Fibrynogen (I czynnik krzepnięcia ) – białko osocza krwi wytwarzane w wątrobie , angażowane w końcowej fazie procesu krzepnięcia i przekształcane w białko fibrylarne – fibrynę (włóknik), współtworzącą skrzep krwi . Fibrynogen łącząc się z receptorami GpIIb/IIIa powoduje agregację aktywowanych trombocytów . Jest zaliczany do białek ostrej fazy .

Budowa cząsteczki

Z punktu widzenia chemicznego fibrynogen jest dimerem , obie podjednostki składają się z łańcuchów polipeptydowych αA – 610 aminokwasów , βB – 73 tys. – i γ z 411 aminokwasami. Monomery połączone są wiązaniami dwusiarczkowymi . Cała cząsteczka ma masę 340 kDa . Za syntezę łańcuchów białka w hepatocytach odpowiadają 3 geny ulokowane na chromosomie 4.

Udział w procesie krzepnięcia

Przemiana fibrynogenu w fibrynę

Pod wpływem trombiny (czynnik krzepnięcia IIa) dochodzi do odszczepienia krótkich fragmentów podjednostek α i β (fibrynopeptydów A i B), spontanicznej polimeryzacji i wytworzenia fibryny labilnej (czynnik Ia), która pod wpływem czynnika XIIIa i jonów Ca²⁺ przechodzi w usieciowaną, nierozpuszczalną fibrynę stabilną (czynnik Ib). Ta ostatnia wraz z czopem trombocytarnym, erytrocytami i leukocytami formuje skrzep krwi.

Proces odwrotny, czyli fizjologiczne rozpuszczanie skrzepu to fibrynoliza .

Znaczenie kliniczne

Za fizjologiczne stężenie fibrynogenu we krwi przyjmuje się wartości od 2 do 5 g/l (200-500 mg/dl)^[1].

Niedobór fibrynogenu

Niedobór predysponuje do wystąpienia krwawień. Może być spowodowany zmniejszoną syntezą (np. w przebiegu marskości wątroby , afibrynogenemii czy hipofibrogenemii) bądź nadmiernym zużyciem (np. w zespole rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego DIC ).

Nadmiar fibrynogenu

Wartości podwyższone, którym towarzyszy zwiększone ryzyko zakrzepicy , obserwowane są po urazach (w tym operacjach), w ostrych stanach zapalnych, chorobie wieńcowej , zespole nerczycowym , w kolagenozach , w niektórych nowotworach , w zawale mięśnia sercowego i w udarach, ale także fizjologicznie podczas ciąży.

Wrodzony niedobór fibrynogenu

Wrodzony niedobór fibrynogenu zdarza się rzadko (1-2/1.000.000). Dziedziczony jest prawdopodobnie jako cecha autosomalna recesywna. Obejmuje on stany w których stężenie fibrynogenu jest nieoznaczalnie niskie (afibrynogenemia), obniżone ale z zachowaną prawidłową budową cząsteczki (hipofibrynogenemia), lub syntetyzowane białko jest dysfunkcyjne (dysfibrynogenemia). Możliwy jest też wariant mieszany – hipodysfibrynogenemia.

W przypadku afibrynogenemii krew pozbawiona jest możliwości krzepnięcia , możliwe są trudne do zahamowania krwotoki, jednakże u niektórych osób objawy są zaskakująco skąpe. Afibrynogenemia i hipofibrynogenemia mogą być diagnozowane już u noworodków (nadmierne krwawienia z pępowiny). Często występują krwawienia z nosa i dziąseł oraz łatwe siniaczenie, natomiast krwawienia dostawowe (w przeciwieństwie do hemofilii ) są dość rzadkie.

Dysfibrynogenemia w około połowie przypadków przebiega bezobjawowo, u 1/4 osób z tendencją do krwawień i w podobnym odsetku do tworzenia zakrzepów (z krwawieniami bądź bez nich).

Leczenie polega na podawaniu krioprecypitatu , świeżo mrożonego osocza ( FFP ) lub koncentratu czynnika I.

Przypisy

Bibliografia

• Inherited Abnormalities of Fibrinogen – eMedicine.com
• Factor I Deficiency – National Hemophilia Foundation
• Congenital afibrinogenaemia – OMIM
• Andrzej Szczeklik (red.) Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2005, .
• Władysław Z. Traczyk Fizjologia człowieka w zarysie Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997, .
• Magdalena Rau, Jarosław Drożdż, Fibrynogen a ryzyko choroby wieńcowej , Cardiovascular Forum, tom 3 nr 2-3 – 1998