Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Meksyk

Meksyk (Meksykańskie Stany Zjednoczone, hiszp. – México, Estados Unidos Mexicanos, Méjico, nah. Mēxihco) - kraj w Ameryce Północnej. Sąsiaduje ze: Stanami Zjednoczonymi (na północy); Oceanem Spokojnym (na zachodzie i południu); Zatoką Meksykańską i Morzem Karaibskim (na wschodzie); Gwatemalą i Belize (na południu i południowym wschodzie).

Meksyk zajmuje powierzchnię prawie 2 mln km², co daje mu pod tym względem 14. miejsce na świecie. Ze 106 milionami mieszkańców jest 11 krajem z największą liczbą ludności. Meksyk jest federacją 31 stanów i Dystryktu Federalnego, w skład którego wchodzi stolica - miasto Meksyk – jedno z najgęściej zaludnionych miast na świecie.

Jest jedynym przedstawicielem Ameryki Łacińskiej w OECD, co było możliwe dzięki silnej pozycji w regionie i ustabilizowanej sytuacji gospodarczej. Od momentu wejścia do porozumienia o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą (NAFTA) w 1994 gospodarka Meksyku wkroczyła na ścieżkę dynamicznego rozwoju gospodarczego. Od 2000 trwa proces demokratyzacji życia politycznego, które przed tą datą było opanowane przez dominującą w systemie władzy partię PRI. Jej hegemonia została przerwana dopiero po wygranej Vicente Foxa w wyborach prezydenckich.

Meksyk jest państwem bogatym w surowce mineralne, jednakże z ograniczonym areałem ziemi uprawnej i z gwałtownie rosnącą populacją. Ponad połowa mieszkańców żyje w środkowej części kraju, podczas gdy rozległe rejony na suchej północy i tropikalnym południu są rzadko zaludnione. W ostatnich latach gospodarka kraju w dużej części opiera się na dochodach z turystyki i eksportu ropy naftowej. Wewnętrzna migracja ludności z rejonów wiejskich spowodowała gwałtowny rozrost ośrodków miejskich, w których mieszka obecnie ponad 2/3 ludności. Mimo poprawiających się wskaźników ekonomicznych duża część społeczeństwa w dalszym ciągu pozostaje biedna, co można przypisać częściowo kryzysowi z lat 80., który przejawiał się wysoka inflacją i ogromnym zadłużeniem zagranicznym.

Modernizacja i uprzemysłowienie pozostają w sprzeczności z tradycyjnym stylem życia, który przetrwał głównie na odizolowanych terenach wiejskich. Jego częścią są małe społeczności, złożone z indiańskich chłopów, którzy żyją podobnie jak ich przodkowie. Kulturalne pozostałości po wielkich cywilizacjach indiańskich (np. Chichén Itzá czy Tulum) współistnieją obok kolonialnych miast hiszpańskich, takich jak: Taxco czy Querétaro. Różnice pomiędzy poszczególnymi regionami, wyrażające się w kulturze, architekturze, kuchni i sposobie gospodarowania są cechą charakterystyczną dla współczesnego Meksyku.

Historia

Historia Meksyku jako niepodległego państwa ma swój początek 24 sierpnia 1821 r., kiedy to po trwającej ponad 10 lat wojnie o niepodległość wojska hiszpańskie zostały pokonane przez oddziały kreolskie pod dowództwem Agustína de Iturbide, a wicekról Juan Ruiz de Apodaca musiał abdykować.

Na terenach współczesnego Meksyku istniało kilka cywilizacji prekolumbijskich, m.in. Olmekowie, Zapotekowie, Majowie, Toltekowie i najbardziej znani – Aztekowie. Ci ostatni stworzyli potężne imperium ze stolicą w Tenochtitlán (czyt. tenocztitlan), położoną w miejscu obecnego miasta Meksyk. Państwo Azteków istniało od ok. połowy XIII w. do 1521 r. i obejmowało w szczytowym okresie potęgi znaczną część tzw. Mezoameryki.

Cywilizacja i imperium Azteków zostały zniszczone przez hiszpańskich konkwistadorów pod wodzą Hernána Cortésa w latach 1518-1521. Dzięki przebiegłości, wykorzystaniu wewnętrznych słabości państwa Azteków, przewadze uzbrojenia i dużej dozie szczęścia, stosunkowo niewielkie siły konkwistadorów, liczące ok. 600 osób, zdołały opanować imperium posiadające początkowo kilkusettysięczną armię.

Po podboju Azteków na terenie współczesnego Meksyku utworzone zostało hiszpańskie wicekrólestwo Nowa Hiszpania. Ogromną rolę w tym okresie odgrywał Kościół katolicki, a zwłaszcza jezuici, którzy stworzyli zręby systemu edukacji, pomocy społecznej i położyli podwaliny pod rozwój kulturalny kraju. W tym czasie doszło do wymieszania się ludności pochodzącej z Hiszpanii z miejscowymi Indianami i czarnymi niewolnikami sprowadzanymi z Afryki. Podstawą gospodarki było wówczas wydobycie srebra i rolnictwo. Władzę w państwie sprawowali rodowici Hiszpanie, z którymi silnie konkurowali urodzeni na miejscu biali, zwani Kreolami. Ludność mieszana rasowo (Metysi) i Indianie stanowili podstawową siłę roboczą i tworzyli dolne warstwy społeczeństwa.

Po wojnie o niepodległość, początkowo utrzymano monarchię, tworząc Cesarstwo Meksyku. Jednak w 1823 roku zaprowadzono ustrój republikański. Młoda republika straciła Teksas w wyniku secesji przeprowadzonej przez amerykańskich osadników. W 1845 roku wybuchła wojna amerykańsko-meksykańska, która doprowadziła kraj do ruiny. Kilka lat później, w czasie rządów Benito Juáreza, Meksyk został zaatakowany przez Francję. Francuzom udało się na pewien czas opanować państwo i przekształcić je w Drugie Cesarstwo z Maksymilianem I jako władcą. Armię republikańską, pod wodzą Juáreza, poparły, po zakończeniu wojny secesyjnej, Stany Zjednoczone. W 1867 r. republikanie pojmali Maksymiliana, który został rozstrzelany, a samo cesarstwo legło w gruzach.

W 1877 roku, już po śmierci Juáreza, władzę przejął Porfirio Diaz, który sprawował dyktatorskie rządy aż do 1911 roku, kiedy stracił władzę i udał się na wygnanie na skutek wzrastającego oporu społeczeństwa i wzrostu znaczenia opozycji. Władzę po nim objął Francisco Madero. Od tego momentu zaczęła się destabilizacja kraju, chaos polityczny i przewroty wojskowe. W międzyczasie w 1917 przyjęto nową, liberalną konstytucję, która jednak nie pomogła krajowi wyjść z kryzysu.

Po wyborze Plutarco Elíasa Callesa na prezydenta w 1923 r. rozpoczęła się długa era rządów Partido Revolucionario Institucional (PRI) – Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej, która rządziła metodami autorytarnymi praktycznie aż do wyborów prezydenckich w 2000 roku. Partia ta początkowo miała charakter lewicowo-populistyczny. Opowiadała się za reformą rolną i nacjonalizacją przemysłu, później jednak jej program coraz bardziej ewoluował w kierunku rządów technokratów i zwolenników gospodarki wolnorynkowej.

W latach 30. XX wieku Meksyk zaczął eksploatować duże zasoby ropy naftowej i, w czasach prezydentury Lázaro Cárdenasa, stał się ważnym eksporterem tego surowca. W czasie II wojny światowej Meksyk związał się początkowo z państwami Osi, aby w 1942 roku, pod wpływem USA, wypowiedzieć im wojnę i dołączyć do aliantów. Wielu Meksykanów walczyło wówczas w szeregach armii amerykańskiej.

Po II wojnie światowej Meksyk przeżył kilka kryzysów gospodarczych, cały czas pozostając pod rządami PRI. Po kryzysie z 1976 roku PRI radykalnie zmieniła politykę gospodarczą, otwierając kraj na kapitał zagraniczny. Do władzy zaczęli dochodzić młodzi, żądni sukcesu działacze partyjni, którzy w większości zostali wykształceni w USA. W 1988 roku nastąpił rozłam w PRI. W wyborach prezydenckich startowało dwóch kandydatów wywodzących się z tej partii. Wybory "wygrał" w niezbyt jasnych okolicznościach oficjalny kandydat PRI Carlos Salinas de Gortari, który okazał się zręcznym politykiem. Dzięki niemu Meksyk odzyskał równowagę ekonomiczną, a w 1992 roku podpisał ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą umowę dającą początek Północnoamerykańskiemu Porozumieniu Wolnego Handlu (NAFTA).

W 1994 roku wybuchło powstanie kierowane przez Zapatystowską Armię Wyzwolenia Narodowego. Równolegle pojawiło się ryzyko głębokiego kryzysu gospodarczego, które zostało zażegnane szybką ekonomiczną interwencją USA i Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Pod koniec 1997 roku miało miejsce drugie powstanie zapatystów, połączone z aferami korupcyjnymi, które łącznie podkopały zaufanie społeczne do rządu. PRI po raz pierwszy utraciła większość w parlamencie. W wyborach w 2000, po raz pierwszy od 1929 roku, wygrał kandydat opozycyjnej partii, Vicente Fox. Jego następcą został Felipe Calderón, który swoją kadencję rozpoczął 1 grudnia 2006 roku.

Na przełomie marca i kwietnia 2009 roku. w Meksyku wybuchła epidemia grypy H1N1.

Ludność

Regiony kulturowe

Ze względu na znaczące różnice w środowisku geograficznym, strukturę rasową i sieć osadniczą w Meksyku doszło do wytworzenia się zwartych regionów kulturowych. Kraj można podzielić na hiszpańsko-metyską północ i indiańskie południe. Podział ten przypomina podobną sytuację w czasach prekolumbijskich gdzie również na obszarze Mesy Centralnej i na południu istniały rozwinięte cywilizacje natomiast na północy funkcjonowała bardziej prymitywna kultura grup zbieracko-myśliwskich.

Północny Meksyk jest terenem rzadko zaludnionym z nielicznymi skupiskami ludzkimi. W jego ramach można wyróżnić cztery części. Największa z nich pokrywa się z grubsza z Mesą Północną. Górnictwo i rolnictwo wprowadzone tu przez Hiszpanów w XVI stuleciu nadają mu specyficzny charakter, w ostatnim okresie realizowane programy nawadniania ziemi oraz duże inwestycje firm amerykańskich przyczyniły się do zróżnicowania źródeł utrzymania mieszkańców. Z kolei część północno-wschodnia rozciąga się od Tampico do granicy ze Stanami Zjednoczonymi a w głębi lądu do Sierra Madre Wschodniej. Pierwotna ludność indiańska została wyparta przez hiszpańskich osadników, którzy stworzyli wielkoobszarowe rancza i farmy. Przez długi czas był to jeden z najuboższych rejonów Meksyku. Jednak z uwagi na rozwijające się wydobycie ropy naftowej, powstanie przemysłu hutniczego i przeprowadzenie licznych projektów irygacyjnych wzdłuż Río Bravo del Norte doszło do znacznej poprawy sytuacji gospodarczej.

Północny zachód zajmuje część Sierra Madre Zachodniej i rozciąga się na południe od granicy z USA do stanu Nayarit. Przed podbojem hiszpańskim znajdowały się tu liczne grupy Indian. W chwili obecnej pozostały po nich w odizolowanych regionach tylko plemiona Seri i Tarahumara. W początkowym okresie kolonizacji przeważało tu górnictwo jednak współcześnie najważniejszą rolę odgrywa rolnictwo (a w szczególności hodowla bydła).

Kalifornia Dolna – historycznie jeden z najbardziej trudno dostępnych rejonów Meksyku pozostaje nadal rzadko zaludniony, mieszkańcy koncentrują się głównie w niewielkich miasteczkach położonych na przeciwnych końcach Półwyspu Kalifornijskiego. Nieliczni Indianie w XVIII w. padli ofiarą przyniesionych tu przez misjonarzy chorób. Kolonizacja europejska koncentrowała się głównie w wilgotniejszych miejscach (np. San Ignacio czy Mulejé), które dawały możliwość uprawy roli.

W południowym Meksyku bardziej widoczne są ślady wielkich cywilizacji prekolumbijskich. Najbardziej prężnym ich ośrodkiem był środkowy Meksyk (Mesa Centralna i sąsiednie wyżyny). Prym wiedli Aztekowie, chociaż istniało tu wiele innych mniejszych plemion. Po przybyciu Hiszpanów sytuacja nie uległa istotnej zmianie – było to nadal centrum Wicekrólestwa Nowej Hiszpanii. Region ten stał się ośrodkiem gospodarczym Nowej Hiszpanii. Duże zagęszczenie ludności sprawiło, że mogła tu rozkwitnąć uprawa roli wymagająca dużej liczby siły roboczej. Doszło do integracji miejscowych Indian z białymi przybyszami oraz z czarnymi niewolnikami. Pierwotni mieszkańcy przetrwali tylko w nielicznych enklawach (np. Michoacán, Mezquital czy Toluca), ich obecność silnie kontrastuje z przeludnionym i silnie zurbanizowanym mieście Meksyk.

Region zachodni ma swój ośrodek w mieście Guadalajara i obejmuje stany: Jalisco, Colima, Nayarit, Zacatecas i Guanajuato. Przeważa tu ludność wiejska, której głównym zajęciem pozostaje rolnictwo. Od najbardziej zamierzchłych czasów był to "spichlerz" kraju, co jest spowodowane urodzajnością gleb oraz korzystnymi warunkami wodnymi i klimatycznymi. W ostatnich latach rozwija się tu również intensywnie przemysł, w szczególności w Querétaro, Salamanca i Irapuato. Nadmorskie Manzanillo pozostaje jednym z największych portów pacyficznych. Takie charakterystyczne rzeczy dla kultury meksykańskiej jak: tequila, sombrero czy muzyka mariachi wzięły swój początek właśnie na zachodzie.

Rejon Balsas jest rzadko zaludniony z uwagi na gorący i suchy klimat. Głównym zajęciem ludności pozostaje tu hodowla oraz ekstensywna uprawa roli. Południowe wyżyny obejmujące większość stanów: Michoacán, Guerrero i Oaxaca sa słabo rozwinięte gospodarczo co przekłada się niski stopień zamożności. Tutaj też w największej liczbie koncentruje się ludność indiańska (Zapotecy, Mikstekowie), która zajmuje niewielkie gospodarstwa rolne i posługuje się tradycyjnymi metodami uprawy roli. Jedynie nadbrzeżne kurorty turystyczne (Acapulco, Puerto Escondido) wyróżniają się na tle powszechnie panującego tu ubóstwa.

Kolejnym regionem jest wybrzeże nad Zatoką Meksykańską, ze stanami Tabasco i Veracruz i przyległymi do niego zboczami Sierra Madre Wschodniej. Przeważają tu Metysi, jedynie w wyżej położonych częściach znajdują się niewielkie społeczności indiańskie. Przez długi czas Veracruz było głównym "oknem na świat" tego regionu i także współcześnie odgrywa dużą rolę, zarówno pod względem ekonomicznym jak i kulturowym. Na prowincji rolnictwo towarowe i hodowla są najważniejszym źródłem utrzymania. Południowa część regionu do niedawna była niemal niedostępna dla osadnictwa ze względu na bagnisty i malaryczny charakter, jednakże po przeprowadzeniu licznych inwestycji mających na celu uregulowanie stosunków wodnych tereny stały się bardziej przydatne gospodarczo.

Większość stanu Chiapas jest odizolowana od reszty kraju. Rolnictwo towarowe (w szczególności uprawa bawełny) ma szanse rozwoju na wybrzeżu pacyficznym, w reszcie stanu dominuje pasterstwo i uprawa roli na własne potrzeby. Indianie stanowią większość na obszarze północnych wyżyn wokół San Cristóbal de las Casas, Metysi przeważają na południu.

Centrum dawnej cywilizacji Majów na Jukatanie nadal pozostaje "indiańskie". Region ten słynie z licznych stanowisk archeologicznych (Chichén Itzá i Uxmal i Tulum). Pod koniec XIX w. w Méridzie – jedynym większym mieście w tej części kraju rozkwitła produkcja agawy (henequen) co doprowadziło do rozkwitu gospodarczego. W tropikalnych lasach deszczowych prymitywne rolnictwo i zbieractwo daje utrzymanie niewielkim społecznościom zamieszkującym ten rejon Jukatanu.

Demografia

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech społeczeństwa meksykańskiego od lat 40. XX w. jest gwałtowny przyrost naturalny. Nawet pomimo jego spowolnienia w latach 80. liczba ludności rośnie o 50% szybciej niż wynosi średnia światowa. Taki rozwój sytuacji jest pochodną wielu czynników, na które składają się przede wszystkim rozwój opieki medycznej oraz rolnictwa. Drastycznie spadł odsetek śmiertelności wśród niemowląt oraz wydłużyła się średnia długość życia, która jednak i tak jeszcze w dużym stopniu odstaje od krajów rozwiniętych. Średnia długość życia niemalże podwoiła się do tej z lat 30. i wynosi obecnie ok. 75 lat.

Kolejną cechą populacji kraju jest duży odsetek ludności, która nie ukończyła nawet 15 lat (stanowi ona 40% społeczeństwa). Od 1915 liczba mieszkańców kraju wzrosła o 500%. Taka gwałtowna eksplozja demograficzna stworzyła szereg napięć społecznych, przede wszystkim na tle gospodarczym i społecznym. Praktycznie wszystkie rządy próbowały prowadzić politykę ograniczającą liczbę urodzin, jednakże bez większego powodzenia.

Wewnętrzna migracja ludności doprowadziła do nierównomiernego zaludnienia kraju. Duże liczby małorolnych chłopów z prowincji i małych miasteczek przeniosły się do miast. Szacuje się, że już 70% wszystkich Meksykanów żyje w miastach, z tego 50% w miastach, których liczba mieszkańców wynosi więcej niż 50 tys. Gwałtownie z drugiej strony spadła liczba ludności na terenach wiejskich. Przy czym jest to spadek tylko procentowy natomiast w liczbach bezwzględnych z uwagi na wysoką migrację obecnie liczba ludności na wsi utrzymuje się na mniej więcej tym samym poziomie. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest niedostatek ziemi rolnej i brak pozarolniczych miejsc pracy.

Większe szanse na awans społeczny w dużych miastach sprawiają, że mieszkańcy wsi cechują się dużą mobilnością i gotowością zmiany miejsca zamieszkania. Duża migrujących wybiera Guadalajarę, Monterrey czy Pueblę, jednak od wielu lat to stolica jest głównym celem chłopów z prowincji. Drugim miejscem migracji są tereny przygraniczne na północy, które skorzystały na dużych inwestycjach amerykańskich. Ze względu na duży napływ przybyszów z południa rozrosły się takie miasta jak: Ciudad Juárez, Mexicali i Tijuana.

Oprócz przemieszczania się ludności wewnątrz kraju od lat 70. znacząco rośnie emigracja zewnętrzna, w przeważającej części do Stanów Zjednoczonych. Ocenia się, że w latach 1970-1985 od 4 do 8 mln Meksykanów nielegalnie przekroczyło granicę z USA. Większość z tych emigrantów stanowią słabo wykształceni oraz niewykwalifikowani mieszkańcy prowincji, chociaż daje się też zauważyć rosnący odsetek lepiej wykształconych Meksykanów co przekłada się na proces tzw. "drenażu mózgów".

Nielegalna emigracja pełni rolę zaworu bezpieczeństwa, który pomaga rozładować narastające problemy gospodarcze wywołane przez przeludnienie. Ponadto pieniądze przesyłane przez emigrantów z zagranicy również nie pozostają bez znaczenia dla rodzin, które pozostały w kraju.


Inne hasła zawierające informacje o "Meksyk":

Dzień Zmarłych ...

II wiek ...

Władysław Komar m) pokonał miotaczy amerykańskich i niemieckich.Władysław Komar był trzykrotnym olimpijczykiem: Tokio 1964 , Meksyk 1968 , Monachium 1972 . Zdobył dwa brązowe medale na mistrzostwach Europy w ...

1884 ...

Włosi ...

1986 ...

John Dryden ...

Habsburgowie ...

1908 ...

1863 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Meksyk":

144 I wojna światowa. Rewolucja w Rosji (plansza 6) Anglią i Francją, jak również tym, że Niemcy próbowali wciągnąć do wojny Meksyk, który jeśliby do wojny przystąpił, stanowiłby zagrożenie dla Amerykanów. ...

219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 12) Na tę wieść amerykańscy naukowcy zaczęli prace badawcze w Tennessee i Nowym Meksyku. W 1942 r. w Chicago został uruchomiony pierwszy reaktor jądrowy skonstruowany ...

048b Wielkie odkrycia geograficzne (plansza 12) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie