Edith Nesbit |
|
Urodzona | 15 sierpnia 1858 Kennington |
Zmarła | 4 maja 1924 New Romney |
|
Edith Nesbit (ur. 15 sierpnia 1858 w
Kennington
, zm. 4 maja 1924 w
New Romney
) –
angielska
pisarka i poetka, znana głównie jako autorka powieści dla dzieci.
Biografia
Edith Nesbit była najmłodszym z pięciorga dzieci Johna Collisa Nesbita, chemika i właściciela szkoły rolniczej. Po śmierci ojca w 1862 roku (Edith miała wtedy cztery lata) rodzina często przeprowadzała się, także poza granice Anglii, i Edith spędzała dużo czasu w zmienianych ciągle szkołach bądź u krewnych, bez kontaktu z matką i rodzeństwem. Jak pisała w autobiograficznym utworze My school-days, wywarło to znaczny wpływ na jej życie i twórczość.
W 1880 roku, w
Londynie
, poślubiła urzędnika bankowego Huberta Blanda (ich syn, Paul, urodził się w dwa miesiące po ślubie). Bland utrzymywał w tym czasie stosunki seksualne także z Maggie Doran (damą do towarzystwa swojej matki, z którą miał dziecko), a później także z przyjaciółką Edith Nesbit, Alice Hoatson. Edith akceptowała te związki, a dwoje dzieci Huberta i Alice (Rosamund i Johna) podała oficjalnie za własne. Sama urodziła czworo dzieci: Paula (1880), Mary Iris (1881) oraz Fabiena (1885), jedno dziecko (w 1886) urodziło się martwe. Najprawdopodobniej w małżeństwie Blandów obie strony nie przywiązywały wagi do wierności małżeńskiej – Edith była zakochana w
George'u Bernardzie Shaw
, a później miała licznych młodych adoratorów. Nesbit uchodziła za kobietę "wyzwoloną" (co miało odzwierciedlenie także w noszonej przez nią krótkiej sukni i krótkich włosach, niezwykłych w czasach wiktoriańskich), aczkolwiek nie popierała, podobnie jak jej mąż, działalności
sufrażystek
(których parodią jest postać Pretendentki w Czarodziejskim mieście).
Oboje Blandowie mieli poglądy
socjalistyczne
i wcześnie związali się z
fabianami
(stąd też pseudonim literacki Fabian Bland, pod którym napisali dwie książki o wczesnej historii ruchu socjalistycznego, oraz imię ich najmłodszego syna).
Pierwszy swój utwór dla młodych czytelników, wspomnienia z lat szkolnych opublikowane w "Girls' Own Paper", Edith Nesbit ukończyła w 1897 roku, a wkrótce później (1899) stworzyła pierwszy tom opowieści o rodzinie Bastablów: The Story of the Treasure Seekers (Poszukiwacze skarbu). Kontynuowała je w The Wouldbegoods (Złota Księga Bastablów, 1901) i The New Treasure Seekers (Przygody młodych Bastablów, 1904). Jej najbardziej znane powieści, fantastyczna trylogia 'Five Children and It (Pięcioro dzieci i coś), 'The Phoenix and the Carpet (Feniks i dywan) i The Story of the Amulet (Historia amuletu) oraz realistyczno-sentymentalne The Railway Children (Przygoda przyjeżdża pociągiem) powstały w latach 1902–1906.
Hubert Bland zmarł na serce w 1914 roku. Podczas
pierwszej wojny światowej
Nesbit sama poważnie chorowała (na wrzody dwunastnicy), a jej energia twórcza poważnie się zmniejszyła. W 1917 roku poślubiła, mimo sprzeciwów dorosłych już dzieci, Thomasa Terry'ego Tuckera, owdowiałego inżyniera okrętowego. Ślub odbył się w kościele katolickim – Nesbit pociągał
katolicyzm
, choć ostatecznie go nie przyjęła. Zmarła w 1924 roku po długiej chorobie, a jej grób znajduje się w St Mary's in the Marsh.
Twórczość
Nesbit wywarła duży wpływ na angielską
literaturę dziecięcą
[1]. Uważana jest, obok
Jamesa Barrie'ego
,
Frances Hodgson Burnett
,
Kennetha Grahame'a
i
Beatrix Potter
za jedną z przedstawicielek brytyjskiego "złotego wieku powieści dla dzieci" i twórczynię realistycznej powieści przygodowej dla dzieci[2]. Jej utwory cechuje pomieszanie realiów ówczesnej Wielkiej Brytanii i
fantastyki
, stąd też uznawana jest za prekursorkę nowoczesnej literatury fantastycznej[1].
Utwory Nesbit podziwiali między innymi
Rudyard Kipling
i
H.G. Wells
[2] (ten ostatni również wywarł wpływ na twórczość pisarki, a rozdział w Historii amuletu jest hołdem dla niego). Wywarła wpływ na wielu późniejszych autorów powieści dla dzieci (w tym na
C.S. Lewisa
[3], który wspomina o Bastablach w
Siostrzeńcu czarodzieja
). Aluzje do jej dzieł znajdują się też w powieściach dla dorosłych: Oswald Bastable jest bohaterem
steampunkowej
trylogii
Michaela Moorcocka
, a Przygoda przyjeżdża pociągiem wspomniana jest w
A.B.C.
Agathy Christie
.
Przygoda przyjeżdża pociągiem, Pięcioro dzieci i coś oraz Feniks i dywan zostały zekranizowane.
Niektóre utwory
- The Story of the Treasure Seekers (
1899
, wyd. polskie Poszukiwacze skarbu 1925)
- The Book of Dragons (1899, wyd. polskie Księga smoków)
- The Wouldbegoods (
1901
, wyd. polskie Złota Księga Bastablów)
- Five Children and It (
1902
, wyd. polskie Pięcioro dzieci i coś, pierwsze wydanie polskie skrócone pt. Dary 1910)
- The New Treasure Seekers (
1904
, wyd. polskie Przygody młodych Bastablów 1927, także: Nowi poszukiwacze skarbów)
- The Phoenix and the Carpet (1904, wyd. polskie Feniks i dywan 1959)
- The Railway Children (
1906
, wyd. polskie Przygoda przyjeżdża pociągiem, także: Pociągi jadą do taty)
- The Story of the Amulet (1906, wyd. polskie Historia amuletu 1968)
- The Enchanted Castle (
1907
, wyd. polskie Zaczarowany zamek 1971)
- The House of Arden (
1908
, wyd. polskie Ród Ardenów 1978)
- The Magic City (
1910
, wyd. polskie Czarodziejskie miasto 1973)
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Nesbit Edith. W: Barbara Tylicka, Grzegorz Leszczyński: Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej. Wrocław:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
, 2003, s. 267. .
- ↑ 2,0 2,1 Julia Briggs: Nesbit, Edith (1858–1924). W: Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press, 2004.
- ↑ Mervyn Nicholson:
C.S. Lewis and the scholarship of imagination in E. Nesbit and Rider Haggard
(
ang.
). W: Renascence [on-line]. BNET, 1998. [dostęp 2010-08-21].
Bibliografia
- Julia Briggs: Nesbit, Edith (1858–1924). W: Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press, 2004. (
Nesbit, Edith (1858–1924)
, bezpłatny dostęp do pełnej wersji 2010-08-21
- Nesbit Edith. W: Barbara Tylicka, Grzegorz Leszczyński: Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej. Wrocław:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
, 2003, s. 267. .
Linki zewnętrzne