Dolina
DolinaDolina, dolina rzeczna - wklęsła
forma terenu
o wydłużonym kształcie otoczona ze wszystkich stron wzniesieniami i wyraźnie wykształconym dnie, najczęściej powstała w wyniku działalności
rzek
(
erozji
i
akumulacji rzecznej
) lub
lodowców
. Profile dolin
Profil
podłużny i poprzeczny doliny kształtuje[1]: -
erozja wsteczna
lub źródlana, której wynikiem, jest stopniowe wydłużanie się rzeki i wcinanie się jej coraz dalej w obszar, z którego rzeka spływa;
-
erozja denna
, która powoduje, że rzeka wcina się w podłoże i z biegiem czasu płynie coraz niżej;
-
erozja boczna
, powodująca poszerzanie doliny na skutek podcinania zboczy;
-
akumulacja
, zasypująca dolinę materiałem niesionym przez wody rzeki.
Miejsce, w którym rzeka kończy swój bieg, nosi nazwę
podstawy erozyjnej
.
Profil podłużny doliny
ma zwykle kształt linii krzywej, opadającej stromiej w górnym biegu, a coraz łagodniej w dolnym i kończącej się prawie poziomo przy
podstawie erozyjnej
. Jeżeli rzeka przepływa przez obszary zbudowane ze skał o różnej odporności - profil ten może ulec pewnym zakłóceniom dając różne załamania spadku. Załamania te powstają też w wyniku obniżenia się poziomu podstawy erozyjnej[1]. W przypadku, gdy w trakcie rozwoju doliny zmieniał się poziom
podstawy erozyjnej
, w zboczach doliny powstają
terasy
. Są to formy złożone z powierzchni na przemian płaskich i stromych, opadające schodkowo ku rzece. U wylotów dolin o znacznym spadku, wybiegających na teren płaski lub lekko tylko nachylony, tworzą się
stożki napływowe
, złożone z osadów rzecznych[1]. Podział dolinRozróżniamy doliny: -
V-kształtne
- przekrój w kształcie litery V - strome zbocza i wąskie dno, występują w górnym biegu rzek, powstają na skutek działania erozji wgłębnej
-
U-kształtne
- przekrój w kształcie litery U, występują w środkowym i dolnym biegu rzek, powstają na skutek działania erozji bocznej lub działania lodowca na dolinę V-kształtną
-
Dolina płaskodenna
- zapadliskowa - powstała w
rowie tektonicznym
- fałdowa - powstała w wyniku fałdowania (synklina)
Klasyfikacja dolin- konsekwentna - bieg i spadek doliny jest zgodny z upadem
- subsekwentna - bieg i spadek doliny jest zgodny z
biegiem
- obsekwentna - bieg i spadek doliny jest przeciwny do upadu
- insekwentna - bieg i spadek doliny jest niezależny od biegu i upadu
- resekwentna - bieg i spadek doliny jest konsekwentny i dochodzi do doliny subsekwentnej
Typy zasilania terenów dolinowych- Wody powierzchniowe:
- opad atmosferyczny → zasilanie ombrogeniczne (
opadowe
);
- spływ wód z
wysoczyzny
, wody powodziowe → zasilanie fluwiogeniczne (wody powierzchniowe)
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 Marcinkiewicz Andrzej red. Atlas form i typów rzeźby terenu Polski. Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego. Warszawa 1960
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Dolina":
Wag
największą rzeką płynącą w całości w granicach Słowacji. W swym środkowym biegu Dolina Wagu stanowiła najważniejszą oś osadniczą zachodniej Słowacji, wzdłuż której rozlokowały się ...
Zugspitze
Bawarskiej kolejki zębatej Zugspitzbahn (niemiecki)
Strona Tyrolskiej kolejki linowej na Zugspitze (niemiecki)
Jubiläumsgrat (niemiecki)
Piekielna Dolina (Höllental) pod Zugspitze
Zdjęcia z przejścia na Zugspitze z Doliny Rein
Panoramy ...
Sedmídolí
...
Jedlica (rzeka)
w
Karkonoszach
na wysokości ponad 1000 m n.p.m. w pobliżu przełęczy
Okraj
. Dolina potoku wyznacza zachodnią granicę
Rudaw Janowickich
. Jedlica została uregulowana po powodzi ...
Bóbr (dopływ Odry)
między
Pogórzem Izerskim
a
Górami Kaczawskimi
. W
Pilchowicach
skręca na północ. Dalej Dolina zwęża się i rozszerza, oddzielając Pogórze Izerskie od
Pogórza Kaczawskiego
, później ...
Pogórze Izerskie
Gryfów Śląski
,
Leśną
,
Lubań
i
Nowogrodziec
.Wyróżnia się tu następujące mikroregiony:
Przedgórze Izerskie
,Wysoczyzna Siekierczyńska,Wzgórza Zalipiańskie,Dolina Kwisy,Wzniesienia Radoniowskie,Obniżenie Lubomierskie,Wzgórza Radomickie,Wzniesienia Gradowskie,Niecka Lwówecka,
Dolina Bobru
. Budowa geologicznaPodłoże większej części ...
Dolina Łaby
...
Góry Krucze
Przedwojów
,
Uniemyśl
Po czeskiej stronieBečkov,
Bernartice
,
Královec
Atrakcje turystyczne
Trzej Bracia
Betlejem
i
Kalwaria Krzeszowska
Kruczy Kamień
Dolina Miłości
Jański Wierch
- skałki na wierzchołku i na zboczach
Královecký Špičák
- ...
Brama Lubawska
...
Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski
Południowobałtyckie
313.2-3
Pobrzeże Szczecińskie
313.21
Uznam i Wolin
313.22
Wybrzeże Trzebiatowskie
313.23
Równina Wkrzańska
(Równina Policka)313.24
Dolina Dolnej Odry
313.25
Równina Goleniowska
313.26
Wzniesienia Szczecińskie
313.27
Wzgórza Bukowe
313.28
Równina Wełtyńska
313.31
Równina ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Dolina":
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13)
chmiel zwyczajny, rzęsa drobna, turzyce, kaganiec żółty czy pępawa błotna
- występują w Dolinach rzecznych, nad brzegiem jezior, na przykład w Biebrzańskim Parku Narodowym czy ...
201. Środowisko przyrodnicze Polski (plansza 8)
...
Groza gór wysokich w poezji Kazimierza Przerwy - Tetmajera (plansza 20)
le height=380 width=770 >
Jan Nepomucen Głowacki,
Dolina Kościeliska w Tatrach, 1840.
Góry stoją w wiecznym bezruchu, który jest szczególnie ...
|