Jerzy Bronisław Braun,
ps
. Bronisław Rogowski (ur.
1 września
1901
w
Dąbrowie Tarnowskiej
, zm.
17 października
1975
w
Rzymie
) –
pisarz
polski, działacz polityczny,
poeta
,
dramaturg
, krytyk literacki, publicysta, scenarzysta,
filozof
,
harcerz
, przewodniczący
Rady Jedności Narodowej
od marca 1945, ostatni
Delegat Rządu na Kraj
od czerwca 1945.
Życiorys
Syn Karola – prezesa
Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół"
w Dąbrowie Tarnowskiej, matka Henryka Braunowa z domu Miller była komendantką
Chorągwi Żeńskiej ZHP w Krakowie
w latach 1926–1930. Miał rodzeństwo, braci Kazimierza i Juliusza, oraz siostrę Jadwigę.
W Dąbrowie Tarnowskiej ukończył 4-klasową szkołę, a następnie był uczniem V Gimnazjum w
Krakowie
. Ukończył II Gimnazjum im. Hetmana
Jana Tarnowskiego
w
Tarnowie
.
W okresie gimnazjalnym był członkiem II Drużyny Harcerskiej im. Michała Wołodyjowskiego. W 1913 należał do "Związku Wolnych Polaków". W okresie od 1 listopada 1914 do maja 1915 wraz z rodzicami i rodzeństwem przebywał w Tarnowie. W 1918 wspólnie z J.Ozimkiem i
Adamem Ciołkoszem
jest redaktorem pisma "Młodzież Sobie".
Wziął udział jako ochotnik w
wojnie polsko-bolszewickiej
. Odmówił wówczas przyjęcia krzyża wojskowego, uważając, że obrona kraju jest jego obowiązkiem. W okresie międzywojennym był wydawcą i redaktorem "
Gazety Literackiej
" w
Krakowie
.
W czasie
II wojny światowej
stanął na czele utworzonej przez siebie
katolickiej
organizacji polityczno-wojskowej
Unia
. Założył, redagowane przez siebie pismo
Kultura Jutra
. Wziął udział w
powstaniu warszawskim
.
Jako ostatni
Delegat Rządu na Kraj
i przewodniczący
Rady Jedności Narodowej
zredagował
Testament Polski Walczącej
i
Manifest do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych
.
Działacz
Stronnictwa Pracy
, po wojnie w latach 1948–1956 więziony przez władze
stalinowskie
za działalność niepodległościową. Poddany licznym szykanom i torturom (m.in. wybito mu wszystkie zęby i jedno oko). Skazany na dożywocie (prokurator żądał kary śmierci). W latach 1965–1975 przebywał w
Rzymie
. Mocno zaangażowany podczas trwania
Soboru Watykańskiego
, wygłaszał m.in. wiele prelekcji w
Radiu Watykańskim
.
W ostatnich 10 latach życia wiele podróżował, odwiedził m.in. Wielką Brytanię, Belgię, Francję, Hiszpanię, Portugalię, Stany Zjednoczone, Kanadę i Szwajcarię. Często podczas tych podróży wygłaszał odczyty na temat kultury polskiej i jej wpływu na filozofię Europy.
Autor bardzo popularnej harcerskiej pieśni Płonie ognisko i szumią knieje, 11 listopada 2006 pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim
Orderu Odrodzenia Polski
.
Staraniem rodziny jego prochy powróciły do Polski. Został pochowany w Alei Zasłużonych na
Cmentarzu Powązkowskim
w
Warszawie
. Życie i twórczość Jerzego Brauna została opisana przez Eugeniusza Żuka w książce Muza Poezji w Celi Jerzego Brauna.
W 2000 został patronem Gimnazjum nr 4 w Tarnowie. Jest także patronem Gimnazjum nr 1 w Dąbrowie Tarnowskiej.
Twórczość
Zbiory wierszy
- Europa – dramat
1930
- Najazd Centaurów
1922
- Oceaniada
1923
- Dywan rozkwitający
1924
- Ziemia i niebo 1930
- Tancerz otchłani
1933
- Epitafium
1934
- Ballada o Warszawie
1943
- Patos przemijania
1959
- Prometej – Adam
1967
- Moja Matka
1969
- Rytmy włoskie
1974
- Oddech planety
1977
Powieści
- Kiedy księżyc umiera – powieść fantastyczna
1925
- Hotel na plaży – powieść fantastyczna
1926
- Cień Parakleta – powieść 1930
Dramaty
- Europa 1930
- Rewolucja
1931
Scenariusze filmowe
-
Huragan
1928
- Pod banderą miłości 1929
- Mocny człowiek 1929
- Halka 1930
Publicystyka
- Kultura jutra czyli Nowe Oświecenie – wybór publicystyki z lat 1932–1948
- Zagadka dziejowa Polski – eseje literackie