Koniczyna białoróżowa
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	dwuliścienne właściwe
Rząd :	bobowce
Rodzina :	bobowate
Rodzaj :	koniczyna
Gatunek :	koniczyna białoróżowa
Nazwa systematyczna
Trifolium hybridum L. Sp. pl. 2:766. 1753

Koniczyna białoróżowa, koniczyna szwedzka (Trifolium hybridum) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae). Pochodzi z obszarów Azji, Europy i Afryki Północnej^[2]. W Polsce jest rośliną uprawną , rośnie również dziko i jest gatunkiem pospolitym.

Morfologia

Pokrój

Bylina o nielicznych, dołem często przylegających do ziemi, potem łukowato wzniesionych, dętych łodygach, długości 30—60 cm. Łodygi są nagie.

Liście

Przylistki skórzaste, liście przynasadowe na długich ogonkach (do 20 cm). Natomiast liście łodygowe i wierzchołkowe złożone z 3 odwrotnie jajowatych, drobno piłkowanych listków są na ogonkach.

Kwiat

Kwiaty motylkowe , kwiatostanem są kuliste główki z białą koroną, później różowiejącą. Szypułki wewnętrznych kwiatów w główce są 2-3 razy dłuższe od rurki kielicha. Żagielek znacznie dłuższy od skrzydełek i łódeczki.

Owoc

Strąki 1 – 2- nasienne. Wyhodowano odmiany tetraploidalne.

Biologia i ekologia

Bylina , hemikryptofit . Siedlisko: siedliska ruderalne, łąki, przydroża, pastwiska. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych podgatunek T. hybridum subsp. hybridum jest charakterystyczny dla All. Calthion ^[3]. Okres kwitnienia zaczyna się w maju, a kończy w wrześniu. Kwiaty zapylane są przez pszczoły i trzmiele.

Zmienność

W Polsce występują 2 podgatunki^[4]:

• T. hybridum subsp. hybridum – gatunek typowy o słabo rozagałęzionej, dętej i wzniesionej łodydze,listkach długości 2-3 cm, białawo-różowej kornie długości 7-12 mm. Rośnie na bardziej wilgotnych miejscach i jest rośliną uprawną.
• T. hybridum subsp. elegans Savi- łodyga w nasadzie jest pełna i leżąca, listki mają długość 1-2 cm, różowa korona kwiatów 5-7 mm. Rośnie w bardziej suchych miejscach.

Zastosowanie

• Roślina uprawna  : Jest uprawiana jako pasza dla zwierząt. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej. Dobrze znosi mrozy, udeptywanie i przygryzanie^[5].
  • Historia uprawy : Koniczynę białoróżową wprowadzono do uprawy w miasteczku Alsik, w Szwecji. W innych krajach m.in. w Rosji uprawia się ją od połowy XIX w.
  • Uprawa: Ma mniejsze wymagania glebowe od koniczyny czerwonej , może rosnąć na glebach wilgotnych i torfowych^[5]. Żle natomiast znosi suszę. Nasiona dojrzewają o 10 – 15 dni wcześniej od nasion koniczyny czerwonej. Pędy zawierają 75% wody, 4,1% białka, 0,7% tłuszczu, 5,2% celulozy, 11,6% bezazotowych substancji wyciągowych, 2,4% popiołu; 100 kg zielonej masy zawiera 22,8 jednostki pokarmowej, 3,1 kg białka strawnego, 340 g wapnia, 50 g fosforu i 4000 mg karotenu. Plon siana wynosi 3,5—6 (do 7) t z 1 ha, plon nasion 200—300 kg z 1 ha.
• Roślina lecznicza  : W lecznictwie ludowym napar z kwitnącego ziela stosowany jest jako środek przeciwzapalny, przeciwbólowy, zmiękczający i przeczyszczający, a także przy dusznicy bolesnej i bólach mięśniowych. Świeże liście używane są na okłady w tych samych przypadkach co liście koniczyny czerwonej.

Ciekawostki

W poemacie „ Pan Tadeusz ” Adama Mickiewicza znajduje się fragment:

Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała

Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała.

Tajemniczo dziś brzmiąca nazwa dzięcielina to prawdopodobnie koniczyna białoróżowa, którą właśnie pod koniec XVIII w. wprowadzono na Litwie do uprawy^[6].

Przypisy