Porcelanki
PorcelankiŻywa porcelanka Cypraea chinensis Porcelanki (Cypraeidae Rafinesque, 1815) (ang. cowrie, cowry) (hindi kauri) (sanskryt koparda) – rodzina
ślimaków
morskich. Ogólna charakterystykaRodzina porcelanek liczy około 200 gatunków należących do jednego rodzaju Cypraea. Niektóre
muszle
są bardzo małe, inne osiągają wielkość kilkunastu centymetrów. Muszle porcelanek mają owalny lub stożkowaty kształt oraz płaską lub lekko wypukłą podstawę.
Budowa inwolutna
sprawia, że
skrętka
jest ukryta w całości lub w większej części przez ostatni skręt. Powierzchnia zewnętrzna jest gładka, połyskująca, najczęściej pokryta warstwą twardego szkliwa i niejednokrotnie ozdobiona zadziwiającymi, barwnymi wzorami.
Ujście
jest długie i wąskie, z krótkimi kanałami na końcach. Brzegi ujścia mogą być pogrubione warstwą
kallusa
. U prawie wszystkich gatunków na
wardze zewnętrznej
i
powierzchni parietalnej
występują zęby, które zawijają się do wewnątrz. Brak
periostrakum
i
wieczka
. U żyjącego ślimaka obydwa płaty płaszcza prawie całkowicie okrywają grzbietową powierzchnię muszli, przez co często niemożliwe jest odczytanie wzoru na
muszli
. Płaty płaszcza mogą być gładkie, ale najczęściej wyrastają na nim filamenty i brodawki. Muszle młodocianych osobników są cienkościenne, kruche na brzegach i przypominają wyglądem skorupki Ovulidae. Nie występują u nich także zęby na
wargach
. U młodych porcelanek
skrętka
jest dobrze widoczna, czasami występują poprzeczne paski, niespotykane u osobników dorosłych. Niektóre porcelanki są roślinożercami, ale większość zjada organizmy zwierzęce. Ich główny pokarm to: kolonijne
bezkręgowce
, jak
gąbki
,
polipy koralowe
, gorgonie,
skorupiaki
i detrytus. Pora żerowania przypada na noc. WystępowaniePięknie ubarwione porcelanki, należące do rodziny porcelankowatych (Cypraeidae), zamieszkują wszystkie pełnosłone i ciepłe morza świata, głównie rejony raf koralowych. Można je znaleźć ukryte w cieniu korali, na niegłębokim dnie, żyjące często parami. Są wszystkożerne. Polują przeważnie nocą na drobne zwierzęta, takie jak: gąbki, ukwiały czy skorupiaki. RozmnażanieSą organizmami rozdzielnopłciowymi. Samice po złożeniu kapsułek jajowych siadają na nich i ochraniają je do momentu wyklucia się larw. Wolno pływające larwy wykluwają się po kilku tygodniach i są przenoszone prądami oceanicznymi na nowe tereny. Dojrzałość płciową osiągają po ponad pół roku. Samce są zwykle mniejszych rozmiarów. RozmiaryWielkość muszli zależy od wielu czynników, m.in. płci, cech dziedzicznych, warunków żywieniowych - od niewielkich C. mariae (1,2 cm) do bardzo dużych jak u C. cervus (11,5 cm) i C. testudinaria (10 cm). Muszle niektórych gatunków są znacznie większe i mogą osiągać wielkość dochodzącą nawet do 19 centymetrów (Cypraea cervus). Ciekawostki- Skąd się wzięła nazwa "porcelana"?
Sama nazwa "porcelanka" ma ciekawe pochodzenie. Można by sądzić, że wywodzi się od porcelany, ale w rzeczywistości jest odwrotnie. Wielki podróżnik średniowiecza
Marco Polo
w trakcie swojego pobytu w Chinach oglądał błyszczącą chińską ceramikę i jej wygląd skojarzył mu się z niewielkimi muszlami (Cypraea lurida) pochodzącymi znad Morza Śródziemnego, używanymi we Włoszech jako amulety. Zwano je "porceletta" i stąd nazwa porcelany. Porceletta to "mała świnka", a ta z kolei nazwa pochodzi stąd, że wygląd głowy ślimaka tego gatunku przypomina świński ryjek. Przynoszące szczęście "świnki" z porcelanek są produkowane również dzisiaj i sprzedawane we Włoszech na dużą skalę. - Porcelanki w kulturach świata
- Porcelanki odgrywały znaczącą rolę u dawnych ludów. W starożytności ludy z kręgu kultury śródziemnomorskiej, dostrzegając podobieństwo dolnej strony muszli porcelanek do kobiecych zewnętrznych organów płciowych, poświęciły porcelanki bogini miłości,
Afrodycie
i używały ich jako amuletów przeciwko bezpłodności oraz w celu utrzymania ciąży.
- Łacińska nazwa najpospolitszego rodzaju Cypraea wywodzi się od Cypru, miejsca narodzin
Afrodyty
. O tym, że porcelanki poświęcono bogini miłości, świadczy fakt, że w starożytnym Rzymie muszla C. pantherina była zawieszana przed wejściem do domów cór
Koryntu
.
- Porcelanki znajdowano w grobach kobiecych w Europie i w innych częściach świata.
- Kobiety z południowych Włoch do dzisiaj noszą naszyjniki z małych porcelanek, gdyż sądzą, iż ten talizman strzeże je przez złym urokiem i zapewnia pomyślność. Amuletów z muszli, a nawet z ich glinianych odpowiedników, używano już w starożytnym Egipcie. Nawet w Polsce górale nosili nanizane wokół kapeluszy muszelki kauri.
- Wodzowie z wyspy
Fidżi
i
Wysp Salomona
nosili na szyi pomarańczową porcelankę Cypraea aurantium jako oznakę piastowanego najwyższego urzędu. Była odpowiednikiem korony królewskiej.
- C. moneta i C. annulus pełniły rolę środka płatniczego w Chinach w XVI w. p.n.e. oraz w niektórych częściach Afryki od XI w. n.e.
Przegląd gatunków- Drobne porcelanki - tzw. klejnoty głębin:
- Porcelanki średniej wielkości:
- Inne, poznane gatunki porcelanek
width="50%" | **
Cypraea achatidea
Sowerby, 1837-
Cypraea acicularis
Gmelin, 1791
- Cypraea aenigma Lorenz, 2002
-
Cypraea albuginosa
Gray, 1825
- Cypraea alexhuberti lorenz & Huber, ?
- Cypraea algoensis Gray, 1825
- Cypraea amphitales Melvill, 1888
- Cypraea androyensis Blocher & Lorenz, 1999
- Cypraea angelicae Clover, 1974
- Cypraea angioyorum Biraghi, 1978
- Cypraea angustata Gmelin, 1791
-
Cypraea annettae
Dall, 1909
- Cypraea annulus Linnaeus, 1758
- Cypraea arabicula Lamarck, 1811
-
Cypraea argus
Linnaeus, 1758
- Cypraea armeniaca Verco, 1912
- Cypraea artuffeli Jousseaume 1876
- Cypraea aurantium Gmelin, 1791
- Cypraea barbieri Raybaudi, 1986
- Cypraea barclayi Reeve, 1857
- Cypraea beckii Gaskoin, 1836
- Cypraea bernardi Richard, 1974
-
Cypraea bistrinotata
Schilder & Schilder, 1937
- Cypraea boivinii Kiener, 1843
- Cypraea boucheti Lorenz, 2002
- Cypraea bregeriana Crosse, 1868
- Cypraea brevidentata Sowerby, 1870
- Cypraea broderipii Sowerby, 1832
- Cypraea camelopardalis Perry, 1811
- Cypraea capensis Gray, 1828
- Cypraea capricornica Lorenz, 1989
- Cypraea caputdraconis Melvill, 1888
- Cypraea castanea Higgins, 1868
- Cypraea catholicorum Schilder, 1938
- Cypraea caurica Linnaeus, 1758
- Cypraea cervica Sowerby II, 1870
- Cypraea cervinetta Kiener, 1843
- Cypraea cervus Linnaeus, 1771
- Cypraea chiapponii Lorenz, 1999
- Cypraea childreni Gray, 1825
- Cypraea chinensis Gmelin, 1791
- Cypraea cicercula Linnaeus, 1758
- Cypraea cinerea Gmelin, 1791
- Cypraea citrina Gray, 1825
- Cypraea clandestina Linnaeus, 1767
- Cypraea cohenae Burgess, 1965
- Cypraea colligata Lorenz, 2002
- Cypraea coloba Melvill, 1888
- Cypraea comptonii Gray, 1847
- Cypraea connelli Liltved, 1983
- Cypraea contaminata Sowerby, 1832
- Cypraea controversa Gray, 1824
- Cypraea coronata Schilder 1930
- Cypraea coxeni Cox, 1873
-
Cypraea cribraria
Linnaeus, 1758
- Cypraea cruickshanki Kilburn, 1972
- Cypraea cumingii Sowerby, 1832
- Cypraea cylindrica Born, 1778
- Cypraea dayritiana Cate, 1963
- Cypraea decipiens Smith, 1880
- Cypraea declivis Sowerby II, 1870
- Cypraea deforgesi Lorenz, 2002
-
Cypraea depressa
Gray 1824
- Cypraea diauges Melvill 1888
| width="50%" | ** Cypraea dillwyni Schilder 1922-
Cypraea diluculum
Reeve, 1845
- Cypraea eburnea Barnes, 1824
- Cypraea edentula Gray, 1825
- Cypraea eglantina Duclos, 1833
- Cypraea eludens Raybaudi, 1991
- Cypraea englerti Summers & Burgess, 1965
- Cypraea errones Linnaeus, 1758
- Cypraea erythraeensis Hedley, 1837
- Cypraea esontropia Duclos, 1833
- Cypraea exmouthensis Melvill, 1888
- Cypraea exusta Sowerby I, 1832
- Cypraea fallax Smith, 1881
- Cypraea felina Gmelin, 1791
- Cypraea fernadoi Cate, 1969
- Cypraea fimbriata Gmelin, 1791
-
Cypraea friendii
Gray, 1831
- Cypraea fultoni
- Cypraea fuscodentata Gray, 1825
- Cypraea fuscorubra Shaw, 1909
- Cypraea gangranosa Dillwyn, 1817
- Cypraea garciai Lorenz & Raines, 2001
- Cypraea gaskoinii Reeve, 1846
- Cypraea geographica Schilder, 1933
- Cypraea gilvella Lorenz, 2002
- Cypraea globulus Linnaeus, 1758
- Cypraea goodalli Sowerby I,1832
- Cypraea gracilis Gaskoin, 1849
- Cypraea granulata Pease, 1862
- Cypraea guttata Gmelin, 1791
- Cypraea hammondae Iredale, 1939
- Cypraea hartsmithi Schilder, 1967
-
Cypraea isabella
Linnaeus, 1758
- Cypraea isabella-mexicana Stearns, 1893
- Cypraea kieneri Hidalgo, 1906
- Cypraea leviathan Schilder & Schilder, 1937
- Cypraea limacina Lamarck, 1810
- Cypraea lynx Linnaeus, 1758
- Cypraea margarita Dillwyn, 1817
- Cypraea mariae Schilder, 1927
- Cypraea microdon Gray, 1758
- Cypraea minoridens Melvill, 1901
- Cypraea mus Linnaeus, 1758
- Cypraea nigropunctata Gray, 1828
- Cypraea nucleus Linnaeus, 1758
-
Cypraea ocellata
Linnaeus, 1758
- Cypraea onyx Linnaeus, 1758
- Cypraea oweni Linné, 1758
- Cypraea pantherina Solander w Lightfoot, 1786
- Cypraea poraria Linné, 1758
- Cypraea propinqua Garrett, 1879
- Cypraea pulchra Gray, 1824
- Cypraea robertsi Hidalgo, 1906
-
Cypraea spadicea
Swainson, 1836
- Cypraea spurca Linnaeus, 1758
- Cypraea stercoraria Linnaeus, 1758
- Cypraea surinamensis G. Perry, 1811
- Cypraea vitellus Linnaeus, 1758
- Cypraea vredenburgi Schilder, 1927
- Cypraea walkeri Sowerby I, 1832
- Cypraea xanthodon Sowerby I, 1832
- Cypraea zebra Linnaeus, 1758
-
Cypraea ziczac
Linnaeus, 1758
- Cypraea zonaria Gmelin, 1791
|
GaleriaŚlimak Cypraea chinensis - ciało porcelanki całkowicie pokrywa muszlę | Żywa amerykańska porcelanka Cypraea cervus - okaz młodociany, który nie wykształcił jeszcze typowego dla tego gatunku wzoru na muszli | Żywa porcelanka Cypraea annulus | Muszla porcelanki Cypraea ocellata | Muszla porcelanki Cypraea testudinaria | Muszla porcelanki oczkowanej (Cypraea argus) - posiadaczki chyba najbardziej intrygującego porcelankowego wzoru | Muszla porcelanki Cypraea friendii' - jednej z piękniejszych i rzadszych porcelanek |
Bibliografia- K. Dworczyk, W. Dworczyk, Klejnoty morza
- Rafał Wąsowski, Przewodnik MUSZLE, Wyd. Multico, Warszawa 2000
Inne hasła zawierające informacje o "Porcelanki":
Stożki
...
Rozkolce
...
Porcelanki
Porcelanki
Systematyka
Domena
eukarionty
Królestwo
zwierzęta
Typ
mięczaki
Gromada
ślimaki
Rząd
Neotaenioglossa
Rodzina
Porcelanki
Nazwa systematyczna
Cypraeidae Żywa porcelanka Cypraea chinensisPorcelanki (Cypraeidae Rafinesque, 1815) (ang. cowrie, cowry) ...
Conchiglioni
...
ślimak
skrzele leży przed sercem, muszla zamykana wieczkiem. W większości morskie (np. Porcelanki, rozkolce), niektóre słodkowodne (np. żyworódka)
tyłoskrzelne — skrzele leży za sercem, ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Porcelanki":
015. Przegląd systematyczny i znaczenie mięczaków (plansza 10)
...
015. Przegląd systematyczny i znaczenie mięczaków (plansza 13)
...
|