Jakow Josifowicz Dżugaszwili,
ros.
Яков Иосифович Джугашвили,
gruz.
იაკობ ჯუღაშვილი (ur. marzec
1907
, zm.
14 kwietnia
1943
),
Gruzin
,
radziecki
wojskowy, syn
Józefa Stalina
.
Urodził się w
1907
we wsi Badżi (inne dane: w
Baku
), był synem
Józefa Stalina
(nazwisko rodowe: Dżugaszwili) i jego pierwszej żony
Jekateriny Swanidze
. Gdy miał 8 miesięcy, jego matka zmarła na
gruźlicę
, a ojciec był więziony i wychowaniem Jakowa zajmowała się ciotka. Uczył się w
Tbilisi
, w
1921
przeprowadził się do ojca do Moskwy w celu dalszej nauki. Następnie pracował w
Leningradzie
jako robotnik w elektrowni. Ukończył Moskiewski Instytut Inżynierów Transportu, po czym pracował w zakładach samochodowych imienia Stalina (
ZiS
). Na życzenie ojca, w
1938
rozpoczął naukę w Akademii Artyleryjskiej im. F. Dzierżyńskiego, którą ukończył w
1940
w stopniu starszego lejtnanta (porucznika) (po skróconym toku nauki).
Po
ataku Niemiec
na ZSRR 22 czerwca
1941
, Dżugaszwili zgłosił się do służby frontowej. Walczył na
Białorusi
jako dowódca
baterii
14. pułku
haubic
kaliber 122 mm. Będąc w okrążeniu niemieckim, 16 lipca 1941 dostał się do niewoli niemieckiej pod Liozną, w okolicy
Witebska
. Niemcy, zorientowawszy się w osobie jeńca, podejmowali próby wykorzystania tego faktu propagandowo, jak też próbowali bezskutecznie nakłonić go do współpracy z
III Rzeszą
. Był przetrzymywany m.in. w
oflagu
XIII D w Hammelbergu. Po nieudanej próbie ucieczki, został w
1942
przewieziony do oflagu X Z pod Lubeką, gdzie spotkał się m.in. z przetrzymywanymi tam polskimi oficerami (polscy oficerowie, pod dowództwem por. Mariana Więcliewicza, dzielili się z nim paczkami żywnościowymi Czerwonego Krzyża i przydzielili mu jako oficerowi
ordynansa
kpr. Władysława Chmielińskiego).
W
1943
Dżugaszwili został przeniesiony z oflagu do obozu w
Sachsenhausen
. Niemcy zaproponowali Stalinowi wymianę Jakowa Dżugaszwili na wziętego do niewoli
pod Stalingradem
feldmarszałka
Paulusa
, lecz Stalin odmówił wymiany "porucznika na marszałka". Kontakty Stalina z Jakowem nigdy nie były serdeczne, a po dostaniu się go do niewoli, Stalin podtrzymał swoje oficjalnie powtarzane stanowisko, że nie ma jeńców wojennych - są zdrajcy ojczyzny. Sam Dżugaszwili na przesłuchaniu 18 lipca 1941 powiedział, że gdyby miał taką możliwość, zastrzeliłby się zamiast dostać się do niewoli. Często w obozie popadał w depresję i odmawiał jedzenia.
14 kwietnia
1943
odmówił powrotu do baraku mieszkalnego i rzucił się w kierunku ogrodzenia z drutów pod napięciem, po czym został zastrzelony przez straż, względnie porażony prądem.
Żona Jakowa Dżugaszwili, tancerka Julia Melcer, została po dostaniu się Jakowa do niewoli aresztowana przez
NKWD
i więziona około dwóch lat (zmarła w 1962).
28 października
1977
Prezydium Rady Najwyższej ZSRR pośmiertnie nadało Jakowowi Dżugaszwili
Order Wojny Ojczyźnianej
I stopnia. Przed dostaniem się do niewoli, po pierwszych walkach wojny, był przedstawiony do odznaczenia
orderem Czerwonego Sztandaru
, co nie doszło do skutku.
Źródła
