Doktryna Breżniewa (zwana jest także doktryną "ograniczonej suwerenności") - przyjęta w 1968 roku doktryna radziecka stwierdzająca, że w krajach Układu Warszawskiego obowiązuje ograniczenie suwerenności państw członkowskich na rzecz interesów wspólnoty socjalistycznej (w praktyce ZSRR). Tłumaczono zatem że interwencja w państwie bloku dążącym do secesji nie jest agresją lecz samoobroną przed ingerencją wrogiej ideologii. Była stworzona na potrzeby ideologiczne; potrzebowano usprawiedliwienia interwencji w Czechosłowacji (tzw. Praska Wiosna ). Po raz pierwszy opublikowana 26 września 1968 r. w artykule S. Kowalowa pt. “Suwerenność i międzynarodowe zobowiązania państw socjalistycznych” na łamach “Prawdy” . Szerzej przedstawiona przez ministra spraw zagranicznych ZSRR Andrieja Gromykę na sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 3 października 1968 . Potępiły ją demokratyczne państwa zachodnie oraz niektóre państwa socjalistyczne mniej zależne od ZSRR ( Chiny , Albania , Jugosławia ). Nie zaakceptowała jej również Rumunia .^[1]

Wspólnota socjalistyczna jako całość ma prawo do interwencji na terytorium każdego państwa członkowskiego bloku socjalistycznego w sytuacji, gdy wewnętrzne lub zewnętrzne siły, wrogie wobec socjalizmu, usiłują zakłócić rozwój tego kraju i przywrócić ustrój kapitalistyczny^[2].

Obowiązywała w praktyce do Jesieni Ludów w 1989 , kiedy została wyparta przez doktrynę Sinatry .

Była to kalka pojęciowa przyjęta na wzór USA , gdzie rzeczywiście definiowano założenia polityki zagranicznej, nazywając je doktrynami. Na gruncie państwa totalitarnego jakim był ZSRR, utrzymującym siłą w podległości państwa satelickie, doktryna polityki zagranicznej była tylko działaniem propagandowym.

Przypisy

1. ↑ Doktryna Breźniewa ( pol. ).
2. ↑ Z wypowiedzi Leonida Breżniewa na V zjeździe PZPR w listopadzie 1968