Plemiona słowiańskie na Bałkanach

Brsjacy^[1], Berzitowie^[2], Berzetowie^[3], Berzite^[4], Werzyci^[5], Werzitowie^[6] – plemię słowiańskie zamieszkujące tereny rozciągające się od dwóch wielkich jezior macedońskich : Prespańskiego i Ochrydzkiego aż do miasta Veles nad Wardarem , przez Greków zwane Berzitią.

Nazwa

Źródła bizantyńskie używają na określenie Brsjaków nazwy Βερζηται (Werzetai), a kraj przez nich zamieszkany nazywają Βερζιτία (Werzitia) lub Βερζητία (Werzetia). Nazwę część uczonych wywodzi od słowiańskiego bŕz-, wedle innych (Vasamer) stanowi przekształcenie greckiego Βελζητία (Welzetia)^[7]. Jest prawdopodobne, że nazwa Brsjaków utrzymała się do dziś w etnicznej nazwie Brosjaci, określającej lud zamieszkujący obszar od Ochrydy i Bitoli przez Prilep, Kiczewo i Kruszewo do Welesu nad dolnym Wardarem ^[8].

Pojawienie się Brsjaków

Brsjacy pojawili się w Macedonii na początku VII wieku w ramach wielkiego exodusu sklawińskiego na ziemie Cesarstwa Bizantyjskiego , wypierając miejscową ludność iliryjską w Góry Albańskie . W latach 609-615 Słowianie zasiedlili prawie cały Półwysep Bałkański i znaczną część Grecji^[9]. Około 615 roku Brsjacy wspólnie z Sagudatami , Rynchynami , Draguwitami , Wajunitami i Welegezytami spustoszyli rozległe obszary Iliricum i bezskutecznie oblegli Tesalonikę ^[10]. Brsjacy zajęli tereny Macedonii Wardarskiej , łącznie z wybrzeżami Jeziora Prespańskiego i Ochrydzkiego . Na zajętych terenach nie stworzyli własnego organizmu politycznego, żyjąc w ramach luźnych struktur plemiennych^[11].

Kontrofensywa bizantyńska

Na przeszkodzie dalszej konsolidacji Słowian macedońskich i utworzeniu własnego państwa słowiańskiego stanęła kontrofensywa cesarzy bizantyńskich. Po przezwyciężeniu kryzysu, w 658 roku Konstans II najechał Sklawinie macedońskie, zmuszając również Brsjaków do uznania swego zwierzchnictwa. W 758 roku cesarz Konstantyn V ujarzmił Słowian w Macedonii, a pozostałych podporządkował swej władzy. W 774 roku wyprawę na Berzitię podjął chan bułgarski Telerig z zamiarem przesiedlenia plemienia Brsjaków na tereny Bułgarii dotkniętej poważnym kryzysem demograficznym. Powiadomiony o planach bułgarskich Konstantyn V rozbił zmierzającą do Macedonii armię Bułgarów^[12].

Z początkiem IX wieku Bizancjum na tyle umocniło swoje panowanie nad terenami zamieszkanymi przez Brsjaków, że włączyło je do nowo utworzonego temu Dyrrachium, narzucając Brsjakom w miejsce wodza plemiennego namiestnika cesarskiego zwanego archontem. Ostatecznie długoletnie współzawodnictwo o panowanie nad Macedonią zostało w latach czterdziestych IX wieku zakończone podziałem stref wpływów. Zachodnia Macedonia znalazła się pod panowaniem bułgarskim. Z ziem zamieszkanych przez Brsjaków chan Presjan lub jego następca utworzyli prowincję Kutmiczewicę. Postępująca chrystianizacja, prowadzona z wielkim rozmachem przez uczniów świętego Metodego : Klemensa i Nauma oraz napływ elementu słowiańskiego z Bułgarii, doprowadziły w następnych dziesięcioleciach do zniknięcia odrębnego plemienia Berzitów^[13].

Wg Witczaka, Geograf Bawarski pod nazwą Fresiti (= Berziti) wymienia jakiś północny, wschodnioruski odłam Brsjaków, który pozostał w pierwotnych siedzibach i nie uczestniczył w wędrówce na południe^[14].

Zobacz też

• Słowianie

Przypisy

Bibliografia