Jerzy Kawalerowicz (ur.
19 stycznia
1922
w
Gwoźdźcu
koło
Kołomyi
na
Ukrainie
, zm.
27 grudnia
2007
w
Warszawie
) – polski
reżyser
i
scenarzysta
ormiańskiego
pochodzenia[1],
poseł na Sejm
PRL
(
1985
-
1989
).
Życiorys
Młodość
Urodził się i wychował na południowych kresach Rzeczypospolitej, na obecnej Ukrainie. Był synem kierownika urzędu pocztowego, który pracował też jako zarządca majątku ziemskiego. Według tradycji rodzinnej, ojciec jego był z pochodzenia Ormianinem i kilka pokoleń wcześniej nazwisko rodziny brzmiało Kavalarian. Po wojnie, w latach 1946–1949 Jerzy Kawalerowicz studiował w
Akademii Sztuk Pięknych
w
Krakowie
i Instytucie Filmowym. Karierę filmową zaczynał jako asystent reżysera przy filmie
Wandy Jakubowskiej
Ostatni etap
(
1948
). Jego żoną była Małgorzata Dipont, krytyk filmowy.
Przedstawiciel polskiej szkoły filmowej
Stworzył szereg filmów, które wywołały rozgłos na całym świecie. Swoimi filmami współtworzył zjawisko określane jako
polska szkoła filmowa
. Otrzymał za nie najważniejsze nagrody filmowe – m.in. Nagrodę Specjalną na
Festiwalu Filmowym
w
Cannes
za Matkę Joannę od Aniołów w 1961[2] i nominację do
Oscara
.
Kierownik artystyczny "Kadru"
Od 1955 kierował
Zespołem Filmowym "Kadr"
(obecnie
Studio Filmowe Kadr
). Jako kierownik artystyczny tego zespołu realizatorów filmowych, wyprodukował około stu filmów najwybitniejszych polskich reżyserów:
Andrzeja Munka
,
Andrzeja Wajdy
(m.in. Popiół i diament),
Jerzego Antczaka
(m.in. Noce i dnie),
Kazimierza Kutza
(m.in. Nikt nie woła),
Janusza Morgensterna
(m.in. Do widzenia do jutra),
Tadeusza Konwickiego
(m.in. Ostatni dzień lata, reż. razem z Janem Łomnickim),
Juliusza Machulskiego
(m.in.Vabank).
Pierwszy prezes SFP
Był współzałożycielem i pierwszym prezesem
Stowarzyszenia Filmowców Polskich
. Funkcję tę sprawował przez wiele kadencji, w trudnych dla kinematografii latach konfliktów z ówczesną komunistyczną administracją Polski.
Wykładowca i działacz społeczny
Od 1980 był wykładowcą
PWSFTViT
. W latach 1954–1990 był członkiem
PZPR
, w latach 1985–1989 sprawował mandat posła na Sejm
IX kadencji
, w latach 1981–1983 członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu
Frontu Jedności Narodu
. Został uhonorowany
doktoratem honoris causa
Uniwersytetu Sorbona II
w Paryżu w 1998 i PWSFTViT w
Łodzi
w 2001.
Ostatnie tygodnie życia, śmierć i pogrzeb
Cztery tygodnie przed śmiercią doznał wylewu[3], zapadł w śpiączkę. Zmarł, nie odzyskując przytomności, w wieku 85 lat[4].
7 stycznia 2008 w Alei Zasłużonych
Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
została złożona
urna
z prochami Jerzego Kawalerowicza. W ostatniej drodze artyście towarzyszyła rodzina, przyjaciele, współpracownicy oraz liczni wielbiciele talentu reżysera, m.in.
prezydent Warszawy
Hanna Gronkiewicz-Waltz
,
minister kultury
Bogdan Zdrojewski
, reżyserzy
Andrzej Wajda
,
Juliusz Machulski
,
Andrzej Żuławski
; aktorzy
Barbara Brylska
,
Michał Bajor
i
Jerzy Zelnik
.
Od 21 maja 2010 imię reżysera zyskała jedna z par pociągów
interREGIO
kursujących między Warszawą i Łodzią[5]
Filmografia
Przypisy
Bibliografia
- Dipont M., Zawiśliński S., Faraon kina, Warszawa 1997
- Kawalerowicz J., Więcej niż kino, oprac. Kuśmierczyk S., Zawiśliński S., Warszawa 2001
- Księga "Kadru", red. Zawiśliński S., Kuśmierczyk S., Warszawa 2002