Eryk XIV próbował kontynuować politykę ojca, a dążąc do centralizacji władzy, stopniowo ograniczał prawa szwedzkiej szlachty oraz swych młodszych braci. W trakcie polsko-rosyjskiej wojny o Inflantyzdobył Estonię, następnie stanął po stronie Iwana IV przeciw sojuszowi polsko-duńskiemu. Wówczas na jaw wyszła pogłębiająca się choroba psychiczna Eryka XIV i wydał on rozkaz uwięzienia brata Jana wraz z rodziną, sympatyzującego z Polską i żonatego z Katarzyną Jagiellonką. Stosowane represje wobec nieprzychylnej mu rady stanu i sejmu doprowadziły opozycję do sympatyzowania z jego braćmi, co niosło nadzieję na przywrócenie stabilizacji państwa poprzez połączenie się z Janem, który przebywał w więzieniu. W 1568 r. usunięto Eryka XIV z tronu i wtrącono go do więzienia, gdzie zmarł w tajemniczych okolicznościach.
