Jidam (
transliteracja Wyliego
: yi dam;
sanskryt
. iṣṭadevatā) – jeden z
trzech korzeni
praktyki do
oświecenia
poprzez
buddyzm
; charakterystyczna dla
wadżrajany
metoda praktyki w której występuje medytacyjne skupienie na postać manifestacji
buddy
(lub
mahasiddhy
np.
Padmasambhawy
) wybieranej na podstawie indywidualnie wybranej
tantry
lub
termy
i bezpośredniego przekazu autentycznego mistrza (
język tybetański
:
lama
) odpowiednio do możliwości i zdolności adepta
wadżrajany
.
Etymologia
Sanskrycki termin, iṣṭadevatā można tłumaczyć jako iṣṭa (pożądane, godny czci) + devatā (bóstwo), czyli godne czci i pożądane (dla praktyki) bóstwo, co może być dla człowieka Zachodu mylące, gdyż bóstwo tu symbolizuje potencjał do oświecenia tj.
naturę Buddy
, a nie zewnętrzny byt wymagający od nas ubóstwiania lub czci. Jidam nie posiada żadnego niezależnego, inherentnego istnienia, tak jak to opisują nauki o "pustości"
siunjata
.
Tybetański używany w wadżrajanie termin Jidam to skrót słowa yid-kyi-dam-tshig[1], oznaczającego związek (sanskryt: samaya) umysłu, co odnosi się do "natury umysłu", a ściślej związku praktykującego ze stanem "
Przejrzyste Światło
" do którego prowadzi praktyka
tantr
.
Praktyka jidama
Jidam należy do tzw.
trzech korzeni
buddyzmu
Diamentowej Drogi
(dwa pozostałe to
lama
i
strażnicy
). Ze względu, że jidamy odnoszą się do manifestacji
sambhogakaji
wyróżnia się ich bardziej lub mniej gniewne formy, ściśle określone na podstawie tantr lub "skarbów" term, w zależności od możliwości i zdolności praktykujących, a ich wygląd należy przede wszystkim rozumieć symbolicznie, jako ekspresję nauk o
"pustości
,
Naturze Buddy
i postawie
Bodhicitta
oraz pod względem użyteczności dla praktyki buddyjskiej.
Niezbędne dla praktyki "na Jidama" jest otrzymanie odpowiedniej inicjacji (po tybetańsku: wang), bezpośredniego ustnego przekazu (po tybetańsku: lung), wyjaśnień (po tybetańsku: tri) od autentycznego duchowego nauczyciela (po tybetańsku:
lama
) oraz oddanie, otwartość do linii przekazu tantr i mistrza oraz skrupulatne przestrzeganie ślubowań Bodhisattwy lub tantrycznych, wyrzeczenie od tzw.
samsary
tj. zbędnych i przeszkadzających czynów związanych ze
splamieniami
umysłu,
bodhiczitta
oraz zrozumienie przynajmniej podstawowych nauk buddyjskich, tych szczególnie o teorii
siunjata
i naturze Buddy.
Przykładami wyglądu jidamów są
Kalaczakra
,
Wadżrabhajrawa
,
Guhjasamadża
, czy też przedstawiona na obrazku Naro Khaczo Wadżrajogini związana z tantrą Czakrasamwary, więcej czytaj w artykule
tantry Jogi Najwyższej
.
Przypisy