Thomas Alva Edison (ur.
11 lutego
1847
, zm.
18 października
1931
) – jeden z najbardziej znanych i twórczych
wynalazców
na świecie, przedsiębiorca. Dorobek założonych i administrowanych przez niego laboratoriów to około 5000
patentów
, z których 1093 wystawionych jest na jego nazwisko. Założyciel prestiżowego czasopisma naukowego
Science
(1880).
Samouk, od
1927
członek Narodowej Akademii Nauk w
Waszyngtonie
. Wśród wynalazków: udoskonalenie
telefonu
Bella
przy użyciu
cewki indukcyjnej
i
mikrofonu węglowego
,
fonograf
(
1877
), udoskonalił
żarówkę elektryczną
(
1879
), w latach
1891
–
1900
pracował nad udoskonaleniem magnetycznej metody wzbogacania rud żelaza, w
1883
odkrył
emisję termoelektronową
, w
1904
zbudował akumulator zasadowy niklowo-żelazowy. Zorganizował w
Menlo Park
pierwszy na świecie instytut badań naukowo-technicznych, w 1881–82 zbudował w
Nowym Jorku
pierwszą na świecie elektrownię publicznego użytku, był właścicielem wielu przedsiębiorstw w Ameryce Północnej i Europie.
Wiele kontrowersji wzbudzały jego metody egzekwowania swoich praw patentowych. Kwestionowane jest również jego autorstwo części z przypisywanych mu wynalazków.
Dzieciństwo
Urodził się w średnio zamożnej rodzinie o korzeniach holenderskich w małym miasteczku Milan w stanie
Ohio
niedaleko
jeziora Erie
. Ojciec, Samuel Ogden Edison, miał przedsiębiorstwo zajmujące się handlem drewnem budowlanym. Jego matka, Nancy Matthews Elliott, urodziła przed nim sześcioro dzieci, z których troje zmarło, dlatego była obawa, że on też może nie przeżyć. Dostał imię Thomas, które było często nadawane w jego rodzinie, na drugie ojciec Sam wybrał mu imię Alva, aby upamiętnić swojego przyjaciela, z którym prowadził interesy. Tym właśnie imieniem nazywano najmłodsze dziecko, używając zdrobniałej formy Al.
Gdy miał 7 lat jego rodzina przeniosła się do miasteczka Port Huron nad jeziorem
Huron
. Niedługo potem Edison zaraził się
szkarlatyną
i poważnie zachorował. Chłopiec zaczął uczęszczać do szkoły mając 8 lat. Lubił zdobywać wiedzę na własną rękę, a w szkole nauczyciel starał się wpoić mu na siłę wiadomości, których mimo obawy przed chłostą nie potrafił zapamiętać. Dociekliwe pytania, które zwykle zadawał, wywoływały tylko gniew nauczyciela. Stał się najgorszym uczniem w klasie i po trzech miesiącach usłyszał, jak nauczyciel mówił o nim niezbyt dobre rzeczy. Zły na nauczyciela wybiegł ze szkoły i nie chciał do niej wrócić. Przez jakiś czas uczęszczał jeszcze nieregularnie do innych szkół. Uczył się przeważnie sam w domu czytając książki. W wieku dziewięciu lat przeczytał książkę, w której były opisane proste eksperymenty. Był tak zafascynowany jej treścią, że wykonał wszystkie eksperymenty w niej opisane. Później urządził w swoim pokoju małe laboratorium i zaczął wymyślać własne, wykorzystując dostępne składniki. W jednym ze swoich eksperymentów sprawdzał na swoim koledze reakcję organizmu człowieka po połknięciu dużej ilości proszku do robienia napoju musującego. Myślał, że proszek ten wytworzy w żołądku kolegi gaz, dzięki któremu uniesie się on w powietrze podobnie jak balon. W innym doświadczeniu został podrapany przez koty, kiedy do ich ogonów podłączył przewody, aby wytworzyć ładunek elektryczny poprzez ocieranie kotów o siebie. Kiedy niechcący zniszczył meble, jego matka rozgniewała się i kazała mu przenieść się do piwnicy. Tam mały Al dalej przeprowadzał eksperymenty powodując eksplozje i grzmoty, które wstrząsały domem i wywoływały złość ojca. Nancy uspokajała go jednak mówiąc, że wie co robi.
W wieku 10 lat stał się miejscowym ekspertem od
telegrafu
uruchamiając samodzielnie urządzenie telegraficzne na stacji kolejowej w swoim miasteczku. W tym samym czasie został też wyrzucony z miejscowej szkoły podstawowej, gdyż zdaniem nauczyciela zadawał za dużo pytań i odmawiał wykonywania wielu prac domowych, które sam uznał za zbędną stratę czasu. Od tego czasu Thomas uczył się już wyłącznie sam i nigdy nie uczęszczał już do żadnej "oficjalnej" szkoły. Jego edukacją zajął się osobiście ojciec, który był
komiwojażerem
i zabierał syna na wspólne trasy objazdowe po
USA
i
Kanadzie
.
Gdy miał 12 lat została wybudowana kolej łącząca miasteczko Port Huron z miastem
Detroit
, dzięki czemu zauważył możliwość zarobienia pieniędzy. Decyzję o rozpoczęciu pracy podjął, ponieważ jego rodzina cierpiała na brak pieniędzy oraz potrzebował gotówki na swoje kosztowne hobby. W otrzymaniu pierwszej pracy pomógł mu ojciec, który załatwił mu zajęcie sprzedawcy gazet w pociągu relacji Port Huron-
Detroit
. Żeby zwiększyć zarobek oprócz gazet sprzedawał również napoje chłodzące i słodycze. Wolny czas spędzał w bezpłatnej bibliotece w
Detroit
, gdzie wypożyczał również książki, które czytał podczas podróży pociągiem. Miał swoje miejsce w wagonie bagażowym, w którym po jakimś czasie zaczął przeprowadzać eksperymenty. Niestety podczas jednego z nich Edison wywołał pożar w wagonie i poparzony konduktor wyrzucił jego przyrządy z pociągu.
W
1861
wybuchła
wojna secesyjna
, podczas której zginęło i zostało rannych ponad milion osób. Wiadomości z frontu były opisywane w gazetach sprzedawanych przez Edisona, co przyczyniło się do wzrostu jego zarobków. Aby mieć pewność, że sprzeda wszystkie gazety, zapoznawał się z próbną odbitką najważniejszych informacji, jakie miały zostać wydrukowane w danym dniu. Gdy były w nich ważne wiadomości, wówczas zabierał odpowiednio więcej gazet.
W wieku 15 lat brał udział w groźnym wypadku kolejowym, na skutek którego utracił częściowo słuch i przestał jeździć z ojcem po kraju. Zajął się za to budową własnego laboratorium, w którym rozpoczął eksperymenty z telegrafem i innymi sposobami przesyłania informacji za pomocą prądu.
W wieku 16 lat Thomas był już jednym z najbardziej znanych ekspertów od telegrafu w
USA
dzięki wynalazkowi umożliwiającemu podłączenie sześciu urządzeń telegraficznych do jednego przewodu przesyłowego.
Menlo Park
Laboratorium Edisona w Menlo Park, przeniesione do Greenfield Village
Edison w laboratorium (1901)
W wieku 21 lat Thomas ostatecznie się usamodzielnił przeprowadzając się do
Bostonu
, gdzie został zatrudniony w Towarzystwie Telegraficznym Western Union. W
Bostonie
mieli swoje przedsiębiorstwa i pracownie najlepsi inżynierowie amerykańscy. Dzięki wielu sklepom można było nabyć wszystkie potrzebne składniki i narzędzia do przeprowadzania eksperymentów. W jednym z nich Thomas kupił dzieła
Michaela Faradaya
. W sklepie elektrycznym Charlesa Williamsa na Court Street wynalazcy tacy jak on założyli nieoficjalny klub. Poznał w nim Williamsa i przeniósł swoje laboratorium do jego fabryki.
Zaproponował miejscowej giełdzie i gazecie "Boston Daily Telegraph" skonstruowanie na bazie telegrafu urządzenia automatycznie drukującego aktualne kursy akcji. Urządzenie to okazało się pełnym sukcesem, a Thomas sprzedał swój wynalazek giełdom i gazetom w Bostonie i Nowym Jorku, zarabiając na tym astronomiczną kwotę 40 000 dolarów.
Za te pieniądze otworzył laboratorium – pierwszą na świecie "fabrykę wynalazków" w
Menlo Park
w stanie
New Jersey
(obecnie nazwane jego imieniem), której zadaniem było "tworzenie jednego przełomowego wynalazku co pół roku i jednego mniej istotnego co każde 10 dni". Oprócz własnych pomysłów realizował tam też zlecenia "wynalazków na żądanie" tzn. rozwiązywania konkretnych problemów technicznych, z którymi nikt wcześniej nie mógł sobie poradzić. Interes rozwijał się świetnie i po dwóch latach laboratorium zatrudniało sześćdziesięciu pracowników.
Edison Electric Light Company
W 1886 roku, po udoskonaleniu
żarówki
Edison przekonał znanego finansistę
J.P. Morgana
i bardzo zamożną rodzinę Vanderbiltów do założenia przedsiębiorstwa o nazwie
Edison Electric Light Company
, która w 1911 roku została połączona z kilkunastoma innym firmami działającymi w branży elektrycznej tworząc największą obecnie na świecie spółkę kapitałową
General Electric
. Edison Electric Light Company była przedsiębiorstwem które zbudowało pierwszą na świecie
elektrownię
oraz pierwszy elektryczny miejski system oświetleniowy.
West Orange Lab
W 1887 roku Edison otworzył dodatkowe laboratorium w West Orange w stanie
New Jersey
, gdzie rozrosło się ono do potężnego centrum laboratoryjnego składającego się z kilku budynków. Obecnie mieści się tam muzeum.
Wynalazki
Thomas Edison z fonografem
W laboratoriach w Menlo Park i West Orange powstały następujące ważniejsze wynalazki:
 | Plik wideo |
| :Grafika:|Thomas Alva Edison Grafika:|190px|noicon Wypowiedź Thomasa Edisona przed kamerą filmową, lata dwudzieste XX w. |
| Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz . |
Zobacz też
Linki zewnętrzne
