Ogórecznikowate, szorstkolistne (Boraginaceae Juss.) –
rodzina
drzew
,
krzewów
i
roślin zielnych
o niejasnej pozycji w systemie
okrytonasiennych
. Należy do niej od 1,5 do 2 tysięcy gatunków, które występują głównie na półkuli północnej. W
Polsce
występuje ok. 40 gatunków ogórecznikowatych.
Charakterystyka
- Pokrój
- Rośliny pokryte są sztywnymi włoskami.
-
Liście
-
Ulistnienie
skrętoległe, liście pojedyncze, zwykle szorstko owłosione.
-
Kwiaty
- Kwiaty przeważnie promieniste, tylko rzadko niewyraźnie grzbieciste, np. u
żmijowca
.
Korona kwiatu
najczęściej z
osklepkami
(łuskami zamykającymi jej gardziel). Występuje tu pięć
pręcików
.
Słupek
górny,
zalążnia
dwukomorowa, podzielona już w czasie kwitnienia przez fałszywą przegrodę na 4 jednonasienne, wypukłe gniazda, pomiędzy którymi pośrodku, we wgłębieniu, osadzona jest szyjka słupka. Korona barwna. Kwiaty zebrane są w spiralne
sierpiki
lub
skrętki
.
-
Owoc
- Czterodzielna
rozłupnia
, rozpadająca się na 4 pojedyncze owocki.
Systematyka
- Pozycja systematyczna wg
APweb
(aktualizowany
system APG III
z 2009)
Takson
o niepewnej pozycji systematycznej (
Incertae sedis
) w obrębie
kladu astrowych
. Umieszczany w
politomii
obok
goryczkowców
,
psiankowców
i
jasnotowców
. Ze względu na niepewne usytuowanie w systemie zmiennie traktowana jest jego ranga – czasem rodzina ogórecznikowatych ujmowana jest wąsko (w ujęciu APweb odpowiada podrodzinie Boraginoideae) i w takim przypadku kolejne podrodziny też wyróżniane są w randze rodzin, a cała opisana tu grupa podnoszona jest do rzędu Boraginales[1].
- Podział wg
APweb
(aktualizowany
system APG III
z 2009) i GRIN[2]
Podział na podrodziny:
Podrodzina Boraginoideae Arnott
- rodzaj: Actinocarya Benth.
- rodzaj: Adelocaryum Brand
- rodzaj: Afrotysonia Rauschert
- rodzaj: Alkanna Tausch – alkanna
- rodzaj: Amblynotus (A. DC.) I. M. Johnst.
- rodzaj: Amphibologyne Brand
- rodzaj: Amsinckia Lehm.
- rodzaj: Anchusa L. –
farbownik
- rodzaj: Anchusella Bigazzi et al.
- rodzaj: Ancistrocarya Maxim.
- rodzaj: Anoplocaryum Ledeb.
- rodzaj: Antiotrema Hand.-Mazz.
- rodzaj: Antiphytum DC. ex Meisn.
- rodzaj: Arnebia Forssk.
- rodzaj: Asperugo L. – lepczyca
- rodzaj: Auxemma Miers
- rodzaj: Borago L. –
ogórecznik
- rodzaj: Bothriospermum Bunge
- rodzaj: Brachybotrys Maxim. ex Oliv.
- rodzaj: Brunnera Steven
- rodzaj: Buglossoides Moench
- rodzaj: Caccinia Savi
- rodzaj: Carmona Cav.
- rodzaj: Cerinthe L. – ośmiał
- rodzaj: Chionocharis I. M. Johnst.
- rodzaj: Choriantha Riedl
- rodzaj: Craniospermum Lehm.
- rodzaj: Cryptantha Lehm. ex G. Don
- rodzaj: Cynoglossopsis Brand
- rodzaj: Cynoglossum L. –
ostrzeń
- rodzaj: Cynoglottis (Gusul.) Vural & Kit Tan
- rodzaj: Cystostemon Balf. f.
- rodzaj: Dasynotus I. M. Johnst.
- rodzaj: Decalepidanthus Riedl
- rodzaj: Echiochilon Desf.
- rodzaj: Echiostachys Levyns
- rodzaj: Echium L. –
żmijowiec
- rodzaj: Elizaldia Willk.
- rodzaj: Embadium J. M. Black
- rodzaj: Eritrichium Schrad. ex Gaudin
- rodzaj: Gastrocotyle Bunge
- rodzaj: Gyrocaryum Valdés
- rodzaj: Hackelia Opiz
- rodzaj: Halacsya Dörfl.
- rodzaj: Heliocarya Bunge
- rodzaj: Heterocaryum A. DC.
- rodzaj: Huynhia Greuter
- rodzaj: Ivanjohnstonia Kazmi
- rodzaj: Lacaitaea Brand
| - rodzaj: Lappula Moench – lepnik
- rodzaj: Lasiocaryum I. M. Johnst.
- rodzaj: Lepechiniella Popov
- rodzaj: Lindelofia Lehm.
- rodzaj: Lithodora Griseb.
- rodzaj: Lithospermum L. –
nawrot
- rodzaj: Lobostemon Lehm.
- rodzaj: Maharanga A. DC.
- rodzaj: Mairetis I. M. Johnst.
- rodzaj: Mattiastrum (Boiss.) Brand
- rodzaj: Mertensia Roth
- rodzaj: Metaeritrichium W. T. Wang
- rodzaj: Microcaryum I. M. Johnst.
- rodzaj: Microula Benth.
- rodzaj: Mimophytum Greenm.
- rodzaj: Moltkia Lehm.
- rodzaj: Moltkiopsis I. M. Johnst.
- rodzaj: Moritzia DC. ex Meisn.
- rodzaj: Myosotidium Hook.
- rodzaj: Myosotis L. –
niezapominajka
- rodzaj: Neatostema I. M. Johnst.
- rodzaj: Nesocaryum I. M. Johnst.
- rodzaj: Nogalia Verdc.
- rodzaj: Nonea Medik. – zapłonka
- rodzaj: Ogastemma Brummitt
- rodzaj: Omphalodes Mill. –
ułudka
- rodzaj: Omphalolappula Brand
- rodzaj: Omphalotrigonotis W. T. Wang
- rodzaj: Onosma L.
- rodzaj: Oxyosmyles Speg.
- rodzaj: Paracaryopsis (Riedl) R. R. Mill
- rodzaj: Paracaryum (A. DC.) Boiss.
- rodzaj: Pardoglossum E. Barbier & Mathez
- rodzaj: Pectocarya DC. ex Meisn.
- rodzaj: Pentaglottis Tausch
- rodzaj: Perittostema I. M. Johnst.
- rodzaj: Plagiobothrys Fisch. & C. A. Mey.
- rodzaj: Pontechium Böhle & Hilger
- rodzaj: Thaumatocaryon Baill.
- rodzaj: Thyrocarpus Hance
- rodzaj: Tianschaniella B. Fedtsch. ex Popov
- rodzaj: Trachelanthus Kunze
- rodzaj: Trachystemon D. Don
- rodzaj: Trichodesma R. Br.
- rodzaj: Trigonocaryum Trautv.
- rodzaj: Trigonotis Steven
- rodzaj: Ulugbekia Zakirov
- rodzaj: Valentiniella Speg.
- rodzaj: Wellstedia Balf. f.
|
Podrodzina Hydrophylloideae Burnett
- rodzaj: Codon L.
- rodzaj: Draperia Torr.
- rodzaj: Ellisia L.
- rodzaj: Emmenanthe Benth.
- rodzaj: Eriodictyon Benth.
- rodzaj: Eucrypta Nutt.
- rodzaj: Hesperochiron S. Watson
- rodzaj: Hydrophyllum L.
- rodzaj: Nama L.
- rodzaj: Nemophila Nutt.
- rodzaj: Phacelia Juss. –
facelia
- rodzaj: Pholistoma Lilja
- rodzaj: Romanzoffia Cham.
- rodzaj: Tricardia Torr.
- rodzaj: Turricula J. F. Macbr.
- rodzaj: Wigandia Kunth
Podrodzina Heliotropioideae Arnott
- rodzaj: Heliotropium L. –
heliotrop
- rodzaj: Tournefortia L.
Podrodzina Cordioideae Beilschmied
- rodzaj: Coldenia L
- rodzaj: Cordia L.
- rodzaj: Saccellium Humb. & Bonpl.
- rodzaj: Varronia P. Browne
Podrodzina Ehretioideae Arnott
- rodzaj: Bourreria P. Browne
- rodzaj: Cortesia Cav.
- rodzaj: Ehretia P. Browne
- rodzaj: Halgania Gaudich.
- rodzaj: Ixorhea Fenzl
- rodzaj: Lepidocordia Ducke
- rodzaj: Menais Loefl.
- rodzaj: Patagonula L.
- rodzaj: Rochefortia Sw.
- rodzaj: Rotula Lour.
- rodzaj: Tiquilia Pers.
Podrodzina Lennooideae Craven
- rodzaj: Lennoa Lex.
- rodzaj: Pholisma Nutt. ex Hook.
- Pozycja w
systemie Reveala
(1993–1999)
Gromada
okrytonasienne
(Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa
Rosopsida
Batsch, podklasa
jasnotowe
(Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Solananae R. Dahlgren ex Reveal, rząd
psiankowce
(Solanales Dumort.), podrząd Boraginineae Engl., rodzina ogórecznikowate (Boraginaceae Juss.)[3].
Przedstawiciele flory Polski
- rodzaj: alkanna (Alkanna Tausch)
- rodzaj:
farbownik
(Anchusa L.)
- rodzaj:
heliotrop
(Heliotropium L.)
- rodzaj: lepczyca (Asperugo L.)
- rodzaj: lepnik (Lappula Moench)
- rodzaj:
miodunka
(Pulmonaria L.)
- rodzaj:
nawrot
(Lithospermum L.)
- rodzaj:
niezapominajka
(Myosotis L.)
- rodzaj:
ogórecznik
(Borago)
- rodzaj:
ostrzeń
(Cynoglossum L.)
- rodzaj: ośmiał (Cerinthe L.)
- rodzaj: roszelia (Rochelia Rchb.)
- rodzaj:
ułudka
(Omphalodes Mill.)
- rodzaj: zapłonka (Nonea Medik.)
- rodzaj:
żmijowiec
(Echium L.)
- rodzaj:
żywokost
(Symphytum L.)
Przypisy