"Etude pour le portrait d'Henri Bergson„
by Jacques Emile Blanche
Psychologia przedstawia jaźń jako sumę oddzielnych wyobrażeń, ale to tylko konstrukcja intelektu. Suma przeżyć nie stanowi jeszcze jaźni. Natomiast jaźń może się wypowiedzieć w jednym przeżyciu — jeśli jest to przeżycie głębokie. Oddzielnych, nie zespolonych ze sobą wyobrażeń nie ma w ogóle w świadomości, a raczej są, ale tylko na powierzchni jaźni. Pod jaźnią powierzchowną istnieje jaźń głęboka. Tamta jest bardziej wyrazem działania zewnętrznego świata na jaźń niż samej jaźni.
Bergson dzielił jaźń na warstwę głębszą i powierzchowną, na część własną i obcą, naturalną i narzuconą.
