Rozmieszczenie geograficzne języków nilo-saharyjskich
Języki nilo-saharyskie – grupa języków używanych przez około 11 milionów ludzi w
Afryce
, głównie na terytorium
Czadu
i w górnym dorzeczu
Nilu
, a także w
Sudanie
na terenach historycznej
Nubii
.
Języki nilo-saharyjskie stanowią luźną grupę silnie zróżnicowanych języków. Niektórzy językoznawcy kwestionują ich przynależność do jednej
rodziny
, uważając je za
ligę językową
, rozwiniętą w
paleolicie
z drobnych
prajęzyków
regionu. Najczęściej języki nilo-saharyjskie dzieli się na sześć podrodzin:
songhaj
, konam, maba,
saharyjską
, wschodniosudańską,
środkowosudańską
oraz
izolowane
języki
fur
,
berta
i
kunama
, przy czym przynależność używanych w oddalonym terenie dorzecza
Nigru
języków songhaj budzi najwięcej kontrowersji. Rodzinę wschodnio- i środkowosudańską do niedawna zaliczano wraz z językami berta i kunama do wspólnej grupy
szari-nilockiej
.
Niektórzy językoznawcy wskazują na pewne typologiczne podobieństwa języków nilo-saharyjskich (szczególnie
środkowosudańskich
) z
językami nigero-kongijskimi
, łącząc te dwie rodziny we wspólną
fylę kongo-saharyjską
lub nigero-saharyjską. Hipoteza ta nie jest jednak ogólnie akceptowana.
Języki nilo-saharyjskie (zwłaszcza
język nubijski
) wywarły w głębokiej
starożytności
wpływ na
rodzinę afroazjatycką
, przyczyniając się do rozwoju
języka staroegipskiego
. Z drugiej strony
rodzina songhaj
została silnie naznaczona wpływem afroazjatyckich
języków berberyjskich
.
Klasyfikacja języków nilo-saharyjskich
Poniższe zestawienie ukazuje uproszczoną klasyfikację języków nilo-saharyjskich:
- <języki nilo-saharyjskie>
-
fur
(wraz z językiem amdang, 1 mln)
-
języki songhaj
(2,5 mln)
- kaado
-
dżerma
- dendi
- tadaksahak
- języki konam (komuz)
- gumuz
- uduk
- kwama
- komo
- gule †
- języki maba
-
maba
(właściwy)
- runga
- mimi
-
języki saharyjskie
-
kanuri
(5 mln)
-
tubu
(350 tys.)
- kanembu
- teda
- daza
-
zaghawa
- berti
- <
języki szari-nilockie
>
-
berta
(ok. 150 tys.)
-
kunama
- języki wschodniosudańskie
- bari (500 tys.)
- karamodżong (300 tys.)
-
nubijski
- barea
-
języki nilotyckie
-
luo
(3 mln)
- dinka (2,5 mln)
- teso-turkana (2 mln)
- nandi-kipsigis (1,5 mln)
-
masajski (maa)
(ok. 1 mln)
- lango (900 tys.)
-
nuer
(800 tys.)
- alur (800 tys.)
- aczoli (700 tys.)
- lotuko (300 tys.)
-
szylluk
(300 tys.)
- pokot (200 tys.)
-
języki środkowosudańskie
- bongo
- sara (800 tys.)
- bagirmi
- lugbara
- mangbetu (700 tys.)
- lendu (500 tys.)
Zobacz też:
Języki świata