Rynek -
plac
, charakterystyczny dla architektury europejskich
miast
. Rynki jako centralne place wytyczano od początku
średniowiecza
do XIX wieku.
Pochodzenie nazwy
Słowo rynek pochodzi od niemieckiego terminu Ring (dosł. "pierścień"), który pojawił się na ziemiach polskich wraz z przeprowadzanymi lokacjami na prawie niemieckim. Niemieckim odpowiednikiem słowa rynek jest jednak Markt bądź Marktplatz. Ring oznacza specyficzny rodzaj rynku z umieszczonym po środku blokiem zabudowy.
Funkcje
Rynek był przestrzenią wymiany handlowej i miejscem, w którym zbiegały się drogi prowadzące do miasta. Lokalizowano przy nim
ratusz
- siedzibę władz miejskich, a w jego pobliżu najczęściej także główną świątynię miasta. Na terenach dzisiejszej Polski układ przestrzenny rynku, jego funkcja i zadania związane były z przyjęciem prawa niemieckiego (najczęściej
magdeburskiego
). Inne zabudowania typowe dla rynków to
sukiennice
, kramy i ławy chlebowe, waga, a także
pręgierz
i studnia.
Rynki były najczęściej wytyczane na planie czworokąta, choć niektóre z nich posiadają np. formę trójkąta (
Rynek Kościuszki w Białymstoku
, rynki w
Jaworznie
,
Brodnicy
,
Łowiczu
), bądź rozszerzającej się ulicy (
Chojnów
,
Środa Śląska
,
Niemodlin
). Od czasów renesansu projektowano niekiedy symetryczne rynki wielokątne (np. sześciokątny rynek w
Krynkach
, ośmiokątny
rynek Nowego Miasta w Łodzi
).
Rynki w Polsce
Rynki zostały wytyczone w większości polskich miast i niektórych wsiach, których prawa lokacyjne wydano w średniowieczu. Nie posiadają ich natomiast miast lokowane później, przede wszystkim te które rozwinęły się i uzyskały prawa miejskie w XIX i XX wieku. Największym rynkiem w Polsce jest
Rynek Główny w Krakowie
, ma on powierzchnię ok. 40 000 m². Uważany jest on również za jeden z największych rynków w Europie. Najdłuższy rynek znajduje się w
Pułtusku
, ma 380 m.
Galeria
Zobacz też
