Zlodowacenie (okres glacjalny, glacjał) – okres, w czasie którego znaczne obszary Ziemi pokryte są lądolodem .

W czasie plejstocenu klimat ulegał znacznym wahaniom, po fali zimna (glacjale) następowało ocieplenie zwane interglacjałem . Wyróżnia się następujące zlodowacenia europejskie:

(w tysiącach lat temu)

• 1200-950 – zlodowacenie podlaskie (północno-wschodniopolskie, Narwi) (Günz)
• 950-730 – interglacjał przasnyski (podlaski) (Günz/Mindel)
• 730-430 – zlodowacenie krakowskie (południowopolskie, Sanu) (Mindel)
• 430-300 – interglacjał mazowiecki (wielki) (Mindel/Riss)
• 300-130 – zlodowacenie środkowopolskie (Odry) (Riss)
• 130-115 – interglacjał eemski (Riss/Würm)
• 115-11,5 – zlodowacenie północnopolskie (bałtyckie, Wisły) (Würm)

Zwykle poszczególne glacjały trwają ok. 100 tys. lat. Dzieli się je na jednostki niższej rangi: stadiały i interstadiały , fazy i interfazy oraz glacietapy i interglacietapy. Podczas plejstocenu nawroty zimna rangi glacjału miały miejsce, co najmniej, 3-4 razy do około 9 razy. Z zapisów rdzeni lodowych i morskich wiadomo o około 50 epizodach w ciągu plejstocenu rangi glacjału, ale nie każdy był okresem stricte glacjalnym.

Przyczyny zlodowaceń

Za główną przyczynę fluktuacji klimatu o randze glacjału uważa się periodyczne zmiany nasłonecznienia Ziemi związane z cyklami Milankovicia występujące w cyklach od 400 do ok. 20 tys. lat. Główny trend modyfikowany jest przez krótsze zmiany od 10000 do 1000 lat związane modą cyrkulacji termohalinowej w oceanach , takie jak wydarzenia typu Dansgaard-Oeschger oraz Heinrich. Odgrywają one dominującą role w szybkich zmianach klimatu o dużej amplitudzie, szczególnie w jego glacjalnej modzie (np. MIS 3). Najsilniejszy wpływ ochłodzenia notowany jest w rejonie Północnego Atlantyku . Związane jest z to z zatrzymaniem lub osłabieniem pasa transmisyjnego ciepła, jakim są ciepłe prądy oceaniczne (zob. cyrkulacja termohalinowa ), chociaż wiadomo, że same zmiany mają wpływ niemal globalny.

Literatura

• Lindner L., 2005. Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowowschodniej Polski . Przegląd Geologiczny, 53, 2, 145-150.
• Lindner L., Bogutsky A., Gozhik P., Marciniak B., Marks L., Łanczot M. Wojtanowicz J. 2002. Correlation of main climatic glacial-interglacial and loess-palaeosol cycles in the Pleistocene of Poland and Ukraine . Acta Geologica Polonica, 52 (4), 459-469.
• Ber A., Lindner L., Marks L., 2007. Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski . Przegląd Geologiczny, 55, 2, 115-118.

Zobacz też

• Ziemia-śnieżka