Bitwa pod Alezją Wojna Rzymu z Galami
Rekonstrukcja umocnień rzymskich
Data	52 p.n.e.
Miejsce	Wzgórze Auxois w pobliżu Dijon
Wynik	zwycięstwo Rzymian
Strony konfliktu Republika rzymska Arwernowie i inne plemiona galijskie Dowódcy Gajusz Juliusz Cezar Wercyngetoryks Siły 40 000 legionistów (10 legionów), 10 000 jazdy i auxiliów 95 000 w Alezji 250 000 odsieczy Straty 12 800 40 000 - 250 000

Plan oblężenia Alezji w 52 p.n.e.

Bitwa pod Alezją, określana też mianem Oblężenia Alezji, bitwa stoczona pomiędzy oblegającymi galijskie miasto Alezja wojskami rzymskimi, a siłami zbuntowanych Galów . Miała miejsce w 52 roku p.n.e. podczas podboju Galii przez Juliusza Cezara . Działania sił rzymskich pod Alezją stanowią największą w historii antycznych wojen operacje oblężniczą.

Geneza konfliktu

W latach 58 - 51 p.n.e. wódz rzymski Gajusz Juliusz Cezar , jako prokonsul Galii Przedalpejskiej podbił całą Galię po kanał La Manche i Ocean Atlantycki . Zorganizował też zbrojne ekspedycje do Brytanii i za Ren przeciwko plemionom germańskim . Te dwie ostatnie kampanie odciągnęły większość sił Rzymu z Galii i pozwoliły jej mieszkańcom rozniecić serię powstań przeciwko rzymskiemu panowaniu. Pierwsze próby były nieudane, lecz na początku 52 roku p.n.e. młody książę Arwernów , Wercyngetoryks , zgromadził poważne siły i stosując taktykę spalonej ziemi odniósł pewne sukcesy, przejściowo odcinając nawet główne siły Cezara w Galii Przedalpejskiej. Udało mu się ostatecznie zjednoczyć pod swym zwierzchnictwem wszystkie plemiona galijskie.

Alezja

Do decydującego starcia doszło pod Alezją (około 30 kilometrów na zachód od dzisiejszego Dijon ), którą Cezar otoczył prawie wszystkimi legionami , jakimi w tamtej chwili dysponował. Twierdza Alezja leżała na wysokim wzgórzu w widłach rzek Lutosa i Osera, praktycznie niedostępna dla nacierających wojsk. Dlatego Cezar zdecydował się na długotrwałe oblężenie i zmuszenie głodem obrońców do kapitulacji . Alezja miała zapasy żywności jedynie na około miesiąc.

Cezar otoczył twierdzę podwójnym 15-kilometrowym pasem fortyfikacji, wykorzystując przy tym dwie niewielkie rzeki, w których widłach znajdowała się Alezja. Pas wewnętrzny miał zabezpieczyć obozy Rzymian przed wypadami Galów z twierdzy, zaś zewnętrzny przed atakami sił odsieczy galijskiej. Po kilku tygodniach, ze wszystkich stron nadeszła odsiecz po tym jak części jazdy Galów udało się przedrzeć z oblężonego miasta, przez rzymskie fortyfikacje na zewnątrz celem zgromadzenia sił, które miałyby przyjść z pomocą Alezji. Całość sił Cezara znajdowała się pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną linią fortyfikacji.

Warto zwrócić uwagę na wielkość zaangażowanych sił. Wojska rzymskie liczyły około 50 tysięcy, Galów w otoczonej Alezji było ponad 90 tysięcy, zaś odsiecz galijskiego "pospolitego ruszenia" liczyła, według przekazów rzymskich, aż 250 tysięcy. Oczywiście tę dysproporcję sił w dużym stopniu równoważyło lepsze wyszkolenie i uzbrojenie legionistów rzymskich, jak również stworzone linie fortyfikacji, opasające oblężone miasto. Głównymi elementami tych linii były palisady z wieżami obronnymi oraz rowy najeżone zaostrzonymi palami lub napełnione wodą.

Przez kilka dni obie armie galijskie przeprowadzały zsynchronizowane ataki z zewnątrz jak i z Alezji na umocnienia rzymskie, jednak bezskutecznie. Największe ostatnie uderzenie 60 tysięcy wojowników z armii "zewnętrznej" połączone z jednoczesnym atakiem obrońców zdołało przełamać zewnętrzne linie umocnień i wedrzeć się w głąb obrony Rzymian. Ostatecznie Galowie zostali jednak i tym razem odrzuceni przez piechotę Cezara wspieraną przez jazdę germańską (rzekomo wpadli w panikę na widok czerwonego płaszcza Cezara, który osobiście interweniował w bitwie). Starcie zakończyło się wielkimi stratami po stronie Galów, siły odsieczy poszły w całkowita rozsypkę. Wercyngetoryks stracił wówczas nadzieję na zwycięstwo. Cezar wystosował ultimatum , w którym zażądał oddania się w niewolę galijskiego wodza, obiecując jednocześnie darowanie życia jego wojownikom.

Skutki bitwy

Wercyngetoryks uznał swą klęskę i ofiarował się za swój lud. Po upadku Alezji Rzymianie bez większych trudności zgnietli ostatnie ogniska galijskiego oporu, Cezar zaś zwolnił i odesłał do domu jeńców. Następnie zawarto porozumienie z naczelnikami plemion galijskich o umiarkowanych trybutach na rzecz Rzymu. Przez ponad cztery stulecia Galia była jedną z najważniejszych, najbardziej "zromanizowanych" i najbogatszą, obok Egiptu , prowincją Imperium Rzymskiego.

Podbój Galii przez Rzym uznawany jest za przełomowy punkt w procesie ewolucji państwa rzymskiego w kierunku jednego z najpotężniejszych imperiów w dziejach. Przez kolejne dziesięciolecia Rzym nie miał poważniejszych wrogów zewnętrznych. Do stolicy imperium płynęły rzesze niewolników, tania żywność i różnorakie towary ze wszystkich podbitych prowincji od Półwyspu Iberyjskiego po Azję Mniejszą i Egipt . Cezar rozpoczął wprowadzanie licznych reform, dotyczących głównie wojska, administracji imperium i finansów. Ale przede wszystkim, jako dożywotni dyktator zadbał o swój własny splendor i chwałę, organizując cztery tryumfy . W najważniejszym z nich, wziął udział sam Wercyngetoryks więziony w klatce, niczym dzikie zwierzę. Po zakończeniu uroczystości został uduszony. Jest dziś uważany za bohatera narodowego Francji.

Bibliografia

Źródła

• Gajusz Juliusz Cezar : Wojna Galijska. Ossolineum, 1978. 

Opracowania

• Gerard Walter: Cezar. Warszawa: PIW, 1983. . 
• Aleksander Krawczuk : Gajusz Juliusz Cezar. Ossolineum, 1972. 
• Jean Markale: Wercyngetoryks. Warszawa: PIW, 1988. . 
• R.Ernest Dupuy Trevor N. Dupuy: The Harper Encyclopedia of Military History. New York: HarperCollins, 1993. . 
• Tomasz Romański - Alezja 52 r. p. e., z serii: "Historyczne bitwy", Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006.,

Zobacz też

• Historia Francji
• Juliusz Cezar
• Wercyngetoryks
• Starożytny Rzym
• Alezja