Longines - według źródeł bizantyjskich, autor traktatu O wzniosłości [gr. Peri hypsous], wpływowego dzieła teoretycznego o celach literatury.
Wątpliwości
Jego imię nie jest pewne, dlatego tez czasami opatruje sie je dodatkiem: Pseudo-Longines; podobnie wątpliwe jest i datowanie jego dzieła: ze względu na zawarty cytat z
biblijnej
Księgi Rodzaju
(tak!) - i to w dodatku pochlebny, jawią się pytania, czy tak wczesne datowanie jego dzieła nie jest
anachronizmem
. Możliwe jest też, że przykład omawianego cytatu z
Księgi Rodzaju
jest późniejszym dodatkiem przepisującego. Za takim rozumieniem może przemawiać fakt, że jakakolwiek znajomość tekstów
biblijnych
w środowiskach literackich
hellenizmu
była w tak wczesnym czasie zgoła znikoma. W najstarszej formie źródło rękopiśmienne podaje nazwisko autora "longinos dionysos", co dało powód do licznych spekulacji, i prób utożsamienia autora
traktatu
ze znanymi z tamtych czasów pisarzami. Nazwisko autora w polskim piśmiennictwie występuje i w formie Longin, Longinus i Longines, według sugestii z innych języków i tradycji tłumaczenia.
O wzniosłości
Traktat ten, którego pierwsza posiadana kopia pochodzi dopiero z około 1000 roku n.e., jest zbudowany z komentowanych przykładów zaczerpniętych z kanonu klasycznej literatury greckiej, które podbudowują argumentacje autora. Główną tezą jest przekonanie, że jakość w literaturze powstaje ponad poziomem przekonania, poprzez zachwycenie czytelnika i umożliwienie czytelnikowi obcowania z umysłem autora, który tworzył w stanie
ekstazy
. Możliwe jest zatem zbieranie najlepszych dzieł
literackich
, w których zaświadczone jest uniesienie (
ekstaza
) autora do poziomów niedostępnych żadnemu twórcy przez sama sztukę pojętą jako dobry warsztat i znajomość reguł dobrego pisania.
Jedyną radą dla twórców jest zagłębianie się w dziełach tych wyjątkowych umysłów, którym dane było pisać w stanie uniesienia i dobrze robią ci, którzy próbują naśladować te znakomite wzory. Poprzez takie, pośrednie obcowanie z tym, co wzniosłe, jakąś część tej wzniosłości może też przeniknąć do ich wysiłków.
Odbiór
Traktat O wzniosłości dotrwał w najwcześniej zachowanym źródle w rękopisie
średniowiecznym
i doczekał się wydania przez włoskiego
filologa
Francesco Robortello w 1552 (różne daty są podawane); potem stał się, dzięki francuskiemu tłumaczeniu
Nicolas Boileau
w 1684, i rychło po nim tłumaczeniach angielskich, istotną podstawą gustu
klasycznego
w
17
i
18
wieku. Przekonanie o uczeniu się od geniuszów przeszłości i uznanie szczególnej wartości epoki klasycznej stają się w odróżnieniu od
renesansowego
poczucia odnowy, trwałą postawą pedagogiczną i opoką
konsensusu
o dobrym guście. Przekonanie to jest już obecne świadomie u
Plutarcha
, por. żywot
Peryklesa
, w którym autor zaświadcza przekonanie współczesnych o tym, że żyli w wyjątkowo uprzywilejowanym duchowo czasie.
Traktat nie przestawał dawać natchnienia rozmaitym umysłom od
Johna Miltona
, do Ernesta Curtiusa i
Paula de Mana
.
Polskie tłumaczenie
- "Longina O GÓRNOŚCl - Przekładał z greckiego Józef Kowalewski", W Wilnie, nakładem i drukiem A.Marcinkowskiego, 1823. (tekst tego przekładu jest domeną powszechną i udostępniony online w:
http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=40007&s=1
)
- Pseudo-Longinos, Peri hypsos (O wzniosłości), w: Trzy poetyki klasyczne, BN II 57, Wrocław 1951, tłumaczył
Tadeusz Sinko
Źródła
http://www.slu.edu/colleges/AS/languages/classical/latin/tchmat/pedagogy/latinitas/lgi/lgi-front.html