Amfiteatr rzymski w Timgadzie
Amfiteatr rzymski w Timgadzie
Amfiteatr rzymski w Timgadzie
Łuk Triumfalny Trajana w Timgadzie (XIX wiek)
Timgad (Timkad,
arab.
تيمقاد = Tīmqād,
łac.
Thamugadi) -
starożytne
miasto w
Afryce Północnej
, na terenie dzisiejszej
Algierii
. Zachowany do dziś kompleks ruin został w
1982
roku wpisany na
listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
.
Historia miasta
Miasto zostało założone w
100
roku naszej ery przez cesarza
Trajana
w miejscu wcześniejszej osady
kartagińskiej
. Szybko uzyskało ono rzymskie
prawa miejskie
, co było równoznaczne z uznaniem jego mieszkańców za obywateli
Rzymu
. Solidne mury otaczające miasto świadczą o pierwotnej funkcji osady jako obozu wojskowego. Po uzyskaniu przez Timgad statusu stolicy
prowincji
, obóz został przeniesiony do Lambaesis, gdzie do dziś zachował się wspaniały
łuk triumfalny
łudząco podobny do średniowiecznego zamku.
W czasach świetności Timgadu mieszkańcy miasta starali się niczym nie ustępować swoim współobywatelom z
Europy
. Miasto było kulturalnym centrum prowincji, istniał tu
amfiteatr
oraz
biblioteka
, której księgozbiór nawet jak na dzisiejsze czasy sprawia imponujące wrażenie, gdyż zawierał około 25 tysięcy tomów. Odnaleziony zapis głosi, że koszt budowy gmachu wynosił 400 tysięcy
sestercji
, a poniesiony został przez niejakiego Marcusa Iluliusa Quintanusa.
Timgad z czasem jednak podupadł i całkiem stracił swoje znaczenie. Stosunkowo szybko wówczas o nim zapomniano. Po upadku
Rzymu
miasto przeszło pod władzę
Bizancjum
i kiedy niedługo potem jego dużą część niszczyło trzęsienie ziemi, i tak trwała już agonia miasta. Gwałtownie zmalał eksport pszenicy, który stanowił podstawę gospodarki
Afryki Północnej
, klimat zrobił się suchszy, a źródła, z których miasto czerpało wodę, zaczęły wysychać. Straciło sens istnienie trzydziestokilometrowego systemu inżynieryjnego, który za pomocą
akweduktów
zaopatrywał w wodę baseny i fontanny. Ludzie porzucili miasto i zapomnieli o nim, a ponieważ w pobliżu nie było wody, chłopi nie osiedlali się w kolejnych wiekach wśród ruin i tym samym ich nie niszczyli. Dopiero po wielu wiekach przykryte pyłem i piaskiem
Sahary
ruiny wzbudziły zainteresowanie europejskich
archeologów
.
Stanowisko archeologiczne
Timgad był w czasach swojej świetności typowym miastem rzymskim, został zaprojektowany przy użyciu linijki i cyrkla, co jest bardzo dobrze widoczne na zdjęciach lotniczych przedstawiających ułożenie miasta. Osadę przecinały dwie szerokie ulice spotykające się w centrum. Między owymi ulicami i wspomnianym murami rozłożono w regularnych szachownicach dzielnice mieszkalne.
W dzielnicach składających się z malutkich domów mieszczan znajdowały się także potężne budowle publiczne. Do dzisiaj zachowały się fragmenty
łaźni
miejskich, wśród ruin w całkiem niezłym stanie znajdują się piwnice z paleniskami ogrzewającymi wodę, miejsca w których znajdowały się baseny z ciepłą i zimną wodą, sale masaży i platformy, na których umieszczano łoża dla zamożniejszych obywateli.
Jedna z głównych ulic miasta –
decumanus
(jej kamienna jezdnia do dziś zachowała ślady kół) wiodła do wspaniałego Łuku Trajana. Zdobiące łuk posągi z biegiem czasu uległy jednak zniszczeniu, kolumny pozostały jednak nienaruszone. Ulica przechodzi pod trzema prześwitami: centralnym – bardzo szerokim, przeznaczonym dla pojazdów oraz dwoma bocznymi dla pieszych.
Z licznych posągów
imperatorów
i innych sławnych oraz znaczących osobistości pozostały tylko postumenty. Ich liczba jednak świadczy o tym, że obywatele miasta, znacznie oddalonego przecież od centrum
Imperium Rzymskiego
, starali się niczym nie ustępować metropoliom w
Europie
. Wzgórze, na którym stał kiedyś Kapitol - świątynia trzech bóstw:
Jowisza
,
Junony
i
Minerwy
- wieńczą dwie ogromne kolumny. Swego czasu u fasady Kapitolu znajdowało się sześć
kolumn
, a wewnątrz świątynia rozdzielona była na trzy
nawy
(każde bóstwo posiadało swoją nawę).
Bazar Timgadu zachowany jest znacznie lepiej niż w innych miastach rzymskich, pozostały po nim sklepiki z kamiennymi stołami i ladami. Budynki sklepów są bogato ozdobione ornamentami i szyldami ze sztukaterii. Uważa się, że w czasach świetności miasta spotykały się tutaj liczne
karawany
z pustyni i z wybrzeża.
W mieście zachowały się ruiny ogromnego
amfiteatru
, mającego sześćdziesiąt metrów średnicy i mogącego pomieścić 4000 widzów. Znaleźć możemy tutaj również pozostałości po wspomnianej wcześniej dawnej bibliotece - jednopiętrowym budynku z niszami na zwoje i szafami zawierającymi magazyn na książki.