Zebu, bydło domowe garbate – forma udomowionego w starożytności bydła domowego o charakterystycznym garbie położonym na grzbiecie i masywnych rogach , rozpowszechniona w krajach podzwrotnikowych jako zwierzęta użytkowe . W Indiach otaczane jest kultem , ma specjalny status jako święta krowa . Jako zwierzę odporne na gorący i wilgotny klimat oraz wiele chorób zebu jest krzyżowane z innymi rasami bydła.

Pochodzenie i domestykacja

Wywodzi się prawdopodobnie od podgatunku tura udomowionego w Indiach około 8000 p.n.e. ^[] Domestykacja zebu nastąpiła w starożytności, prawdopodobnie w Mezopotamii ^[2] i w Indiach ^[3].

Cechy charakterystyczne

Zebu charakteryzuje się podobnym do wielbłądziego garbem mięśniowo-tłuszczowym położonym w okolicy kłębu , workiem skórnym poniżej gardła oraz masywnymi, szeroko rozstawionymi rogami. Osiąga wysokość w kłębie do około 160 cm, długość ciała bez ogona wynosi około 240 cm, a masa – do 700 kg^[3]. Ubarwienie płowe, jasnożółte, czerwone, szare lub czarne, również plamiste.

Znaczenie dla człowieka

Bydło typu zebu jest rozpowszechnione przede wszystkim w Indiach, gdzie znajdują się główne ośrodki hodowli . Są tam uważane za zwierzęta święte i użytkowane jako zwierzęta pociągowe i juczne. W wyniku hodowli wyselekcjonowano liczne rasy różniące się ubarwieniem, umięśnieniem m.in. kankaryjską, bahurską, dandżi, deonio, mizorską oraz najmniejsze – zebu karłowate^[3]. Zebu jest przystosowane do życia w środowisku gorącym i wilgotnym, jest też odporne na wiele chorób. Cechy te spowodowały import tych zwierząt na wschodnie wybrzeże Afryki i Madagaskar . Na początku XX wieku zebu zostało również sprowadzone do Brazylii i skrzyżowane z francuską odmianą bydła ( Charolaise ). Otrzymana w rezultacie rasa Chanchim zawiera 5/8 cech rasy Charolaise i 3/8 cech zebu i charakteryzuje się lepszą jakością mięsa przy dobrej odporności na gorący i wilgotny klimat^[].

Zebu w Binder Park Zoo w Battle Creek, Michigan

Nomenklatura zoologiczna

Nazwa systematyczna bydła zebu odbiega od standardowych zasad taksonomii zoologicznej . Bydło domowe (nazwa naukowa Bos primigenius f. taurus) jest uznawane za formę tura (Bos primigenius). Bydło zebu jest typem^[4] bydła domowego i w systematyce określane jest nazwą naukową Bos primigenius f. taurus – tak samo jak bydło domowe i bydło Watussi . Ponieważ bydło domowe – ze względów praktycznych – określane jest nazwą Bos taurus^[5], a zebu opisano po raz pierwszy pod nazwą Bos indicus Linnaeus, 1758 przyjmuje się obecnie jako poprawną, synonimiczną nazwę systematyczną Bos taurus indicus, mimo że trynominalna nazwa sugeruje klasyfikowanie w randze podgatunku.

Przypisy

Bibliografia