Pytodoris Filometor lub Pytodoryda Filometor (
gr.
: Πυθοδωρίς, Pythodōrís; Πυθοδωρίδα, Pythodōrída) (ur.
30
/
29 p.n.e.
w
Smyrnie
, zm.
33
n.e.) – królowa
Pontu
od
8 p.n.e.
do swej śmierci. Córka
Pytodorosa
, bogatego greckiego obywatela miasta Tralles oraz przyjaciela
Pompejusza
, późniejszego triumwira rzymskiego. Dwukrotnie zamężna, najpierw z królem
Pontu
i
Bosporu
Polemonem I Pytodorosem
, potem z królem
Kapadocji
i Małej Armenii
Archelaosem I
.
Dzieciństwo
Pytodoris urodziła się i dorastała w
Smyrnie
(obecny
Izmir
w
Turcji
). Była jedynaczką bogatego anatolijskiego Greka
Pytodorosa z Tralles
oraz Rzymianki
Antonii
. Otrzymała imię po ojcu.
Dziadkami po kądzieli byli
triumwir
rzymski
Marek Antoniusz
oraz jego druga żona
Antonia Hybryda
. Dziadkowie po mieczu są nieznani. Pytodoris prawdopodobnie była pierwszą wnuczką urodzoną
Antoniuszowi
.
Królowa
Około
14 p.n.e.
Pytodoris poślubiła
Marka Antoniusza Polemona I Eusebesa Sotera
, króla
Pontu
i
Bosporu
. Mąż był wdowcem po królowej Bosporu
Dynamis Filoromajos
, córce
Farnakesa II Filoromajosa
, króla Pontu i Bosporu. Pierwsze małżeństwo jej męża było bezdzietne.
Po śmierci męża w
8 p.n.e.
Pytodoris stała się samodzielną królową
Pontu
aż do śmierci. Utraciła
Królestwo Bosporu
na rzecz pasierba jej męża
Tyberiusza Juliusza Aspurgosa Filoromajosa
.
Po śmierci Polemona I, wyszła ponownie za mąż. Poślubiła króla
Kapadocji
i Małej Armenii
Archelaosa I Filopatrisa Ktistesa Sotera
, wdowca po nieznanej z imienia księżniczki, prawdopodobnie córki
Ariobarzanesa II Filopatora
, króla Kapadocji. Pytodoris wyjechała z dziećmi z
Pontu
do
Kapadocji
by zamieszkać razem z mężem. Jej drugie małżeństwo było bezdzietne. W
17
r. n.e. zmarł jej mąż, a
Kapadocja
stała się rzymską prowincją. Pytodoris postanowiła wrócić z dziećmi z pierwszego małżeństwa do
Pontu
.
W późniejszych latach, ok.
18
-
19
r. n.e., syn Marek Antoniusz Polemon pomagał jej w administracji królestwa Pontu. W
33
r. n.e. zmarła Pytodoris, pięć lat przed objęciem tronu przez jej wnuka
Gajusza Juliusza Polemona II
w
38
r. Jej następczynią była córka
Antonia Tryfena
. Pytodoris była przyjaciółką greckiego geografa
Strabona
. Strabon opisał ją jako kobietę cnotliwego charakteru, posiadającą wielką zdolność do interesów. Podał jeszcze, że za jej panowania doszło do rozkwitu
Pontu
.
Potomstwo
Pytodoris i Polemon posiadali dwóch synów i jedną córkę:
-
Zenon
(zm. 34), znany jako Zenon Artakses lub
Artakses III
, późniejszy król Armenii od 18 r.
- Marek Antoniusz Polemon I Filopator (zm. 40), późniejszy arcykapłan i władca Olby w Cylicji Trachejskiej 17-37. Posiadał syna:
- Marek Antoniusz Polemon II (zm. 70), późniejszy arcykapłan i władca Olby Cylicji Trachejskiej od 41 r. Od 48 r. żonaty z Bereniką, córką
Agryppy I
, króla Chalkis i wdową po kuzynie oraz królu Chalkis
Herodzie
. W 54 r. doszło między nimi do rozwodu.
-
Antonia Tryfena
(ur. 10 p.n.e., zm. 55 n.e.), żona
Kotysa VIII
, króla Tracji. Po śmierci matki objęła władzę w Poncie w 33 r.
Bibliografia
- Sartre M., Wschód rzymski. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e.-235 r. n.e.), tłum. S. Rościcki, Ossolineum, Wrocław 1997, s. 40 i in., .
Linki zewnętrzne