Ketamina (anaestheticum,
anestetyk dysocjacyjny
,
ATC
:
N 01 AX 03
), wśród
substancji psychoaktywnych
klasyfikowana jako
dysocjant
psychodeliczny
,
lek
używany w medycynie i weterynarii do znieczulania przedoperacyjnego. Farmakologiczne działanie ketaminy podobnie do
dekstrometorfanu
i
fencyklidyny
, lecz o wiele krótsze i pozbawione części ich efektów ubocznych.
Ogólne informacje
Ketamina jest pochodną
fencyklidyny
. Jej nazwy handlowe to Narkamon, Ketanest oraz Kalypsol. Ketamina oprócz wywoływania narkozy ma także działanie przeciwbólowe. Wykorzystywana jest w anestezjologii do wprowadzenia do znieczulenia złożonego oraz rzadko jako samodzielny lek anestetyczny. Jako monoanestetyk nadaje się do zabiegów krótkotrwałych nie powodujących
bólu trzewnego
. Jest wykorzystywana przy niektórych zabiegach diagnostycznych u dzieci, w operacjach plastycznych i przy bolesnych zmianach
opatrunków
u
oparzonych
. Wykorzystuje się ją również w krótkotrwałych zabiegach chirurgicznych oraz do wielokrotnych znieczuleń u tego samego chorego (m.in. w znieczuleniach złożonych w połączeniu z innymi lekami –
benzodiazepinami
,
barbituranami
,
neuroleptykami
).
Wywołuje specyficzny rodzaj narkozy zwany "narkozą dysocjacyjną" lub "anestezją zdysocjowaną". Polega ona na selektywnym hamowaniu niektórych struktur
OUN
(utratę przytomności) z pobudzeniem innych (katalepsja, ruchy gałek ocznych, halucynacje). Dawka anestetyczna ketaminy wynosi 1-2 mg/kg masy ciała. Obecnie ketamina używana jest głównie w weterynarii do znieczulania przedoperacyjnego małych zwierząt.
Działanie
Ketamina podana dożylnie wywołuje następujące działania:
- po około 20 sekundach od podania powoduje uczucie znieczulenia twarzy;
- następnie dochodzi do zerwania kontaktu z chorym, pojawia się charakterystyczny dla ketaminy oczopląs poziomy i pionowy, mogą wystąpić ruchy mimowolne oraz wokalizacja;
- po około 15 minutach powraca przytomność.
Działania niepożądane
Do działań niepożądanych ograniczających jej stosowanie zaliczyć można:
halucynacje
, nudności i wymioty, wzrost
ciśnienia tętniczego
a także ciśnienia śródczaszkowego. Do łagodzenia działań niepożądanych podaje się łącznie z ketaminą benzodiazepiny (
diazepam
,
midazolam
) i barbiturany (
Tiopental
). Ketamina może także powodować depresję lub nadmierną stymulację ośrodka oddechowego.
Pozamedyczne użycie
Ketamina, podobnie jak
PCP
i
DXM
jest
psychodelikiem
dysocjacyjnym
. Ze względu na silne działanie
psychoaktywne
bywa używana rekreacyjnie. Efekty działania ketaminy na stan świadomości obejmują uczucie depersonalizacji, odrealnienia, oderwania od ciała, zaburzenia w odczuwaniu upływu czasu, barwne wizje i efekty wizualne przypominające
marzenia senne
, a w większych dawkach także utratę kontaktu ze światem zewnętrznym. Na zachodzie ketamina jest obok
MDMA
i
GHB
najpopularniejszą używką klubową.
Linki zewnętrzne