednak także poddanym władcy kraju, i jako taki podlegał (lub z prawnego punktu widzenia mógł podlegać) pewnym obowiązkom, jak np. płacenie podatków czy obowiązek służby wojskowej.

Ekonomiczny aspekt niewolnictwa

Niewolnictwo niemal zawsze ma na celu aspekt gospodarczy - sprowadza się do zmuszania niewolnika do nieodpłatnej pracy na rzecz właściciela, choć istnieją od tej zasady wyjątki (np. niewolnice-nałożnice właściciela w krajach islamskich) Znaczenie gospodarcze niewolnictwa było różne w różnych kulturach i okresach historycznych.

Z punktu widzenia gospodarczego niewolnictwo było krytykowane już przez Adama Smitha, który wskazywał na nieefektywność tego typu pracy. Potwierdzeniem głoszonych przez niego tez może być fakt, że po zniesieniu niewolnictwa zwiększyła się produkcja.

Termin "niewolnictwo" lub "praca niewolnicza" obecnie używany jest przenośnie także w odniesieniu do ciężkiej lub źle płatnej pracy, często jedynej dostępnej w danym rejonie.

Niewolnictwo w starożytności

Niewolnictwo istniało już w najstarszych cywilizacjach (Mezopotamia, Egipt), nie miało jednak charakteru masowego - nazywa się je "niewolnictwem pałacowym". Pierwszym formalnym aktem prawnym, który sankcjonował istnienie niewolnictwa był Kodeks Hammurabiego, w którym znajdował się m.in. zapis, że w przypadku zabicia cudzego niewolnika należy zapłacić właścicielowi za poniesioną stratę lub odkupić niewolnika.

Także Biblia sankcjonowała istnienie niewolnictwa - m.in. w Ks. Wyjścia roz. 21 znajdują się przepisy regulujące te kwestie; brak jednak historycznych wskazówek, aby w tym okresie wśród ówczesnych Izraelitów było to zjawisko powszechne i o dużym znaczeniu.

Praktycznie we wszystkich cywilizacjach antycznych (prócz Grecji i Rzymu) liczba niewolników nie była duża, a znaczenie gospodarcze zjawiska - także niewielkie. Niewolnikami była z reguły tylko niewielka część społeczności, stanowiąca służbę możnych ("niewolnictwo domowe").

Niewolnictwo w starożytnej Grecji

W starożytnej Grecji, a potem też w Rzymie praca niewolników miała duże znaczenie gospodarcze i była podstawą egzystencji innych grup społecznych. W Grecji niewolnicy zwykle kupowani byli u okolicznych ludów, często też wywodzili się z jeńców wojennych. W dużych greckich miastach tego okresu (Ateny, Korynt, Syrakuzy, itd.) ok. V w. p.n.e. niewolnicy mogli stanowić ok. 20-25% wszystkich mieszkańców.

Niewolnictwo w starożytnym Rzymie

Największe znaczenie gospodarcze niewolnictwo zdobyło na terenie Italii i Sycylii w okresie od III w. p.n.e. do II w. n.e., kiedy to praca niewolników miała decydujące znaczenie we wszystkich ważnych gałęziach gospodarki (rolnictwo, rzemiosło, górnictwo, większość usług. Takiej sytuacji sprzyjała niska cena niewolników spowodowana licznymi toczonymi przez Rzym wojnami, podczas których brano do niewoli jeńców oraz część ludności podbitego kraju sprzedawano w niewolę (np. po podboju Galii na rzymski rynek trafić miało - wg niektórych źródeł - nawet milion niewolników). Niskiej cenie niewolników sprzyjało także korsarstwo, które głównie z uwagi na dostarczanie niewolników na rynek było długo tolerowane przez Rzym. Dążenie do maksymalnej eksploatacji niewolników, wiążące się z nieludzkimi warunkami egzystencji, powodowało liczne powstania, spośród których największymi były powstania na Sycylii w latach 138/136 r. p.n.e. – 132 r. p.n.e. i 104/103 – 101/100 p.n.e., powstanie Spartakusa (73–71 r. p.n.e.) w Italii.

Szacuje się, że u szczytu popularności korzystania z pracy niewolniczej ok. 25% całej populacji Imperium Rzymskiego stanowili niewolnicy, zaś na terenie samej Italii liczba ta sięgała 30, a nawet 40%.

Rzeczywiste położenie niewolników było bardzo rozmaite - prócz niewolników wykorzystywanych do ciężkiej i wyniszczającej pracy fizycznej (na roli, w kamieniołomach itp.), istnieli także dobrze traktowani wykwalifikowani niewolnicy, pełniący rolę służby domowej, nauczycieli czy nawet zarządców majątku swego pana. Niewolnicy tego typu, w których wyuczenie (lub zakup) zainwestowano duże pieniądze, pod względem poziomu życia znajdowali się często w sytuacji lepszej, a niekiedy znacznie lepszej, niż liczni wolni mieszkańcy państwa rzymskiego.

Ostateczna likwidacja korsarstwa i zaprzestanie wielkich podbojów (II w. n.e) sprawiły, iż cena niewolników w Rzymie wzrosła. Ustał dopływ niewolników z zewnątrz, zaś głównym źródłem niewolników stało się ich potomstwo. M.in. z tego powodu od I – II w. n.e. w rolnictwie rzymskim zaczął dominować kolonat, przy czym kolonami często zostawali niewolnicy. Także w kopalniach w miejsce kosztownych już niewolników zatrudniano skazańców. Niewolnicy nadal jednak dominowali wśród służby domowej.


Inne hasła zawierające informacje o "niewolnictwo":

Nowa Anglia ...

1777 oficjalną flagę Stanów Zjednoczonych . 2 lipca – Vermont jako pierwszy amerykański stan zniósł niewolnictwo . 6 lipca – wojna o niepodległość USA: zakończyła się bitwa o Fort ...

1863 się następne wyprawy. Wydarzenia na świecie 1 stycznia – w Stanach Zjednoczonych zniesiono niewolnictwo . 10 stycznia – w Londynie uruchomiono pierwszą na świecie linię metra (dł. ...

Narodowy socjalizm ...

Arystoteles ...

1932 ...

Kliometria ...

Said Pasza roli niewolników sudańskich we własnej armii. Jednak handlarze i łowcy, dla których niewolnictwo było możliwością zdobycia majątków, nie przestrzegali zakazu. Na usilną prośbę Napoleona ...

Partia Republikańska (USA) w 1840 roku, własną Partię Wolności. Wkrótce organizacje przeciwników niewolnictwa zaczęły zwalczać niewolnictwo na terenie samych Stanów Zjednoczonych. Powstała Partia Wolnej Ziemi ( Free Soil ...

Zbrodnia zorganizowaną grupą przestępczą o charakterze terrorystycznym rozbój z użyciem niebezpiecznego przedmiotu fałszowanie pieniędzy wykorzystywanie seksualne dzieci niewolnictwo i handel niewolnikamisprzedaż narkotyków zbrodnie określone w dekrecie PKWN z dnia 31 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "niewolnictwo":

021b. Życie codzienne w starożytnej Grecji i Rzymie (plansza 13) ...

026 Feudalizm (plansza 3) ...

109 Zróżnicowanie religijne i kulturowe Rzeczpospolitej (plansza 5) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie