Daniel Romanowicz Halicki (
ukr.
Данило Галицький) (ur.
1201
, zm.
1264
) –
król
Rusi
w latach
1253
-
1264
Życiorys
Został księciem całego Wołynia w
1228
i halickim ostatecznie - po dramatycznych perypetiach - w
1245
r. Zjednoczył na nowo ziemie
Rusi Halicko-Wołyńskiej
, którymi rządził ze swej rezydencji w
Chełmie
. Legenda głosi, że około
1251
założył obronny gród
Lwów
, nazwany od imienia jego syna
Lwa
. Poślubił w 1217 r. Annę (zm. ok. 1241 - 1245 r.), córkę
Mścisława Mścisławowicza zwanego Udatnym (Udałym)
, jednego z najbarwniejszych Rurykowiczów 1 poł. XIII w., księcia m.in.
Nowogrodu Wielkiego
i
Halicza
. Potem, po jej śmierci pojął córkę
kunigasa
litewskiego
Dowsprunka
, a więc bratanicę późniejszego króla Litwy
Mendoga
.
Daniel w początkach
1228
roku opanował księstwo łuckie w ten sposób jednocząc w swych rękach praktycznie cały
Wołyń
, a w
1238
osiadł w
Haliczu
. Na krótko zajął
Kijów
w
1239
roku, lecz musiał stamtąd uchodzić podczas najazdu tatarskiego w
1240
roku. Podczas tego najazdu Daniel musiał uciekać na
Węgry
, a później na
Mazowsze
. Terytorium jego księstwa zostało bardzo zniszczone. Spalono m.in. Kijów i Halicz. W
1245
roku sprzymierzony z
Konradem I Mazowieckim
i
Mendogiem
Daniel
pokonał pod Jarosławiem
Rościsława Michajłowicza wspomaganego przez wojska węgierskie (dowodzone przez wojewodę Filię) i oddziały
Bolesława Wstydliwego
. W tym samym
1245
roku Daniela wezwano do
Złotej Ordy
, której zwierzchność został zmuszony uznać.
W 1248 r. do Daniela zwrócili się z prośbą o pomoc litewscy kunigasi Towtywił, Edywid i Wikint, pozostający w konflikcie ze swym krewniakiem Mendogiem. Zaczęła się trwająca do 1254 r. wojna pomiędzy państwem
Romanowiczów
a siłami sprzyjającymi Mendogowi (w tym
zakonem inflanckim
). Zakończyła się ona kompromisem, korzystnym jednak dla Rusi Halicko - Wołyńskiej. Syn Daniela Roman otrzymał we władanie
Ruś Czarną
. Miał jednak pozostawać w jakiejś formie zależności od Mendoga. Istotną rolę w polityce Daniela odgrywały kontakty z zachodnimi sąsiadami, przede wszystkim z Węgrami, Małopolską i Mazowszem. W latach 1252 - 1253 Daniel zaangażował się po stronie króla Węgier
Beli IV
w wojnę o sukcesję austriacką po
Babenbergach
. W
1253
wojska ruskie, małopolskie i oddziały z ks. opolskiego najechały
Opawę
. Daniel podjął też próby zorganizowania wspólnej z kurią papieską krucjaty do walki z Tatarami, sprawującymi zwierzchność nad Rusią. Otrzymał od
Opizona
legata papieża
Innocentego IV
koronę królewską, którą założył w
Drohiczynie
w końcu 1253 lub początku
1254
roku. Do zawarcia
unii kościelnej
jednak nie doszło. Daniel zamierzał rozpocząć wojnę z
Mongołami
, jednak to oni pierwsi zaatakowali. W 1258 r. wódz mongolski
Burundaj
nakazał
Romanowiczom
wziąć udział w wyprawie na Litwę. Fakt ten wykorzystał
Mendog
, by zerwać porozumienie z Danielem zawarte w 1254 r. W 1259 r. Burundaj pojawił się na Rusi Halicko - Wołyńskiej ponownie. Nakazał on wówczas
Romanowiczom
jako swym poddanym zniszczenie umocnień szeregu grodów, w tym
Włodzimierza
i Lwowa. Nie chcąc wpaść w ręce najeźdźców Daniel uciekł na Węgry. Burundaj zaś zmusił pozostałych Romanowiczów do wzięcia udziału w wyprawie na
Małopolskę
. Miała ona między innymi na celu rozbić sojusz między
Romanowiczami
a
Bolesławem Wstydliwym
. Plan ten jednak się Mongołom nie powiódł. W
1263
roku Daniel wraz z synami
Lwem
i
Szwarnem
oraz
Wasylko Romanowicz
wraz z synem
Włodzimierzem
spotkali się w
Tarnawie
z księciem polskim
Bolesławem Wstydliwym
, aby "uczynić radę o ziemi lackiej i ruskiej". Daniel zmarł w
1264
roku. Pochowany został w
cerkwi katedralnej w Chełmie
.
Synami Daniela z pierwszego małżeństwa byli: Herakliusz,
Lew
, Roman, Mścisław i
Szwarno
; córkami: Anastazja? wydana zimą 1250/1251 r. za
Andrzeja Jarosławowicza
włodzimiersko-suzdalskiego oraz Zofia?, żona jednego z reprezentantów Schwarzburgów, hrabiowskiego rodu z Turyngii (prawdopodobnie Henryka V von Schwarzburg - Blankenburg). Wątpliwe jest pochodzenie od Daniela i Anny Perejasławy, żony księcia mazowieckiego
Siemowita I Konradowica
. Z drugiego związku, zawartego z nieznanego imienia córką
kunigasa
litewskiego
Dowsprunka
, Daniel doczekał się syna Mścisława (II).
Wywód rodowodowy
Przypisy
Bibliografia
- D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów, książąt halicko - wołyńskich, Poznań - Wrocław 2002;
- M. Hruszews'kyj, Istorija Ukrajiny - Rusy, t. II i III, L'wiw 1905 {reprint Kyjiw 1992 - 1993];
- M. Kotljar, Danylo Halyc'kyj, Kyjiw 2001;
- L. Wojtowycz, Knjaża doba na Rusi: portrety elity, Bila Cerkwa 2006.
