Skryba przy pracy w scriptorium

Scriptorium (łac. scribere – pisać) – w średniowieczu terminem tym określano pulpit do pisania i czytania oraz całość warsztatu pisarskiego. W klasztorze – pomieszczenie, w którym przepisywano ręcznie księgi. Zakonników zajmujących się rękopiśmiennictwem nazywano skryptorami lub skrybami . Z czasem powstały dzięki nim takie specjalizacje jak: kaligrafia i iluminacja (miniatura). Scriptoria były też na dworach królewskich i przy katedrach.

Pierwsi parali się tym zajęciem benedyktyni, już od VI wieku. Z czasem książki zaczęto także kopiować poza klasztorami. Najważniejsze scriptoria w Europie około roku 800 znajdowały się w Weronie, Bobbio (oba we Włoszech) i opactwie w Sankt Gallen (dziś w Szwajcarii). Scriptoria przetrwały jeszcze po wynalezieniu druku przez Gutenberga ( 1397 – 1468 ). Wydajność pracy kopisty wynosiła 3-6 kart formatu in quatro dziennie. Na przepisanie Biblii trzeba było roku. Kopista mógł przepisać 40 dzieł w ciągu życia.

Narzędzia kopisty: pióra, pumeks, kreda, rożki służące jako kałamarze, atrament czarny i czerwony, nóż do cięcia skór, brzytwa do wyrównywania nierówności i dzielenia na stronice, ostre narzędzie do punktowania przed kreśleniem linii pionowych, deseczka do polerowania, tabliczki z woskiem do zapisków, rysik, pilniczki do ostrzenia piór, kamień do rozrabiania farb. Atrament początkowo wyrabiano z soku kapuścianego, siarczanu miedzi i galasowek długo gotowanych z gumą arabską i piwem lub winem.

Zobacz też

• Doksograf

Bibliografia

• B. Bieńkowska, H. Chamerska, Tysiąc lat książki i bibliotek w Polsce, Wrocław 1992,
• K. Głombiński, H. Szwejkowska, Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa 1979,
• B. Kosmanowa, Książka i jej czytelnicy w dawnej Polsce, Warszawa 1981,
• L. Moulin, Życie codzienne zakonników w średniowieczu: (X-XV wiek), przekł. z fr. E. Bakowska, Warszawa 1986

Zobacz też

, inkatenacja .